Ο τρόμος στον κινηματογράφο προσφέρεται απλόχερα, άλλοτε με ατμοσφαιρικές ταινίες που ανατριχιάζουν τον θεατή, άλλοτε με σουρεάλ σκηνές, άλλοτε με χιούμορ.
Όπως γράφουν οι New York Times, το είδος λειτουργεί ως κοινωνικός καθρέφτης: από τα βασανισμένα τέρατα της δεκαετίας του ’40 («The Wolf Man») μέχρι τις εμβληματικές «final girls» των ’70s («Halloween») και τους ανατρεπτικούς ήρωες του 21ου αιώνα («Get Out»).
Με αφορμή το Halloween ακολουθεί ένας κινηματογραφικός οδηγός στα πιο επιδραστικά horror φιλμ των τελευταίων 100 χρόνων — επιλογές που άλλαξαν τους κανόνες, άφησαν αμείλικτα ίχνη στη συλλογική φαντασία και συνέχισαν να στοιχειώνουν το σινεμά και τους θεατές.
Ο Εξορκιστής (1973)
Οι θεατές σε όλο τον πλανήτη σοκαρίστηκαν όταν ο William Friedkin κυκλοφόρησε το αποτρόπαιο φιλμ του ανήμερα των Χριστουγέννων. Βασισμένο στο μυθιστόρημα του William Peter Blatty, παρακολουθούμε μια μητέρα (Ellen Burstyn) σε απόγνωση που προσπαθεί να σώσει τη 12χρονη κόρη της (Linda Blair) από δαιμονική κατοχή, καταφεύγοντας σε δύο ιερείς (Jason Miller και Max von Sydow). Η αθυρόστομη, βλάσφημη, δαιμονική οντότητα σόκαρε το κοινό — φύλακες κινηματογράφων μιλούσαν για λιποθυμίες, ακόμα και για πιθανές αποβολές. Μια τεράστια επιτυχία, που όρισε οριστικά το είδος του «δαιμονισμού».
Scream (1996)
Ο Wes Craven επέστρεψε με έναν τρόμο που ήξερε τον εαυτό του. Παρότι κάποιοι βρίσκουν την υπερ-αναφορικότητα κουραστική και τον Ghostface περισσότερο σαν μασκαρά αμφιλεγόμενης ποιότητας παρά σαν αληθινό τέρας, το «Scream» του Kevin Williamson άλλαξε τα δεδομένα. Για πρώτη φορά το horror «έδειξε με το δάχτυλο» τα κλισέ του και τα σχολίασε με χιούμορ. Ένα love letter στο είδος — μια ταινία τρόμου για τους λάτρεις των ταινιών τρόμου.
Halloween (1978)
Όταν σε ρωτούν το αγαπημένο σου horror και απαντάς «Halloween», το λες με περηφάνια. Η Jamie Lee Curtis ενσαρκώνει μια μαθήτρια που, τη νύχτα του Halloween, γίνεται στόχος του δραπέτη φονιά Michael Myers. Η ταινία του John Carpenter καθόρισε τη φόρμα του slasher: μασκοφόρος δολοφόνος, καθημερινή ηρωίδα που παλεύει για επιβίωση, ευρηματικοί φόνοι, μαύρο χιούμορ και ένα μουσικό θέμα που κυνηγά σαν καρδιακός παλμός. Ένα ορόσημο, ένα κλασικό.
Carrie (1976)
Η ματωμένη εκδίκηση στο λύκειο, όπως μόνο ο Brian De Palma μπορούσε να τη σκηνοθετήσει. Η Sissy Spacek δίνει μια εύθραυστη, συγκλονιστική ερμηνεία ως η έφηβη με τηλεκινητικές δυνάμεις που επιτίθεται στους βασανιστές της στον σχολικό χορό. Με camp στοιχεία, θρησκευτικό παραλογισμό και μητρική παράνοια (Piper Laurie), η ταινία παραμένει ένα από τα πιο σκληρά — και παράλληλα συγκινητικά — revenge films.
The Blair Witch Project (1999)
Πριν τα social media, το θολό όριο ανάμεσα σε φαντασία και πραγματικότητα μπορούσε να γίνει κόλαση. Όταν πρωτοκυκλοφόρησε, πολλοί αναρωτιόνταν αν πρόκειται για πραγματικό υλικό. Το φιλμ των Daniel Myrick και Eduardo Sánchez εκτόξευσε το είδος του «found footage». Τρεις νέοι εξαφανίζονται σε δάσος· ό,τι βλέπουμε είναι το υλικό που άφησαν πίσω. Το φινάλε του παραμένει μια από τις πιο ανατριχιαστικές στιγμές του κινηματογράφου.
Η Λάμψη (The Shining) (1980)
Ο Stanley Kubrick δημιούργησε ένα ψυχολογικό εφιάλτη μέσα σε ένα ξενοδοχείο αποκλεισμένο από το χιόνι. Ο Jack Nicholson χάνει την επαφή με την πραγματικότητα, η Shelley Duvall υποφέρει, το παιδί τους βλέπει οράματα, και αίμα ξεχύνεται από ασανσέρ. Το «Here’s Johnny!» έγινε μέρος της κουλτούρας· η αίσθηση παράνοιας διαρκεί για πάντα.
Τρόμος στο Παρθεναγωγείο (Black Christmas) (1974)
Ένας δολοφόνος τρομοκρατεί ένα γυναικείο κοιτώνα τα Χριστούγεννα. Με πρωταγωνίστριες τις Olivia Hussey και Margot Kidder, το φιλμ διαθέτει από τις πρώτες και πιο δυνατές «final girls». Τολμηρό για την εποχή του — ακόμα και με υπόθεση για άμβλωση, έναν μόλις χρόνο μετά την απόφαση Roe v. Wade. Ένα προ-«Halloween» αριστούργημα που αξίζει τη φήμη του.
Hellraiser (1987)
Ο Clive Barker αναρωτιέται: πού τελειώνει η ευχαρίστηση και πού αρχίζει ο πόνος; Η ταινία εισάγει τον Pinhead — έναν σαδιστικό, σχεδόν υπερβολικά αισθησιακό άρχοντα του μαρτυρίου. Γεμάτο μακάβρια εικαστικά και σκοτεινή ρομαντικότητα, το «Hellraiser» είναι κάτι παραπάνω από τρόμος — είναι μια διεστραμμένη όπερα πάθους και βασανισμού.
Μακάβρια Εισβολή – Invasion of the Body Snatchers (1978)
Οι εξωγήινοι δεν έρχονται για να βομβαρδίσουν. Έρχονται να γίνουν εμείς. Ο Philip Kaufman κάνει remake της ταινίας του 1956 και δημιουργεί πολιτικό horror για την παράνοια, τον φόβο του «άλλου» και τη διάλυση της κοινωνικής εμπιστοσύνης. Ο Donald Sutherland δίνει μια ερμηνεία που στοιχειώνει.
Τρόμος στο Άμιτιβιλ The Amityville Horror (1979)
Βασισμένο σε πραγματικά γεγονότα, το φιλμ δείχνει πώς ένα ειδυλλιακό προάστιο μπορεί να γίνει πύλη για τον τρόμο. Δαιμονική κατοχή, μεταφυσικός τρόμος, θρησκευτική αγωνία — ένα από τα πιο διάσημα haunted house films.
It Follows (2015)
Το κακό σε ακολουθεί. Δεν τρέχει — απλώς περπατάει. Και κάποια στιγμή θα σε βρει. Μια αλληγορία για τη μετάδοση, τον φόβο του αγνώστου και την αναπόδραστη μοίρα. Η Maika Monroe ως η κοπέλα που προσπαθεί να ξεφύγει από μια αόρατη απειλή — ένα σύγχρονο αριστούργημα.
Παρασκευή και 13 Friday the 13th (1980)
Κατασκήνωση, νέοι και διάσημοι φόνοι. Ο Jason Voorhees γεννιέται και το καλοκαιρινό camp δεν θα είναι ποτέ ξανά αθώο. Το franchise εκτοξεύθηκε σε 12 ταινίες· η μάσκα του έγινε παγκόσμιο σύμβολο τρόμου.
Εφιάλτης στον δρόμο με τις Λεύκες 2 – A Nightmare on Elm Street 2: Freddy’s Revenge (1985)
Ένα από τα πιο ξεκάθαρα queer horror films στην ιστορία. Ο Freddy Krueger στοιχειώνει όχι μόνο όνειρα αλλά και ζητήματα ταυτότητας. Ο Mark Patton — ένας «final boy» σε μια εποχή που η queer ανάγνωση ήταν ταμπού.
Get Out (2017)
Η Αμερική μετά τον Obama — όχι τόσο «μετα-φυλετική» όσο ήθελαν να πιστεύουν. Ο Jordan Peele αποδομεί τον φιλελεύθερο ρατσισμό μέσα από μια ιστορία που συνδυάζει κοινωνική κριτική, ψυχολογικό τρόμο και ανατριχιαστικές εικόνες. Ο Daniel Kaluuya καθηλώνει.
Ringu (1998)
Μια κασέτα, ένα τηλεφώνημα, επτά μέρες. Ο ιαπωνικός τρόμος γίνεται παγκόσμιο φαινόμενο με την κοπέλα με τα μακριά μαύρα μαλλιά και την απόκοσμη κίνηση. Το J-horror ξεκινά την παγκόσμια επέλασή του.
Ringu (1998)
Μια κασέτα, ένα τηλεφώνημα, επτά μέρες. Ο ιαπωνικός τρόμος γίνεται παγκόσμιο φαινόμενο με την κοπέλα με τα μακριά μαύρα μαλλιά και την απόκοσμη κίνηση. Το J-horror ξεκινά την παγκόσμια επέλασή του.
Nosferatu (1922)
Η σιωπηλή εποχή του τρόμου στην πιο σκοτεινή της μορφή. Ο Count Orlok του Max Schreck — ένα αποστεωμένο, ζωώδες βαμπίρ — εμφανίζεται μέσα από εξπρεσιονιστικές σκιές και αφαιρετική φρίκη. Μια εμπειρία που παραμένει ανησυχητική έναν αιώνα μετά.
Candyman (1992)
Ρατσισμός, φτώχεια, αστικός μύθος — και ο Tony Todd σε μια υποβλητική, εμβληματική ερμηνεία. Το κάλεσμα του Candyman στον καθρέφτη γίνεται τελετουργία και εφιάλτης ταυτόχρονα.
Το κορμί της Τζένιφερ – Jennifer’s Body (2009)
Μην αφήσετε το τρέιλερ να σας ξεγελάσει. Ένα φεμινιστικό horror για την τραυματική ενηλικίωση, την γυναικεία επιθυμία και την εκδίκηση. Η Megan Fox σε έναν ρόλο που σήμερα θεωρείται cult, με σενάριο της Diablo Cody.
Suspiria (1977)
Dario Argento: παραισθησιακή βία, υπερκορεσμένα χρώματα, χορογραφημένος τρόμος. Μια μαθητευόμενη χορεύτρια σε σχολή που κρύβει αποκρυφιστικά μυστικά. Η μουσική των Goblin — ένα ξόρκι από μόνο του.
Messiah of Evil (1973)
Μια από τις πιο παράξενες και υποτιμημένες ταινίες τρόμου. Μια σκηνή σε κινηματογράφο γίνεται εφιάλτης και ολόκληρη η ταινία μοιάζει σαν ψυχεδελική βόλτα στην παραλία της Καλιφόρνιας — μόνο που κάτι κακό κρύβεται κάτω από την επιφάνεια.
Η Νύχτα τω Ζωντανών Νεκρών – Night of the Living Dead (1968)
Ο George Romero ορίζει τα ζόμπι, αλλά καταγράφει και την Αμερική του ρατσισμού και της κοινωνικής σύγκρουσης. Η παρουσία μαύρου πρωταγωνιστή το 1968 ήταν επαναστατική. Η ταινία παραμένει συγκλονιστική.
Ψυχώ – Psycho (1960)
Το ντους, το μαχαίρι, η ματιά. Η Janet Leigh, ο Anthony Perkins, και μια αποκάλυψη που άλλαξε για πάντα το σινεμά θρίλερ. Αρκεί να το δεις — και να το ξαναδείς.
Ο Λυκάνθρωπος – The Wolf Man (1941)
Lon Chaney Jr. ως ο άντρας-λύκος που παλεύει με το ένστικτο και τη μοίρα του. Μια από τις πρώτες και πιο ανθρώπινες απεικονίσεις του τέρατος που δεν ελέγχει τον εαυτό του.
Ο σχιζοφρενής δολοφόνος με το πριόνι – The Texas Chain Saw Massacre (1974)
Βρώμικο, επιθετικό, σχεδόν ντοκιμαντερίστικο. Ο Leatherface και η οικογένειά του σπέρνουν τον τρόμο στην αμερικανική επαρχία. Το φιλμ ακόμη και σήμερα μοιάζει επικίνδυνο.
Το μωρό της Ρόζμαρι – Rosemary’s Baby (1968)
Μητρότητα, έλεγχος, καχυποψία. Η Mia Farrow εγκλωβίζεται σε έναν κόσμο συνωμοσίας και απόκοσμης απειλής, στο πολυτελές κτήριο της Νέας Υόρκης. Ένα από τα πιο ειρωνικά και ψυχολογικά horror που γυρίστηκαν ποτέ.
Η κούκλα του Σατανά – Child’s Play (1988)
Ο Chucky — μια κούκλα με δολοφονικό πνεύμα και σκοτεινό χιούμορ. Ένα slasher καμουφλαρισμένο ως παιχνίδι παιδιού που εξελίχθηκε σε pop icon.
Creep (2015)
Χωρίς τέρατα, χωρίς αίμα — μόνο ένας άνθρωπος που λέει ότι πεθαίνει από καρκίνο και ζητά να καταγράψει τις τελευταίες του μέρες. Ένας ψυχρός, ρεαλιστικός τρόμος που μπαίνει μέσα σου και μένει.
Martyrs (2008)
Το αποκορύφωμα του γαλλικού New Extremity. Ακραία βία, μεταφυσικό μυστήριο, υπαρξιακός τρόμος. Μια ταινία που, όταν τελειώνει, δεν την ξεπερνάς εύκολα.
The Blob (1958)
Ένας εξωγήινος ζελέ καταβροχθίζει μια μικρή πόλη. Ο Steve McQueen πρωταγωνιστεί σε ένα B-movie που έγινε αγαπημένο για γενιές παιδιών — τρομακτικό και διασκεδαστικό αλλά και ντοκουμέντο ψυχροπολεμικής παράνοιας.
The Night of the Hunter (1955)
Ο Robert Mitchum ως ψεύτικος ιεροκήρυκας-θηρευτής. Εικόνες σαν σκοτεινό παραμύθι: ένα νεκρό σώμα κάτω από το νερό, ένα σπίτι βυθισμένο στη σιωπή, παιδιά που τρέχουν μέσα στη νύχτα. Μια ποιητική ταινία τρόμου που μοιάζει σαν όνειρο και εφιάλτης μαζί.
Nosferatu (1922)
Η σιωπηλή εποχή του τρόμου στην πιο σκοτεινή της μορφή. Ο Count Orlok του Max Schreck — ένα αποστεωμένο, ζωώδες βαμπίρ — εμφανίζεται μέσα από εξπρεσιονιστικές σκιές και αφαιρετική φρίκη. Μια εμπειρία που παραμένει ανησυχητική έναν αιώνα μετά.
Candyman (1992)
Ρατσισμός, φτώχεια, αστικός μύθος — και ο Tony Todd σε μια υποβλητική, εμβληματική ερμηνεία. Το κάλεσμα του Candyman στον καθρέφτη γίνεται τελετουργία και εφιάλτης ταυτόχρονα.
Το κορμί της Τζένιφερ – Jennifer’s Body (2009)
Μην αφήσετε το τρέιλερ να σας ξεγελάσει. Ένα φεμινιστικό horror για την τραυματική ενηλικίωση, την γυναικεία επιθυμία και την εκδίκηση. Η Megan Fox σε έναν ρόλο που σήμερα θεωρείται cult, με σενάριο της Diablo Cody.
Suspiria (1977)
Dario Argento: παραισθησιακή βία, υπερκορεσμένα χρώματα, χορογραφημένος τρόμος. Μια μαθητευόμενη χορεύτρια σε σχολή που κρύβει αποκρυφιστικά μυστικά. Η μουσική των Goblin — ένα ξόρκι από μόνο του.
Messiah of Evil (1973)
Μια από τις πιο παράξενες και υποτιμημένες ταινίες τρόμου. Μια σκηνή σε κινηματογράφο γίνεται εφιάλτης και ολόκληρη η ταινία μοιάζει σαν ψυχεδελική βόλτα στην παραλία της Καλιφόρνιας — μόνο που κάτι κακό κρύβεται κάτω από την επιφάνεια.
Η Νύχτα τω Ζωντανών Νεκρών – Night of the Living Dead (1968)
Ο George Romero ορίζει τα ζόμπι, αλλά καταγράφει και την Αμερική του ρατσισμού και της κοινωνικής σύγκρουσης. Η παρουσία μαύρου πρωταγωνιστή το 1968 ήταν επαναστατική. Η ταινία παραμένει συγκλονιστική.
Ψυχώ – Psycho (1960)
Το ντους, το μαχαίρι, η ματιά. Η Janet Leigh, ο Anthony Perkins, και μια αποκάλυψη που άλλαξε για πάντα το σινεμά θρίλερ. Αρκεί να το δεις — και να το ξαναδείς.
Ο Λυκάνθρωπος – The Wolf Man (1941)
Lon Chaney Jr. ως ο άντρας-λύκος που παλεύει με το ένστικτο και τη μοίρα του. Μια από τις πρώτες και πιο ανθρώπινες απεικονίσεις του τέρατος που δεν ελέγχει τον εαυτό του.
Ο σχιζοφρενής δολοφόνος με το πριόνι – The Texas Chain Saw Massacre (1974)
Βρώμικο, επιθετικό, σχεδόν ντοκιμαντερίστικο. Ο Leatherface και η οικογένειά του σπέρνουν τον τρόμο στην αμερικανική επαρχία. Το φιλμ ακόμη και σήμερα μοιάζει επικίνδυνο.
Το μωρό της Ρόζμαρι – Rosemary’s Baby (1968)
Μητρότητα, έλεγχος, καχυποψία. Η Mia Farrow εγκλωβίζεται σε έναν κόσμο συνωμοσίας και απόκοσμης απειλής, στο πολυτελές κτήριο της Νέας Υόρκης. Ένα από τα πιο ειρωνικά και ψυχολογικά horror που γυρίστηκαν ποτέ.
Η κούκλα του Σατανά – Child’s Play (1988)
Ο Chucky — μια κούκλα με δολοφονικό πνεύμα και σκοτεινό χιούμορ. Ένα slasher καμουφλαρισμένο ως παιχνίδι παιδιού που εξελίχθηκε σε pop icon.
Creep (2015)
Χωρίς τέρατα, χωρίς αίμα — μόνο ένας άνθρωπος που λέει ότι πεθαίνει από καρκίνο και ζητά να καταγράψει τις τελευταίες του μέρες. Ένας ψυχρός, ρεαλιστικός τρόμος που μπαίνει μέσα σου και μένει.
Martyrs (2008)
Το αποκορύφωμα του γαλλικού New Extremity. Ακραία βία, μεταφυσικό μυστήριο, υπαρξιακός τρόμος. Μια ταινία που, όταν τελειώνει, δεν την ξεπερνάς εύκολα.
The Blob (1958)
Ένας εξωγήινος ζελέ καταβροχθίζει μια μικρή πόλη. Ο Steve McQueen πρωταγωνιστεί σε ένα B-movie που έγινε αγαπημένο για γενιές παιδιών — τρομακτικό και διασκεδαστικό αλλά και ντοκουμέντο ψυχροπολεμικής παράνοιας.
The Night of the Hunter (1955)
Ο Robert Mitchum ως ψεύτικος ιεροκήρυκας-θηρευτής. Εικόνες σαν σκοτεινό παραμύθι: ένα νεκρό σώμα κάτω από το νερό, ένα σπίτι βυθισμένο στη σιωπή, παιδιά που τρέχουν μέσα στη νύχτα. Μια ποιητική ταινία τρόμου που μοιάζει σαν όνειρο και εφιάλτης μαζί.
protothema.gr
