Η Ευρωπαϊκή Ένωση κάνει πράξη τη φιλοδοξία της για ηγετικό ρόλο στη ρύθμιση της Τεχνητής Νοημοσύνης με την έναρξη ισχύος του Κανονισμού (ΕΕ) 2024/1689 από την 1η Αυγούστου 2024 και με σταδιακή εφαρμογή των διατάξεών του από την ημερομηνία αυτή και έπειτα. Ο εν λόγω Κανονισμός, γνωστός ως EU AI Act, το οποίο αποτελεί την πρώτη οριζόντια και ολοκληρωμένη νομοθεσία παγκοσμίως, καθορίζει σαφείς κανόνες για την ανάπτυξη, τη διάθεση και τη χρήση εφαρμογών Τεχνητής Νοημοσύνης στην ενιαία αγορά της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ο στόχος του EU AI Act είναι διττός: αφενός να διασφαλίσει την ασφάλεια, τη διαφάνεια και το σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων των ανθρώπων και, αφετέρου να ενισχύσει την εμπιστοσύνη και την καινοτομία σε ένα ραγδαία εξελισσόμενο τεχνολογικό τομέα, ο οποίος επηρεάζει ολοένα και περισσότερο τον τρόπο με τον οποίο οι επιχειρήσεις λειτουργούν, καινοτομούν και ανταγωνίζονται στις σύγχρονες αγορές. Σ’ αυτό το πλαίσιο, η Τεχνητή Νοημοσύνη αναγνωρίζεται ως στρατηγικό εργαλείο ανταγωνιστικότητας για τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις και θεωρείται βασικός μοχλός για τον ψηφιακό μετασχηματισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ο EU AI Act εισάγει ένα πλαίσιο αξιολόγησης κινδύνου, βάσει του οποίου ταξινομούνται οι εφαρμογές Τεχνητής Νοημοσύνης σε τέσσερις βασικές κατηγορίες: Μη αποδεκτός κίνδυνος, που περιλαμβάνει εφαρμογές που παραβιάζουν θεμελιώδη δικαιώματα και απαγορεύονται πλήρως. Υψηλού κινδύνου, που αφορά συστήματα που χρησιμοποιούνται σε σημαντικούς τομείς όπως η υγεία, η εκπαίδευση και η πρόσληψη προσωπικού και για τα οποία οι πάροχοι οφείλουν να συμμορφώνονται με αυστηρές απαιτήσεις. Περιορισμένου κινδύνου, που περιλαμβάνει εφαρμογές με απαίτηση βασικής διαφάνειας προς το χρήστη, όπως η σαφής δήλωση ότι πρόκειται για σύστημα Τεχνητής Νοημοσύνης. Τέλος, Ελάχιστου κινδύνου, που περιλαμβάνει καθημερινές εφαρμογές με περιορισμένες απαιτήσεις συμμόρφωσης. Η κατηγοριοποίηση αυτή δίνει στις επιχειρήσεις ένα σαφές πλαίσιο εντοπισμού και διαχείρισης των νομικών και ηθικών τους υποχρεώσεων.
Οι Κυπριακές Επιχειρήσεις που αναπτύσσουν ή χρησιμοποιούν εφαρμογές Τεχνητής Νοημοσύνης οφείλουν να αξιολογήσουν εάν αυτές εμπίπτουν σε κάποια από τις κατηγορίες κινδύνου και να λάβουν τα απαραίτητα μέτρα συμμόρφωσης σύμφωνα με τις διατάξεις του EU AI Act. Η συμμόρφωση δεν αποτελεί απλώς ένα τεχνικό ζήτημα, αλλά μια πολυδιάστατη πρόκληση, η οποία απαιτεί από τις επιχειρήσεις να ανταποκριθούν σε νομικές, οργανωτικές και τεχνολογικές απαιτήσεις, με στόχο την ορθή και υπεύθυνη ενσωμάτωση της Τεχνητής Νοημοσύνης.
Η μη συμμόρφωση ενδέχεται να επιφέρει σημαντικά πρόστιμα και νομικές κυρώσεις. Εξ αντιδιαστολής, η έγκαιρη προσαρμογή ενισχύει τη στρατηγική τοποθέτηση των επιχειρήσεων στην αγορά και εξασφαλίζει την ηθική, διαφανή και υπεύθυνη χρήση των συστημάτων Τεχνητής Νοημοσύνης, στοιχείο που αναγνωρίζεται πλέον ως ανταγωνιστικό πλεονέκτημα.
Παρά τις αυξημένες απαιτήσεις, ο EU AI Act προσφέρει σημαντικές ευκαιρίες για καινοτομία, διαφοροποίηση και επιχειρηματική ανάπτυξη. Οι επιχειρήσεις που συμμορφώνονται με τις νέες ευρωπαϊκές απαιτήσεις μπορούν να ενισχύσουν τη φήμη τους και να αποκτήσουν συγκριτικό πλεονέκτημα τόσο στην εσωτερική όσο και στη διεθνή αγορά. Η Ε.Ε. ενισχύει αυτή τη μετάβαση με ευρωπαϊκά χρηματοδοτικά μέσα, προγράμματα τεχνικής βοήθειας και υποστηρικτικά εργαλεία, ιδιαίτερα για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις που επιθυμούν να ενσωματώσουν την Τεχνητή Νοημοσύνη στις λειτουργίες, τα προϊόντα και τις υπηρεσίες τους.
Ο EU AI Act αποτελεί κομβικό σημείο για τον ψηφιακό μετασχηματισμό της Ε.Ε. και συνιστά ταυτόχρονα μια στρατηγική πρόκληση και ευκαιρία για την Κύπρο. Οι Κυπριακές Επιχειρήσεις καλούνται να προετοιμαστούν κατάλληλα, ενισχύοντας τις ψηφιακές τους δεξιότητες, επενδύοντας σε νέες τεχνολογίες, δημιουργώντας μηχανισμούς συμμόρφωσης και διασφαλίζοντας ότι η χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης γίνεται με υπευθυνότητα και διαφάνεια.
Η έγκαιρη προσαρμογή δεν αποτελεί μόνο υποχρέωση αλλά το κλειδί για βιώσιμη ανάπτυξη και ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των Κυπριακών Επιχειρήσεων στη νέα ψηφιακή πραγματικότητα.
Το ΚΕΒΕ, που διαχρονικά στηρίζει και εκπροσωπεί τις Κυπριακές Επιχειρήσεις, αναγνωρίζει τη σημασία του EU AI Act και στηρίζει ενεργά τις επιχειρήσεις στην κατανόηση και εφαρμογή των νέων απαιτήσεων που επιφέρει η νέα ψηφιακή πραγματικότητα, με στόχο τη δημιουργία ενός ισχυρού και ανθεκτικού επιχειρηματικού περιβάλλοντος.
* Λειτουργός στο Τμήμα Υπηρεσιών, Εμπορίου & Ψηφιοποίησης του ΚΕΒΕ.
