Πως οι εμπειρογνώμονες καθορίζουν την έκβαση μιας αποζημίωσης
Η απόδειξη αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο κάθε δίκης αποζημιώσεων. Στις υποθέσεις προσωπικών τραυματισμών και ασφαλιστικών διαφορών, η τελική κρίση του Δικαστηρίου εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την ποιότητα, την πληρότητα και την αντικειμενικότητα της εμπειρογνωμοσύνης που προσκομίζεται.
Οι νέοι Κανονισμοί Πολιτικής Δικονομίας 2023 (ΚΠΔ), που εισάχθηκαν βάσει των αρχών του αγγλικού δικαίου, άλλαξαν ριζικά τον τρόπο με τον οποίο προσλαμβάνεται και αξιοποιείται η αποδεικτική μαρτυρία, αναγνωρίζοντας ότι η δικαστική «αλήθεια» δεν οικοδομείται μόνο μέσω νομικής επιχειρηματολογίας, αλλά πλέον περισσότερο μέσω της αξιοπιστίας της επιστημονικής απόδειξης.
Η νέα δικονομική τάξη πραγμάτων βασίζεται στη θεμελιώδη αρχή ότι η ποιότητα της δικαστικής απόδειξης εξαρτάται από την ακεραιότητα των προσώπων που τη συνθέτουν.
Σύμφωνα με το Μέρος 34 των ΚΠΔ, ο εμπειρογνώμονας, είτε πρόκειται για ιατρό σε υπόθεση τραυματισμών είτε για μηχανικό σε τροχαίο ατύχημα, οφείλει υπέρτατο καθήκον προς το Δικαστήριο, και όχι προς τον εντολέα του.
Με την πρόνοια αυτή, κατοχυρώνεται η ανεξαρτησία του ειδικού και αποδομείται η παλαιότερη πρακτική όπου οι εμπειρογνώμονες θεωρούνταν «μάρτυρες της πλευράς τους». Η αντικειμενικότητα και η επιστημονική συνέπεια καθίστανται πλέον κριτήρια αξιοπιστίας και, συνεπώς, καθοριστικοί παράγοντες για την έκβαση μιας αποζημίωσης.
Η μεταρρύθμιση αυτή δεν είναι τυπική αλλά θεμελιώδης. Ο εμπειρογνώμονας δεν περιορίζεται πια να παρουσιάσει την εκδοχή του πελάτη του. Λειτουργεί ως θεσμικός συνεργάτης του Δικαστηρίου. Η έκθεσή του πρέπει να είναι γραπτή, πλήρης, να εξηγεί τη μεθοδολογία, να περιλαμβάνει όλους τους κρίσιμους παράγοντες που οδήγησαν στο συμπέρασμα και να συνοδεύεται από δήλωση αληθείας. Επίσης, υποχρεούται να αποκαλύπτει κάθε υπόθεση ή αβεβαιότητα που επηρεάζει την κρίση του. Μέσω αυτών των διατάξεων, η αξία της απόδειξης ενισχύεται θεσμικά.
Η αξιοπιστία της μαρτυρίας του ειδικού δεν ελέγχεται πλέον υποκειμενικά, αλλά καθορίζεται από αντικειμενικά κριτήρια πληρότητας, διαφάνειας και συνέπειας. Κεντρική καινοτομία των νέων ΚΠΔ αποτελεί ο θεσμός του ενιαίου κοινού εμπειρογνώμονα (Single Joint Expert), ο οποίος υιοθετείται κατ’ αναλογία με την αγγλική πρακτική. Ο δικαστής έχει πλέον τη διακριτική ευχέρεια να διορίσει έναν κοινό εμπειρογνώμονα για όλα τα μέρη, όταν κρίνει ότι η φύση της δι- αφοράς δεν απαιτεί αντικρουόμενες εκ- θέσεις. Τα δικαστήρια, ακολουθώντας την αγγλική νομολογία, εξετάζουν κυρίως τη φύση και την τεχνική πολυπλοκότητα του ζητήματος, καθώς και το κατά πόσο η κοινή πραγματογνωμοσύνη θα εξοικονομήσει χρόνο και κόστος χωρίς να θίγει την ποιότητα της δικαστικής κρίσης. Η ύπαρξη διαφορετικών τεχνικών εκτιμήσεων δεν αποκλείει αυτόματα τη χρήση κοινού ειδικού, εφόσον ο δικαστής θεωρεί ότι οι διαφορές μπορούν να αποσαφηνιστούν μέσω άμεσου διαλόγου και ότι η κοινή διαδικασία θα οδηγήσει σε ταχύτερη και δικαιότερη εκδίκαση.
Η πρακτική αυτή ενισχύει την αμεσότητα του θεσμού εμπειρογνωμοσύνης.
Η συγκέντρωση της τεχνικής κρίσης σε έναν ανεξάρτητο εμπειρογνώμονα εξασφαλίζει ενιαία αξιολόγηση των πραγματικών δεδομένων, περιορίζει την αντιδικία επί ζητημάτων επιστημονικής φύσεως και επιτρέπει στο Δικαστήριο να εστιάσει στην ουσία της διαφοράς. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, η αποδεικτική διαδικασία καθίσταται όχι μόνο ταχύτερη και λιγότερο δαπανηρή, αλλά και ουσιαστικότερα δίκαιη, καθώς μειώνονται οι πιθανότητες επηρεασμού από μονομερείς ή υπερβολικές γνωματεύσεις. Ιδιαίτερη πρακτική σημασία έχουν οι μεταρρυθμίσεις αυτές στις υποθέσεις προσωπικών τραυματισμών, όπου το ύψος της αποζημίωσης εξαρτάται από την αξιολόγηση παραγόντων όπως η έκταση της βλάβης, η διάρκεια της ανικανότητας και η ιατρική αιτιώδης συνάφεια.
Πριν από το 2023, τα Δικαστήρια συχνά καλούνταν να επιλέξουν μεταξύ δύο αντιφατικών ιατρικών εκθέσεων. Σήμερα, με το νέο καθεστώς, η απόδειξη οργανώνεται με μεγαλύτερη συνοχή. Ο δικαστής δύναται να επιβάλει τον διορισμό κοινού εμπειρογνώμονα ή να περιορίσει τη μαρτυρία μόνο στα αναγκαία ζητήματα. Η αξία της απόδειξης ενισχύεται, διότι η κρίση του Δικαστηρίου βασίζεται πλέον σε κοινά, διαφανή και ελεγχόμενα πορίσματα, γεγονός που μειώνει το περιθώριο αμφισβήτησης και ενισχύει τη δικανική ασφάλεια.
Επιπλέον, η δυνατότητα ταυτόχρονης εξέτασης εμπειρογνωμόνων (“hottubbing”) προσδίδει νέα διάσταση στη διαδικασία. Οι ειδικοί εξετάζονται ταυτόχρονα, ανταλλάσσουν απόψεις ενώπιον του Δικαστή και αποσαφηνίζουν σε πραγματικό χρόνο τις αποκλίσεις τους.
Η μέθοδος αυτή ενισχύει τη διαφάνεια,περιορίζει την ανάγκη για μακρές αντεξετάσεις και επιτρέπει στο Δικαστήριο να διαμορφώσει άμεση, ολοκληρωμένη εικόνα των τεχνικών ζητημάτων. Με αυτόν τον τρόπο, η αξία της απόδειξης αναβαθμίζεται ουσιαστικά. Η γνώση καθίσταται προσβάσιμη και ελέγξιμη και η απονομή της δικαιοσύνης πιο ορθολογική και αποτελεσματική.
Η αυξημένη σημασία της εμπειρογνωμοσύνης στη νέα εποχή των ΚΠΔ συνεπάγεται ότι η ποιότητα και η ακεραιότητα των ειδικών επηρεάζουν πλέον άμεσα την τελική κρίση του Δικαστηρίου. Ο τρόπος με τον οποίο ο εμπειρογνώμονας συντάσσει την έκθεσή του, διατυπώνει τα συμπεράσματά του και ανταποκρίνεται στις ερωτήσεις των διαδίκων μπορεί να καθορίσει την πειστικότητα της υπόθεσης. Η αποζημίωση δεν εξαρτάται πλέον αποκλειστικά από νομικούς ισχυρισμούς, αλλά από την επιστημονική τεκμηρίωση που πείθει το Δικαστήριο για την πραγματική έκταση της ζημίας.
Παρά τα σημαντικά βήματα εκσυγχρονισμού, απαιτούνται περαιτέρω ενέργειες για την πληρέστερη εφαρμογή του πλαισίου. Η δημιουργία επίσημου μητρώου πιστοποιημένων εμπειρογνωμόνων θα ενίσχυε τη διαφάνεια και την ποιότητα των γνωματεύσεων. Παράλληλα, η καθιέρωση προτύπων έκθεσης θα διασφάλιζε ομοιομορφία και θα μείωνε τον κίνδυνο εσκεμμένων ή μη παραλείψεων. Τέλος, η εκπαίδευση δικηγόρων και δικαστών στη σωστή χρήση και αξιολόγηση της εμπειρογνωμοσύνης θα συνέβαλλε στην ενίσχυση της συνέπειας και αξιοπιστίας της απο- δεικτικής διαδικασίας.
Η μεταρρύθμιση του 2023 δεν αποτελεί απλώς τεχνική προσαρμογή, αλλά ουσιαστικό εκσυγχρονισμό της αποδεικτικής διαδικασίας. Η «αξία της απόδειξης» αποκτά συγκεκριμένο πλαίσιο ακρίβειας, συνέπειας και ανεξαρτησίας.
Όσο οι εμπειρογνώμονες λειτουργούν ως αμερόληπτοι θεματοφύλακες της επιστημονικής αλήθειας και όχι ως υποστηρικτές των μερών, τόσο περισσότερο το ύψος μιας αποζημίωσης θα αντικατοπτρίζει τη σοβαρότητα του ατυχήματος. Ως αποτέλεσμα, η έκβαση δεν καθορίζεται πλέον από τη συχνή διόγκωση του ισχυρισμού, αλλά από την αξία της απόδειξης που τον στηρίζει.
• Η δικηγορική εταιρεία Harris Kyriakides κυκλοφόρησε πρόσφατα τον ετήσιο Οδηγό Εμπειρογνωμόνων της για το έτος 2025.
ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ
Στοιχεία επικοινωνίας:
Λευκωσία: Κινύρα 1, 5ος όροφος, 1102 Λευκωσία
Λάρνακα: Λεωφόρος Φανερωμένης 115, Antouanettas Building, 6031 Λάρνακα
Λεμεσός: 12 Πλάτωνος, 3027 Λεμεσός
Πάφος: Νίκου Νικολαΐδη & Κινύρα 4, 2ος όροφος, 8011 Πάφος
Παραλίμνι: Γεωργίου Γουρουνιά 164A, 1ος όροφος, 5289 Παραλίμνι
Τηλ: +357 2420 1600
Φαξ: +357 2420 1601
Email: [email protected]
Web: www.harriskyriakides.law
