Η Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται ενώπιον κρίσιμων αποφάσεων που αφορούν την ασφάλεια και την εξωτερική της πολιτική, αφού έχει καταστεί ξεκάθαρο πως δεν μπορεί πλέον να στηρίζεται στις Ηνωμένες Πολιτείες, το ΝΑΤΟ και τον Ντόναλντ Τραμπ. Χωρίς ισχυρή άμυνα και ασφάλεια δεν είναι σε θέση να προωθήσει τα συμφέροντά της και να καταστεί υπολογίσιμος παίκτης, μέσα στο ρευστό γεωπολιτικό σκηνικό που αναδιαμορφώνεται μέρα με την ημέρα. Στην συνέντευξή του στον Φιλελεύθερο, ο Γερμανός χριστιανοδημοκράτης βουλευτής, πρώην υπουργός Εσωτερικών, Stephan Mayer, που θα βρίσκεται στην Κύπρο την ερχόμενη βδομάδα για ένα συνέδριο του Ινστιτούτου Γλαύκος Κληρίδης, μίλησε για την επιτακτική ανάγκη η ΕΕ να ενισχύσει την αμυντική της αυτονομία, αυξάνοντας τις σχετικές της δαπάνες, δίνοντας έμφαση στη συνεργασία όλων των κρατών μελών και φυσικά με τη δημιουργία μιας ευρωπαϊκής δύναμης. Όπως ανέφερε η Τουρκία είναι απαραίτητη για την ασφάλεια της Ευρώπης και δεν μπορεί να αποκλειστεί από τους μελλοντικούς σχεδιασμούς. «Είναι ένας βασικός σύμμαχος στο NATO με μεγάλο στρατό και η στρατηγική της θέση την καθιστά γέφυρα σε περιοχές όπως η Μέση Ανατολή και η Μαύρη Θάλασσα». H συνεργασία μαζί της είναι ζωτικής σημασίας, εξήγησε ο Γερμανός βουλευτής, προσθέτοντας πως αυτό δεν μπορεί να γίνει εις βάρος των κυριαρχικών δικαιωμάτων των κρατών μελών, όπως είναι η Κύπρος, αλλά και η Ελλάδα.
Ταυτόχρονα, στάθηκε και σε άλλες προκλήσεις όπως είναι η διαχείριση των μεταναστευτικών ροών, ένα ζήτημα που προκαλεί εντάσεις τόσο στο εσωτερικό των κρατών μελών, όπως, επίσης και στις μεταξύ τους σχέσεις. Η αστάθεια που επικρατεί σε αρκετές χώρες της Μέσης Ανατολής και κυρίως στη Συρία εγκυμονεί μεγάλους κινδύνους για την ΕΕ, αφενός γιατί μπορεί να αυξήσει την πιθανότητα διενέργεια τρομοκρατικής επίθεσης σε ευρωπαϊκό έδαφος και αφετέρου γιατί μπορεί να δημιουργήσει μια νέα μεταναστευτική κρίση. Η Κύπρος, είπε ο Stephan Mayer, ως το τελευταίο σύνορο της Ευρώπης, λειτουργεί ως πρώτη γραμμή άμυνας, παρακολουθώντας τις μεταναστευτικές ροές και τις πιθανές απειλές ασφαλείας από τη Μέση Ανατολή, ενώ η στρατηγική της θέση την καθιστά πολύτιμη βάση για επιχειρήσεις ανθρωπιστικής βοήθειας και κρίσεων της ΕΕ στην περιοχή.
-Η στάση του Ντόναλντ Τραμπ στο θέμα του ΝΑΤΟ εγείρεισοβαρά ζητήματα για την ευρωπαϊκή ασφάλεια. Ποια μέτρα πρέπει να λάβει η ΕΕ για να γίνει αμυντικά αυτόνομη; Και το κυριότερο μπορεί να το κάνει αποτελεσματικά χωρίς χρονοτριβές;
-Οι θέσεις του Ντόναλντ Τραμπ στο ΝΑΤΟ δείχνουν ξεκάθαρα πως η Ευρώπη οφείλει να ενισχύσει τις δικές της αμυντικές δυνατότητες. Για να γίνει αυτό πρέπει να κάνει αρκετά βήματα. Πρώτο, να αυξήσει σημαντικά τις επενδύσεις στην άμυνα. Αυτό συμβαίνει ήδη σε όλη την Ευρώπη, επιτρέποντας τον ταχύ εκσυγχρονισμό των δυνάμεών μας. Δεύτερο, να βελτιώσει τη συνεργασία σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Μέσω της κοινής ανάπτυξης των στρατιωτικών πόρων και ακόμη και της δημιουργίας μιας ευρωπαϊκής δύναμης, τα κράτη μέλη μπορούν να ενισχύσουν την συλλογική άμυνα γρήγορα. Το κλειδί είναι η διαλειτουργικότητα: χρειάζεται να λειτουργούν οι εθνικές μας στρατιωτικές δυνάμεις μαζί ομαλά. Συνοψίζοντας, περισσότερες επενδύσεις και καλύτερη συνεργασία θα ενισχύσουν σε μεγάλο βαθμό τις δυνατότητες άμυνας της Ευρώπης σε σύντομο χρονικό διάστημα. Αυτή η προσέγγιση δεν αντικαθιστά το ΝΑΤΟ, αλλά στην πραγματικότητα καθιστά πιο ισχυρή Ευρώπη θα ενδυναμώσει και την ίδια την Συμμαχία.
-Η Τουρκία έχει θέση στην ευρωπαϊκή ασφάλεια; Και αν ναι ποιο ρόλο μπορεί να διαδραματίσει;
– Η Τουρκία αποτελεί ένα σημαντικό μέρος της ασφάλειας της Ευρώπης. Είναι ένας βασικός σύμμαχος στο NATO με μεγάλο στρατό και η στρατηγική της θέση την καθιστά γέφυρα σε περιοχές όπως η Μέση Ανατολή και η Μαύρη Θάλασσα. H συνεργασία μαζί της είναι ζωτικής σημασίας στην αντιμετώπιση θεμάτων όπως οι μεταναστευτικές ροές και η καταπολέμηση της τρομοκρατίας. Το είδαμε αυτό κατά τη διάρκεια της κρίσης των Σύρων προσφύγων – οι προσπάθειες της Τουρκίας, υποστηριζόμενες από την ΕΕ βοήθησαν να αποτραπεί μια μεγάλη μαζική μετανάστευση – και η συνεργασία της στην καταπολέμηση τρομοκρατικών δικτύων όπως το ISIS έχει επίσης αξία. Ταυτόχρονα, αναμένουμε από την Τουρκία να ενεργεί σύμφωνα με τα κοινά μας συμφέροντα. Την ενθαρρύνουμε να παραμείνει προσηλωμένη στη δυτική συμμαχία και να συμβάλλει θετικά στη σταθερότητα της περιοχής. Συνολικά, θεωρούμε την Τουρκία έναν ζωτικής σημασίας εταίρο για την ευρωπαϊκή ασφάλεια, και στοχεύουμε στη διατήρηση στενής συνεργασίας, ενώ παράλληλα είμαστε ειλικρινείς σχετικά με τυχόν διαφορές, ώστε ο ρόλος της να παραμένει εποικοδομητικός.
-Αυτή η αναβάθμιση της Άγκυρας, πως συμβαδίζει με το ότι κατέχει εδάφη ενός κράτους μέλους, όπως η Κύπρος και ότι δημιουργεί σοβαρά προβλήματα σε ένα άλλο, όπως η Ελλάδα;
-Προσβλέπουμε σε καλύτερες σχέσεις με την Άγκυρα, αλλά ποτέ εις βάρος των δικαιωμάτων των ευρωπαϊκών κρατών μελών. Η στρατιωτική κατοχή του βόρειου μέρους της Κύπρου είναι παράνομη και δεν είναι αποδεχτή και αυτό το έχουμε ξεκαθαρίσει. Το ίδιο και οι διαφορές της με την Ελλάδα, είτε πρόκειται για τις θαλάσσιες ζώνες ή τον εναέριο χώρο, πρέπει να διευθετηθούν μέσω διαλόγου και με σεβασμό στο διεθνές δίκαιο. Συνεπώς, οποιαδήποτε «αναβάθμιση» των σχέσεων ΕΕ-Τουρκίας είναι αυστηρά υπό όρους και εξαρτάται από τo ότι η πρώτη θα σεβαστεί την κυριαρχία της Κύπρου και της Ελλάδας. Η Γερμανία και ολόκληρη η ΕΕ στέκονται σταθερά στο πλευρό των εταίρων μας στη Λευκωσία και την Αθήνα. Υποστηρίζουμε τις προσπάθειες του ΟΗΕ για την επανένωση της Κύπρου και ενθαρρύνουμε τις άμεσες συζητήσεις μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας. Ουσιαστικά, ο δρόμος της Τουρκίας προς στενότερες σχέσεις με την Ευρώπη περνάει μέσα από την τήρηση των δικαιωμάτων της Κύπρου και της Ελλάδας.
>Απειλή για την Ευρώπη η Συρία
-Παρά τα χαμόγελα και το θετικό κλίμα στις συναντήσεις με τον νέο ηγέτη της Συρίας, ποιους κινδύνους εμπεριέχει για την ασφάλεια της ΕΕ η τρέχουσα κατάσταση στη Συρία;
–Η Συρία παραμένει ασταθής και αυτό θέτει δύο κινδύνους για την Ευρώπη ο πρώτος αφορά την τρομοκρατία και ο δεύτερος μια νέα μεταναστευτική κρίση. Αν ομάδες εξτρεμιστών στη Συρία καταφέρουν να επανενωθούν μέσα στο χάος θα μπορούσαν και πάλι να απειλήσουν την ευρωπαϊκή ασφάλεια διενεργώντας τρομοκρατικές επιθέσεις σε ευρωπαϊκό έδαφος. Πρέπει να παραμείνουμε σε επιφυλακή και να συνεχίσουμε τις προσπάθειες καταπολέμησης της τρομοκρατίας, δίνοντας όλη μας την προσοχή στη συγκεκριμένη περιοχή. Επιπλέον, εάν η σύγκρουση ή οι ανθρωπιστικές συνθήκες στη Συρία επιδεινωθούν περαιτέρω, ενδέχεται να δούμε ένα ακόμα κύμα Σύρων που θα θέλουν διαφύγουν προς την Ευρώπη. Πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι γι’ αυτό, στηρίζοντας τις γειτονικές χώρες που φιλοξενούν Σύρους πρόσφυγες και διαχειριζόμενοι τα δικά μας εξωτερικά σύνορα με ανθρώπινο τρόπο. Εν ολίγοις, παρά τις οποιεσδήποτε διπλωματικές ευγένειες προς τη Δαμασκό, η ΕΕ δεν μπορεί να θεωρεί την κατάσταση στη Συρία λυμένη. Δεν θα προχωρήσουμε σε κανονικοποίηση των σχέσεων ή στην άρση των κυρώσεων μέχρι να ξεκινήσει μια γνήσια ειρηνευτική διαδικασία, γιατί οι κίνδυνοι τρομοκρατίας και μαζικής μετακίνησης εξακολουθούν να είναι πολύ πραγματικοί.
>Επενδύσεις– ανάπτυξη vs μεταναστευτικού
–Πιστεύετε πως η ΕΕ μπορεί αποτελεσματικά να ελέγξει τις μεταναστευτικές ροές από τη Μέση Ανατολή συνάπτοντας ακριβές και αμφιλεγόμενες συμφωνίες με χώρες όπως η Τουρκία και ο Λίβανος;
– Η ΕΕ αναπτύσσει μια πιο αποτελεσματική και ολοκληρωμένη προσέγγιση διαχείρισης της μετανάστευσης, για να μειώσει την εξάρτησή της από τέτοιες ad-hoc συμφωνίες. Ενισχύουμε τα εξωτερικά μας σύνορα, δίνοντας στη Frontex μεγαλύτερη δυνατότητα περιπολιών και ελέγχων στις εισόδους και αναθεωρούμε τις διαδικασίες ασύλου, ώστε να είναι ταχύτερες και να διανέμουμε την ευθύνη πιο δίκαια σε όλα τα κράτη μέλη. Επιπλέον, αντιμετωπίζουμε τις ρίζες της μετανάστευσης. Αυτό σημαίνει επενδύσεις σε ανάπτυξη και σταθερότητα στις χώρες προέλευσης, ώστε λιγότεροι άνθρωποι να αισθάνονται αναγκασμένοι να εγκαταλείπουν τα σπίτια τους. Παράλληλα, εργαζόμαστε για πιο ασφαλείς νομικούς δρόμους μετανάστευσης (για πρόσφυγες μέσω επανακατοίκησης ή για εργαζόμενους μέσω προγραμμάτων βίζας) για να μειώσουμε τα επικίνδυνα παράνομα ταξίδια. Με τον συνδυασμό αυστηρότερης διαχείρισης των συνόρων, ενός δίκαιου εσωτερικού συστήματος και στενής συνεργασίας με τις χώρες προέλευσης και διέλευσης, η ΕΕ μπορεί να βελτιώσει σημαντικά τον τρόπο διαχείρισης των μεταναστευτικών ροών. Αυτή η ισορροπημένη στρατηγική θα μας κάνει λιγότερο εξαρτημένους από έκτακτες συμφωνίες και πιο ικανούς να διαχειριζόμαστε τη μετανάστευση με σχεδιασμό και ανθρώπινο τρόπο.
>Υπό έλεγχο και εποπτεία
-Ποιες είναι οι προοπτικές για εφαρμογή λύσεων όπως η δημιουργία κέντρων κράτησης μεταναστών σε μη κράτη μέλη της ΕΕ και ποια είναι τα εμπόδια για την εφαρμογή τέτοιων προτάσεων;
-Οι προοπτικές για την υλοποίηση λύσεων όπως η δημιουργία δομών κράτησης μεταναστών σε χώρες εκτός ΕΕ και τα εμπόδια που πρέπει να αντιμετωπιστούν αν αυτές τελικά υλοποιηθούν είναι πολύπλοκες. Η ιδέα της δημιουργίας κέντρων επεξεργασίας αιτημάτων ασύλου εκτός ΕΕ έχει συζητηθεί, αλλά δεν βρίσκεται κοντά στην πραγματικότητα λόγω πολλών ανεπίλυτων ζητημάτων. Θεωρητικά, τέτοια κέντρα θα μπορούσαν να επιτρέπουν στους ανθρώπους να υποβάλλουν αίτημα ασύλου χωρίς να φτάνουν στο έδαφος της ΕΕ, αλλά πρακτικά θα απαιτούσε μια χώρα εταίρος που να είναι πρόθυμη να φιλοξενήσει αυτά τα κέντρα και να διασφαλίζει ευρωπαϊκά πρότυπα ανθρωπιστικής φροντίδας και νομικής δίκαιης διαδικασίας. Μέχρι τώρα, καμία χώρα δεν έχει συμφωνήσει σε κάτι τέτοιο. Επιπλέον, υπάρχουν νομικά και ζητήματα logistics: η ΕΕ πρέπει να διασφαλίσει ότι ο οποιοσδήποτε χαρακτηρίζεται πρόσφυγας σε ένα εξωτερικό κέντρο μπορεί να επαναπροωθηθεί με ασφάλεια στην Ευρώπη, ενώ όσοι δεν πληρούν τα κριτήρια να επιστρέφουν στη χώρα προέλευσής τους. Και όλα αυτά υπό σωστό έλεγχο και εποπτεία. Αυτή τη στιγμή, δεν διαθέτουμε αυτές τις εγγυήσεις ή συμφωνίες. Μέχρι να καλυφθούν αυτές οι προϋποθέσεις, το συγκεκριμένο σχέδιο παραμένει θεωρητικό και η προτεραιότητά μας παραμένει στη βελτίωση του δικού μας συστήματος στην ΕΕ.
>Συλλογική δράση
–Τι μπορεί να κάνει η ΕΕ για να βοηθήσει τα κράτη πρώτης γραμμής όπως η Κύπρος που σηκώνουν δυσανάλογα βάρη εξαιτίας της μετανάστευσης;
– Η ΕΕ μπορεί να βοηθήσει τις χώρες πρώτης γραμμής διανέμοντας το βάρος και παρέχοντας συγκεκριμένη υποστήριξη. Αρχικά, τα άλλα κράτη μέλη πρέπει να βοηθούν στη μετεγκατάσταση ορισμένων αιτούντων άσυλο ή να συνεισφέρουν οικονομικούς πόρους όταν μια χώρα όπως η Κύπρος βρίσκεται υπό σοβαρή μεταναστευτική πίεση, έτσι ώστε να μην μείνει μόνη της. Κάτι τέτοιο βρίσκεται στον πυρήνα του νέου Συμφώνου Μετανάστευσης της ΕΕ, το οποίο στηρίζει η Γερμανία. Δεύτερο, η ΕΕ μπορεί να διαθέσει περισσότερους πόρους και χρηματοδότηση στις χώρες πρώτης γραμμής, για παράδειγμα, αποστέλλοντας επιπλέον συνοριοφύλακες, ομάδες υποστήριξης αιτημάτων ασύλου και βελτιώνοντας τις υποδομές φιλοξενίας, ώστε τα εθνικά συστήματα να ανταπεξέρχονται καλύτερα στις αφίξεις. Με λίγα λόγια, η Ευρώπη πρέπει να δράσει ενωμένη: όταν μια χώρα αντιμετωπίζει μεγάλο όγκο εισροής, όλοι πρέπει να βοηθούν μοιράζοντας την ευθύνη και παρέχοντας βοήθεια. Η συμμαχία μας πιστεύει σε αυτήν την προσέγγιση: με το να βοηθάμε τις χώρες πρώτης γραμμής, όπως η Κύπρος, διασφαλίζουμε ότι η διαχείριση της μετανάστευσης γίνεται δίκαια και αποδοτικά σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση.
>Πρώτη γραμμή άμυνας
-Ποιο ρόλο μπορεί να παίξει η Κύπρος ως το τελευταίο σύνορο της ΕΕ στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή;
– Η Κύπρος αποτελεί την νοτιοανατολική πύλη της ΕΕ και διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο ως το τελευταίο μας σύνορο προς την Ανατολική Μεσόγειο. Λειτουργεί ως πρώτη γραμμή άμυνας, παρακολουθώντας τις μεταναστευτικές ροές και τις πιθανές απειλές ασφαλείας από τη Μέση Ανατολή, ενώ η στρατηγική της θέση την καθιστά πολύτιμη βάση για επιχειρήσεις ανθρωπιστικής βοήθειας και κρίσεων της ΕΕ στην περιοχή. Η ΕΕ πρέπει να ενισχύσει τις δυνατότητες της Κύπρου και να της παρέχει σταθερή υποστήριξη. Αυτό σημαίνει την παροχή περαιτέρω βοήθειας για την ασφάλεια των συνόρων, εξοπλισμού και χρηματοδότησης για να μπορέσει να διαχειριστεί αυτές τις πιέσεις, καθώς και την υποστήριξη των κυριαρχικών δικαιωμάτων της έναντι τυχόν εξωτερικών προκλήσεων. Με τον τρόπο αυτό, ενισχύουμε την Κύπρο ως μέλος και ταυτόχρονα ενισχύουμε την ασφάλεια ολόκληρης της ΕΕ σε ένα κρίσιμο εξωτερικό σύνορο.
Η ΕΕ μπορεί να βγει πιο δυνατή από την κρίση με τις ΗΠΑ
-Ποιες είναι οι σημαντικότερες προκλήσεις που αντιμετωπίζει σήμερα η Ευρωπαϊκή Ένωση; Μπορεί να βρεθούν λύσεις και να βγει πιο δυνατή μετά και τις αναταράξεις στις σχέσεις της με τις ΗΠΑ;
– Η ΕΕ αντιμετωπίζει εξωτερικές απειλές που αφορούν την ασφάλειά της, όπως ο πόλεμος της Ρωσίας εναντίον της Ουκρανίας και εσωτερικές όπως οικονομικές πιέσεις και διαφωνίες για τη διαχείριση του μεταναστευτικού. Παρά τις αναταράξεις στις σχέσεις με τις ΗΠΑ είμαι σίγουρος πως μπορεί να βγει πιο ισχυρή. Ο κυβερνητικός μας συνασπισμός στη Γερμανία έχει επιβεβαιώσει ότι η Ευρώπη και οι Ηνωμένες Πολιτείες μοιράζονται μια σειρά αξιών, έτσι ακόμα κι αν δοκιμαστούν οι διατλαντικές σχέσεις, η συνεργασία μας θα συνεχιστεί. Ταυτόχρονα, η Ευρώπη προχωρά στο να αναλάβει μεγαλύτερη ευθύνη για την ασφάλεια και τη σταθερότητά της, επενδύοντας για παράδειγμα περισσότερο στις αμυντικές δυνατότητες και χτίζοντας ενεργειακή ανεξαρτησία. Μένοντας ενωμένοι, ενισχύοντας τις δικές μας ικανότητες και δουλεύοντας στενά με τους συμμάχους μας, η ΕΕ θα ξεπεράσει αυτές τις προκλήσεις και θα γίνει πιο ανθεκτική μετά αυτήν την περίοδο αναταράξεων.
-Πως μπορεί ως το πιο ισχυρό κράτος μέλος να συνεισφέρει στην ενίσχυση της συνοχής και της ενδυνάμωσης της ΕΕ;
– Η Γερμανία συμβάλλει συνδυάζοντας ηγεσία με εταιρική συνεργασία. Ηγείται δίνοντας το παράδειγμα, καθώς σέβεται τους κανόνες της ΕΕ, διατηρεί μια σταθερή οικονομία και ακολουθεί πολιτικές που ωφελούν ολόκληρη την Ένωση. Για παράδειγμα, όταν επενδύουμε σε νέες τεχνολογίες ή ενεργειακά έργα, στοχεύουμε στην τόνωση της ανάπτυξης όχι μόνο στη χώρα μας αλλά και σε όλη την Ευρώπη. Χρησιμοποιούμε, επίσης, το διπλωματικό μας βάρος για την εξεύρεση συναίνεσης και συχνά δρούμε ως διαμεσολαβητές όταν υπάρχουν διαφωνίες μεταξύ των κρατών μελών. Επιπλέον, στηρίζουμε την αποτελεσματικότερη και πιο ευέλικτη λειτουργία της ΕΕ. Είμαστε ανοικτοί σε μεταρρυθμίσεις, ακόμα και στην αναθεώρηση των ευρωπαϊκών συνθηκών εάν αυτό χρειάζεται, ώστε η Ένωση να μπορεί να δρα πιο αποφασιστικά. Η Γερμανία είναι απολύτως δεσμευμένη στη συνεργασία για την ευρωπαϊκή άμυνα, συμβάλλοντας σε κοινά έργα που ενισχύουν την ευρωπαϊκή ασφάλεια. Τέλος, η αλληλεγγύη είναι το κλειδί. Είτε αφορά την κατανομή οικονομικών βαρών είτε τη διαχείριση της μετανάστευσης, είμαστε έτοιμοι να στηρίξουμε τους εταίρους μας. Κάνοντας όλα αυτά, βοηθά στη διατήρηση της ενότητας της ΕΕ εσωτερικά και στη διατήρηση της ισχύος της παγκόσμια.
-Η κυβέρνηση Μερτς ξεκίνησε τη θητεία της με μια κοινοβουλευτική ήττα. Είναι αυτό σημάδι, ενδεχομένως, των δυσκολιών που θα έχει να αντιμετωπίσει ο κυβερνητικός συνασπισμός;
-Εκείνη η αρχική αποτυχία, όταν ο καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς απέτυχε στην πρώτη ψηφοφορία, ήταν σίγουρα απρόβλεπτη, αλλά την βλέπω περισσότερο ως μάθημα παρά ως σημάδι μόνιμων προβλημάτων. Μας υπενθύμισε ότι η κοινοβουλευτική πλειοψηφία της συμμαχίας μας δεν πρέπει να θεωρείται δεδομένη. Ανταποκριθήκαμε γρήγορα για να αντιμετωπίσουμε τις ανησυχίες λίγων βουλευτών και στην επόμενη ψηφοφορία ο καγκελάριος εκλέχθηκε με πλειοψηφία. Σε κάθε συμμαχία διαφορετικών κομμάτων (η δική μας ενώνει CDU/CSU και SPD), κάποιες τριβές είναι φυσιολογικές. Το σημαντικό είναι ότι παραμένουμε ενωμένοι με ένα κοινό πρόγραμμα. Μάλιστα, αυτό το αρχικό εμπόδιο, ενίσχυσε την συντονισμένη μας δράση και μας έκανε να επιβεβαιώσουμε τους κοινούς μας στόχους. Είμαι βέβαιος ότι όσο συνομιλούμε ανοικτά και παραμένουμε δεσμευμένοι στο κοινό μας πρόγραμμα θα διαχειριστούμε αποτελεσματικά την εξουσία. Πράγματι, αυτή η αρχική δυσκολία μας έκανε πιο προσεκτικούς και πιο αποφασισμένους να δουλεύουμε ενωμένα.
