Η Τεχνητή Νοημοσύνη (ΤΝ) αποτελεί μία από τις πιο σημαντικές τεχνολογικές εξελίξεις του 21ου αιώνα και έχει αρχίσει να διαμορφώνει ριζικά τον εργασιακό τομέα. Φέρνει την επανάσταση στον χώρο εργασίας καθιστώντας πολλές εργασίες πιο γρήγορες, πιο αποδοτικές και πιο έξυπνες.
Η Ομοσπονδία Εργοδοτών και Βιομηχάνων (ΟΕΒ) θεωρεί την ΤΝ ως έναν παράγοντα που μπορεί πραγματικά να ενισχύσει την παραγωγικότητα και την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων. Η ΤΝ μπορεί επιπλέον να δημιουργήσει νέες ευκαιρίες εργασίας, αλλά ταυτόχρονα παρουσιάζει προκλήσεις όπως η μετατόπιση θέσεων εργασίας.
Η Συμφωνία-Πλαίσιο, που υπογράφηκε το 2020 ανάμεσα τους Ευρωπαίους Κοινωνικούς Εταίρους σχετικά με την Ψηφιοποίηση, έχει ως κύριο στόχο να ενισχύσει την ενσωμάτωση των ψηφιακών τεχνολογιών στον χώρο εργασίας, τις επενδύσεις σε ψηφιακές δεξιότητες και τη συνεχή απασχολησιμότητα του εργατικού δυναμικού. Από τους σημαντικούς πυλώνες της Συμφωνίας είναι μεταξύ άλλων η αρχή της διατήρησης του ανθρώπινου ελέγχου (human in control principle), ο σεβασμός στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια και επιτήρηση. Η Συμφωνία αποτελεί ένα σημαντικό εργαλείο για τη διαχείριση των επιπτώσεων της ψηφιοποίησης στην εργασία, προωθώντας τον κοινωνικό διάλογο και την προσαρμογή στις νέες συνθήκες.
Στα πλαίσια των δραστηριοτήτων της, η ΟΕΒ συμμετέχει στο Ευρωπαϊκό πρόγραμμα TransformWork2 το οποίο υλοποιείται με την Οικονομική Υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Γενική Διεύθυνση Απασχόλησης, Κοινωνικών Υποθέσεων και Ένταξης) και έχει ως στόχο την καλύτερη και αποτελεσματική διαχείριση της ΤΝ για μια δίκαιη μετάβαση στην εργασία του μέλλοντος. Σε πρώτο στάδιο, διεξήχθη έρευνα εξετάζοντας τον πιθανό αντίκτυπο της ΤΝ στις επιχειρήσεις και τους εργαζόμενους σε τέσσερεις τομείς οικονομικής δραστηριότητας, τη Βιομηχανική Παραγωγή, την Εκπαίδευση, τις Χρηματοοικονομικές Υπηρεσίες και την Παροχή Υπηρεσιών Υγείας.
Τα καταρχήν ευρήματα της έρευνας, περιλαμβάνουν τα εξής:
- Στον τομέα της Εκπαίδευσης αναφέρθηκε ότι χρησιμοποιείται η ΤΝ για γενικούς σκοπούς διαχείρισης δεδομένων, αλλά και για υπηρεσίες διδασκαλίας/επαγγελματικής κατάρτισης, ενώ η χρήση περιορίζεται στο ελάχιστο για σκοπούς Διαχείρισης Ανθρώπινου Δυναμικού.
- Στον τομέα της Παροχής Υπηρεσιών Υγείας το 40% των οργανισμών που συμμετείχαν στην έρευνα χρησιμοποιούν την ΤΝ για γενική διοίκηση και βελτίωση της ιατρικής διάγνωσης, ενώ κανένας οργανισμός δεν χρησιμοποιεί ΤΝ για σκοπούς Διαχείρισης Ανθρώπινου Δυναμικού.
- Οι Οργανισμοί Υπηρεσιών Υγείας που ένταξαν την ΤΝ στις εργασίες τους τόνισαν πως δεν έχουν αλλάξει τον τρόπο των εργασιών τους μετά την εισαγωγή συστημάτων ΤΝ. Ταυτόχρονα, υπάρχουν κανόνες για τον έλεγχο των αποφάσεων που σχετίζονται με την ΤΝ, όπως για παράδειγμα εφαρμόζεται η αρχή του Ανθρώπινου Ελέγχου, δηλαδή οι τελικές αποφάσεις λαμβάνονται από ανθρώπους και όχι από τα συστήματα ΤΝ.
- Στον τομέα των Χρηματοοικονομικών Υπηρεσιών η ΤΝ χρησιμοποιείται σε ποσοστό που ανέρχεται στο 60% και γίνεται χρήση κυρίως για τη διαχείριση δεδομένων και στα λογιστήρια. Οι επιχειρήσεις που ένταξαν στην ΤΝ στις εργασίες τους παρείχαν εκπαίδευση στους υπαλλήλους οι οποίοι υποχρεούνται να χρησιμοποιούν τα νέα συστήματα ΤΝ. Οι οργανισμοί παροχής Χρηματοοικονομικών Υπηρεσιών τόνισαν ότι μετά την εισαγωγή και χρήση της ΤΝ στην καθημερινότητά τους δεν έχουν υπάρξει αλλαγές στον τρόπο διεκπεραίωσης των εργασιών τους.
- Στον τομέα της Βιομηχανικής Παραγωγής τα συστήματα ΤΝ χρησιμοποιούνται στο60% των οργανισμών που συμμετείχαν στην έρευνα, κυρίως για την αυτοματοποίηση προηγούμενων χειροκίνητων λειτουργιών. Οι επιχειρήσεις που χρησιμοποιούν ΤΝ αναφέρουν ότι η εισαγωγή της ΤΝ επηρέασε θετικά την ποιότητα ή/και την παραγωγή της επιχείρησής τους.
Σημαντικό στοιχείο της ΤΝ θα πρέπει να αποτελεί η υπεύθυνη αξιοποίηση και χρήση της, δίνοντας έμφαση στην ηθική χρήση της, την προστασία της ιδιωτικότητας και την αποφυγή διακρίσεων.
Αξιοσημείωτο είναι ότι οι κυπριακές επιχειρήσεις που έχουν ήδη ενσωματώσει τεχνολογίες ΤΝ στις λειτουργίες τους, δεν την χρησιμοποιούν ως εργαλείο επιτήρησης ή ελέγχου του προσωπικού τους. Επί τούτου, σημειώνεται ότι οι έρευνες σχετικά με την ΤΝ δείχνουν ότι υπάρχει ικανοποιητικό επίπεδο προστασίας των δικαιωμάτων των εργαζομένων σε σχέση με την χρήση της ΤΝ στον χώρο εργασίας στην Ευρώπη.
Στην προστασία των εργαζομένων σημαντικό ρόλο έχει ο Κανονισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.) 2024/1689 σχετικά με την τεχνητή νοημοσύνη, ο Κανονισμός της Ε.Ε. 2016/679 για την προστασία δεδομένων (GDPR), η Οδηγία της ΕΕ για την ενημέρωση και τη διαβούλευση των εργαζομένων καθώς και οι κανονισμοί και πλαίσια για την ασφάλεια και υγεία στην εργασία.
Βασικό μέλημα των κυπριακών εταιρειών παραμένει η χρήση της τεχνολογίας και συγκεκριμένα της ΤΝ ως συμμάχου στην ενίσχυση για τη δημιουργία ενός βιώσιμου και τεχνολογικά προηγμένου εργασιακού περιβάλλοντος. Η ΟΕΒ παραμένει σταθερά προσανατολισμένη στην στήριξη της επιχειρηματικής κοινότητας, αναλαμβάνοντας ενεργό ρόλο στην προώθηση της καινοτομίας και της τεχνολογικής εξέλιξης. Σε αυτό το πλαίσιο, δεσμευόμαστε να εργαζόμαστε δίπλα στις επιχειρήσεις για να τις βοηθήσουμε να κατανοήσουν και να αξιοποιήσουν τις δυνατότητες της ΤΝ με τρόπο παραγωγικό και ωφέλιμο.
* Λειτουργός, Τμήμα Εργασιακών Σχέσεων & Κοινωνικής Πολιτικής (OEB)
