Ρυθμιστικές προκλήσεις, πράσινη μετάβαση και ανθεκτικότητα
Η κυπριακή ναυτιλία βρίσκεται σε μια καίρια καμπή. Από τη μια πλευρά, έχει να επιδείξει αξιοσημείωτη ανθεκτικότητα και ανάπτυξη· από την άλλη, καλείται να ανταποκριθεί σε ένα σύνθετο πλέγμα κανονιστικών, τεχνολογικών και γεωπολιτικών προκλήσεων που αναδιαμορφώνουν το παγκόσμιο ναυτιλιακό τοπίο.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΣΥΛΒΙΑ A. ΛΟΪΖΙΔΟΥ, ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ, HEAD OF SHIPPING, KPMG ΚΥΠΡΟΥ
KYΠΡΙΑΚΗ ΝΑΥΤΙΛΙΑ: 7% ΤΟΥ ΑΕΠ, 11Η ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ, 3Η ΣΤΗΝ ΕΕ
Ο κλάδος συνεισφέρει σταθερά περίπου 7% του ΑΕΠ της χώρας, με τον κυπριακό στόλο να κατατάσσεται 11ος παγκοσμίως και 3ος στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Παράλληλα, η Κύπρος έχει αναδειχθεί σε κορυφαίο κέντρο thirdparty shipmanagement, φιλοξενώντας εταιρείες που διαχειρίζονται σημαντικό μέρος του παγκόσμιου στόλου.
Αυτή η συγκέντρωση τεχνογνωσίας δημιουργεί ένα ισχυρό οικοσύστημα υπηρεσιών, που εκτείνεται από την τεχνική διαχείριση έως εξειδικευμένες λύσεις χρηματοδότησης, νομικής υποστήριξης, ψηφιακής καινοτομίας, επιχειρησιακής στρατηγικής και ESG.
Τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της Κύπρου εδράζονται σε ένα ευέλικτο νομικό και φορο- λογικό πλαίσιο, στη γεωστρατηγική της θέση και στο ισχυρό ναυτιλιακό της cluster που λειτουργεί ως η καρδιά της παγκόσμιας ναυτιλιακής δραστηριότητας στην Ανατολική Μεσόγειο.
Η ποιότητα των υπηρεσιών, η συγκέντρωση τεχνογνωσίας και η παρουσία διεθνών παικτών δημιουργούν ένα οικοσύστημα που δύσκολα συναντάται αλλού. Σε συνδυασμό με εξειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό, την αγγλική γλώσσα ως εργαλείο εργασίας και τη συνεχή στήριξη του Κράτους, η Κύπρος προσφέρει ένα περιβάλλον ιδιαίτερα ελκυστικό για τη διεθνή ναυτιλιακή κοινότητα.
Η ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΗ ΘΥΕΛΛΑ
Η διεθνής ναυτιλία βρίσκεται αντιμέτωπη με μια σειρά από νέες ρυθμίσεις, που επηρεάζουν βαθιά τη στρατηγική και την καθημερινή λειτουργία των εταιρειών.
◗ EU ETS: Από το 2024, οι ναυτιλιακές εταιρείες οφείλουν να παραδίδουν δικαιώματα εκπομπών που αντιστοιχούν στις εκπομπές CO₂ των πλοίων τους. Το 2025 το ποσοστό αυτό ανεβαίνει στο 70% των εκπομπών, αυξάνοντας σημαντικά το κόστος λειτουργίας.
◗ FuelEU Maritime: Σε ισχύ από το 2025, θέτει στόχους μείωσης της έντασης άνθρακα των καυσίμων, ανοίγοντας τον δρόμο για σταδιακή μετάβαση σε εναλλακτικά καύσιμα.
◗ IMO Strategy: Σε διεθνές επίπεδο, ο στόχος είναι «net zero» έως το 2050, με ενδιάμεσους στόχους που καθιστούν σαφές ότι η πορεία απανθρακοποίησης είναι πλέον αμετάκλητη.
Για τις κυπριακές ναυτιλιακές εταιρείες, η συμμόρφωση δεν είναι μόνο θέμα κόστους· είναι στρατηγική επιλογή. Οι εταιρείες που θα κινηθούν γρήγορα προς λύσεις μείωσης εκπομπών θα αποκομίσουν πλεονεκτήματα σε ένα περιβάλλον όπου οι ναυλωτές και οι χρηματοδότες απαιτούν πλέον διαφάνεια και βιωσιμότητα.
ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΑΝΑΤΑΡΑΞΕΙΣ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΑΝΘΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ
Η διεθνής αστάθεια αποτελεί ίσως τον πιο απρόβλεπτο παράγοντα. Οι επιθέσεις στην Ερυθρά Θάλασσα έχουν οδηγήσει σε παρακάμψεις μέσω Αφρικής, αυξάνοντας κόστος, χρόνους ταξιδιών και εκπομπές. Η Κύπρος παρακολουθεί στενά αυτές τις εξελίξεις, καθώς επηρεάζουν άμεσα τις εμπορικές ροές τόσο στην Ανατολική Μεσόγειο όσο και στο ευρύτερο παγκόσμιο ναυτιλιακό δίκτυο.
Η εμπειρία των τελευταίων ετών απέδειξε ότι η ανθεκτικότητα του κλάδου δεν είναι δεδομένη· απαιτεί ευελιξία στη διαχείριση στόλου, διαφοροποίηση πηγών χρηματοδότη- σης και ισχυρές δομές διαχείρισης κινδύνων.
ΠΡΑΣΙΝΗ ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ
Η μετάβαση σε μια πιο “πράσινη” ναυτιλία δεν μπορεί να στηριχθεί σε μία μόνο ενεργειακή επιλογή ή τεχνολογική λύση. Βιοκαύσιμα, μεθανόλη, αμμωνία, LNG, ηλεκτροκίνηση για βραχείες αποστάσεις· όλα αποτελούν κομμάτια ενός μωσαϊκού λύσεων.
Για την Κύπρο, το στοίχημα είναι διπλό:
◗ Να προσελκύσει εταιρείες που επενδύουν σε καινοτόμες τεχνολογίες.
◗ Να ενισχύσει τις υποδομές της (π.χ. ηλεκτροδότηση λιμανιών, σταθμοί ανεφοδιασμού εναλλακτικών καυσίμων), ώστε να στηρίξει τη συμμόρφωση με τους ευρωπαϊκούς στόχους.
Το υφιστάμενο σύστημα φορολόγησης με πράσινα κίνητρα (έκπτωση στον φόρο χωρητικότητας για πλοία με χαμηλότερες εκπομπές) αποτελεί ένα θετικό μέτρο, το οποίο αποκτά ουσιαστικότερο αντίκτυπο όταν συνδυάζεται με άλλες πρωτοβουλίες βιώσιμης χρηματοδότησης, όπως πράσινα ομόλογα και ESG – συνδεδεμένες πιστώσεις· ωστόσο απαιτούνται περαιτέρω επενδύσεις και συνέργειες δημόσιου-ιδιωτικού τομέα.
ΨΗΦΙΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΚΥΒΕΡΝΟΑΣΦΑΛΕΙΑ
Η ψηφιοποίηση του κλάδου εξελίσσεται ραγδαία. Από την παρακολούθηση κατανάλωσης καυσίμων σε πραγματικό χρόνο μέχρι την αξιοποίηση προηγμένων αναλύσεων για την αποδοτικότητα του στόλου, τα λειτουργικά και περιβαλλοντικά δεδομένα καθίστανται πλέον καθοριστικός παράγοντας στη λήψη αποφάσεων.
Παράλληλα, η εξάρτηση από την τεχνολογία καθιστά τον κλάδο ευάλωτο σε κυβερνοεπιθέσεις. Με την ενσωμάτωση της Οδηγίας NIS2 στην εθνική νομοθεσία, οι ναυτιλιακές και οι λιμενικές εγκαταστάσεις θα πρέπει να επενδύσουν σοβαρά σε μηχανισμούς πρόληψης, ανίχνευσης και απόκρισης σε περιστατικά.
ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ: Η ΚΡΥΦΗ ΠΡΟΚΛΗΣΗ
Πέρα από κανονισμούς και τεχνολογίες, η ναυτιλία είναι πρωτίστως βιομηχανία ανθρώπων. Η έλλειψη εξειδικευμένων αξιωματικών, μηχανικών και στελεχών με γνώσεις σε data analytics, ESG και κυβερνοασφάλεια αναδεικνύεται σε στρατηγικό ζήτημα.
Η Κύπρος οφείλει να επενδύσει περαιτέρω σε ναυτική εκπαίδευση, συνεργασίες με πανεπιστήμια και προγράμματα κατάρτισης, ώστε να διασφαλίσει τη βιωσιμότητα του ανθρώπινου δυναμικού της επόμενης γενιάς.
ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ: ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΡΟΚΛΗΣΗ ΣΤΗΝ ΕΥΚΑΙΡΙΑ
Η ναυτιλία της Κύπρου έχει αποδείξει ότι μπορεί να αντέξει σε κρίσεις και να εξελιχθεί. Έχει όλα τα εφόδια: στρατηγική θέση, ανταγωνιστικό πλαίσιο, cluster υπηρεσιών.
Η ευκαιρία; να κεφαλαιοποιήσει την ισχυρή βάση που έχει χτίσει και να τοποθετηθεί ως πρότυπο βιώσιμου, ποιοτικού και καινοτόμου ναυτιλιακού κέντρου. Η επιτυχία δεν θα κριθεί μόνο από τη συμμόρφωση με κανονισμούς, αλλά από την ικανότητα του κλάδου να μετατρέψει τη συμμόρφωση σε ανταγωνιστικό πλεονέκτημα· να επενδύσει σε τεχνολογίες που μειώνουν κόστος και εκπομπές· να θωρακιστεί απέναντι σε γεωπολιτικούς κινδύνους· και να καλλιεργήσει το ανθρώπινο κεφάλαιο που θα οδηγήσει τη ναυτιλία στο μέλλον.
Το σύμπλεγμα κανονιστικών πιέσεων, γεωπολιτικών εντάσεων, τεχνολογικών προκλή-σεων και έλλειψης εξειδικευμένου προσωπικού μπορεί να λειτουργήσει ως καταλύτης.
Για την Κύπρο, η επιλογή είναι σαφής: όχι μόνο να αντέξει, αλλά να αναδειχθεί σε πρωταγωνιστή μιας παγκόσμιας ναυτιλίας που μετασχηματίζεται ριζικά.
www.kpmg.com.cy
