Ο Ιούλιος του 2025 ξεκίνησε με ένα ακόμη κύμα καύσωνα σε όλη την Ευρώπη. Έρευνα της ΕΚΤ (Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας) διαπιστώνει ότι τέτοια φαινόμενα μπορούν να μειώσουν σημαντικά την οικονομική δραστηριότητα στις πληγείσες περιοχές και να αυξήσουν τις τιμές των τροφίμων. Με την υπερθέρμανση του πλανήτη, οι μελλοντικοί καύσωνες είναι πιθανό να έχουν πιο έντονες οικονομικές επιπτώσεις.
Ο συντάκτης της μελέτης Μάιλς Πάρκερ, με θέμα «Has the heatwave been driving you nuts?» που δημοσιεύθηκε χθες στο blog της ΕΚΤ αναφέρει χαρακτηριστικά. «Με το ζεστό και υγρό ξεκίνημα του Ιουλίου στη Φρανκφούρτη, ο ύπνος ήταν δύσκολος. Η κόρη μου ήταν λίγο γκρινιάρα. Όπως και εγώ. Αυτές είναι μόνο οι μικρές προσωπικές ενοχλήσεις που προκαλούνται από τη ζέστη. Και κάποιος μπορεί να μπει στον πειρασμό να το κρατήσει σε αυτό το επίπεδο, όπως κάνουν συχνά τα μέσα ενημέρωσης, με φωτογραφίες ανθρώπων να διασκεδάζουν στην παραλία ή να απολαμβάνουν μια βουτιά στο νερό στο πάρκο. Αλλά η ζέστη μπορεί να έχει σημαντικές οικονομικές επιπτώσεις που διαφέρουν σημαντικά μεταξύ των περιοχών. Στην πραγματικότητα, η ζέστη σκοτώνει. Ο καύσωνας του καλοκαιριού του 2003 εκτιμάται ότι σκότωσε περίπου 70.000 ανθρώπους στην Ευρώπη. Αυτός ο πιο πρόσφατος καύσωνας σκότωσε περίπου 30 ανθρώπους μόνο στη Φρανκφούρτη». Πάντως το άρθρο κλείνει με μια καυστική δόση χιούμορ αφού έχει προηγηθεί μια ανάλυση των επιπτώσεων του καύσωνα. «Εν ολίγοις, τα κύματα καύσωνα είναι πιθανό να έχουν πολύ πιο έντονο αντίκτυπο στην οικονομία και τις τιμές στο μέλλον από ό,τι μέχρι τώρα. Εν τω μεταξύ, απολαύστε το καλοκαίρι σας. Διασκεδάστε στην παραλία! Πάνω απ’ όλα, προσπαθήστε να μην είστε γκρινιάρηδες: καθώς η υπερθέρμανση του πλανήτη συνεχίζεται, το 2025 θα είναι ένα από τα πιο δροσερά καλοκαίρια της υπόλοιπης ζωής σας».
Η ζέστη επηρεάζει την οικονομία
Ο αρθρογράφος αναφέρει «πέρα από αυτόν τον τρομακτικό αριθμό ανθρώπινων θυμάτων, οι καύσωνες επηρεάζουν επίσης σημαντικά την οικονομία. Αυτό το ιστολόγιο εξετάζει πρόσφατη έρευνα της ΕΚΤ που εκτιμά το μέγεθος αυτών των επιπτώσεων. Διαπιστώνει ότι αυτά τα γεγονότα μειώνουν σημαντικά την οικονομική δραστηριότητα στις πληγείσες περιοχές και αυξάνουν τις τιμές των τροφίμων.
Το ερώτημα πότε συμβαίνουν τα κύματα καύσωνα καθορίζει σε μεγάλο βαθμό τον οικονομικό τους αντίκτυπο, υποδεικνύει ο αρθρογράφος. «Τα κύματα καύσωνα που συμβαίνουν την άνοιξη, το φθινόπωρο και τον χειμώνα μπορούν να ενισχύσουν την οικονομική δραστηριότητα. Η κατασκευαστική δραστηριότητα, η ανάπτυξη των καλλιεργειών και η εστίαση σε εξωτερικούς χώρους υποστηρίζονται από ασυνήθιστα υψηλές θερμοκρασίες σε αυτές τις εποχές. Αντίθετα, τα κύματα καύσωνα κατά τη διάρκεια των ήδη θερμότερων καλοκαιριών μειώνουν την οικονομική δραστηριότητα, καθώς η σωματική άσκηση σε εξωτερικούς χώρους μειώνεται ολοένα και περισσότερο».
Εξετάζοντας πιο προσεκτικά σημειώνει «τον τρόπο με τον οποίο οι περιφερειακές οικονομίες αντιδρούν σε ένα κύμα καύσωνα, βρίσκουμε ενδείξεις χαμηλότερης γεωργικής παραγωγής, ιδίως βραχυπρόθεσμα. Η δραστηριότητα στον τομέα των υπηρεσιών είναι χαμηλότερη μεσοπρόθεσμα. Ταυτόχρονα, αποκαλύπτουμε μια μεγάλη αύξηση των επενδύσεων και του κεφαλαιακού αποθέματος μεσοπρόθεσμα, ιδίως σε σχετικά θερμότερες περιοχές. Παραδόξως, αυτό το υψηλότερο κεφαλαιακό απόθεμα δεν οδηγεί σε υψηλότερη παραγωγή, καθώς η παραγωγικότητα της εργασίας μειώνεται έως και 10% σε αυτές τις περιοχές. Αυτό συνάδει με τις μεγάλες επενδύσεις σε κεφάλαιο προσαρμογής (για παράδειγμα, κλιματισμός), το οποίο είναι συνολικά λιγότερο παραγωγικό από άλλα είδη κεφαλαίου. Υπάρχει ένα κόστος ευκαιρίας: ενώ η προσαρμογή βοηθά στην προστασία από τις χειρότερες επιπτώσεις των ακραίων κλιματικών φαινομένων, έχει το κόστος της μείωσης των επενδύσεων σε νέες τεχνολογίες που θα μπορούσαν να βελτιώσουν την παραγωγικότητα ακόμη και σε κανονικές περιόδους».
Φυσικά αναφέρει ο αρθρογράφος «οι κεντρικές τράπεζες ενδιαφέρονται για το πώς τα κύματα καύσωνα επηρεάζουν τις πληθωριστικές πιέσεις στην οικονομία. Όπως και με την παραγωγή, η επίδραση των κυμάτων καύσωνα στον πληθωρισμό διαφέρει ανάλογα με την εποχή. Θερμότεροι χειμώνες, για παράδειγμα, χαμηλότερες τιμές ενέργειας. Η έρευνα σε αυτόν τον τομέα είναι σχετικά νέα, αλλά υπάρχει ισχυρή συναίνεση ότι τα καλοκαιρινά κύματα καύσωνα αυξάνουν τις τιμές των τροφίμων. Η έρευνα της ΕΚΤ εκτιμά ότι η ακραία καλοκαιρινή ζέστη το 2022 αύξησε τις τιμές των τροφίμων στην Ευρώπη κατά 0,7 ποσοστιαίες μονάδες. Τα τελευταία χρόνια, οι ακραίες καιρικές συνθήκες έχουν συμβάλει σε σημαντικές αυξήσεις στις τιμές των βασικών τροφίμων όπως το ελαιόλαδο, το κακάο και ο καφές».
