Ένα εκτεταμένο πακέτο έργων για την αντιμετώπιση της λειψυδρίας που πλήττει την Κύπρο λόγω της παρατεταμένης ανομβρίας, ενέκρινε το Υπουργικό Συμβούλιο, ύστερα από πρόταση της υπουργού Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, Μαρίας Παναγιώτου. Η απόφαση περιλαμβάνει τη χωροθέτηση δύο νέων μόνιμων μονάδων αφαλάτωσης, την εγκατάσταση τριών νέων κινητών μονάδων, καθώς και την εξέταση νέας μονάδας στον Πρωταρά. Παράλληλα, αξιολογούνται τρεις επιπρόσθετες περιοχές για την κατασκευή νέων μόνιμων μονάδων αφαλάτωσης στο μέλλον.
Η συνολική δαπάνη για την αγορά αφαλατωμένου νερού το 2026 αναμένεται να φτάσει τα €140 εκατ., ποσό-ρεκόρ που αντικατοπτρίζει την κρισιμότητα της κατάστασης και τη στροφή της Πολιτείας στη διασφάλιση επάρκειας νερού για τις ανάγκες ύδρευσης, διασφαλίζοντας τη χρήση των φραγμάτων για άρδευση.
Τα δυσμενή σενάρια για το 2026 προβλέπουν σημαντικές ελλείψεις στις επαρχίες Λεμεσού, Λευκωσίας, Λάρνακας και Αμμοχώστου, περιοχές που εξυπηρετούνται από το Ενιαίο Σχέδιο Νοτίου Αγωγού (ΕΣΝΑ). Αντίθετα, στην Πάφο, όπου ήδη λειτουργεί μόνιμη μονάδα αφαλάτωσης και αναμένεται η πλήρης λειτουργία κινητής μονάδας, δεν προβλέπονται ελλείμματα.
Η πρώτη μόνιμη μονάδα θα κατασκευαστεί στην Ανατολική Λεμεσό. Η μονάδα θα έχει δυναμικότητα 60.000 – 80.000 κυβικά μέτρα ημερησίως και θα καλύψει τις ανάγκες της ταχέως αναπτυσσόμενης αστικής περιοχής της Λεμεσού, που έχει εξάρτηση σήμερα σε μεγάλο βαθμό από φυσικές πηγές, όπως είναι το φράγμα Κούρη και οι γεωτρήσεις, καθώς η υφιστάμενη μονάδα στην Επισκοπή δεν επαρκεί για την κάλυψη των αναγκών.
Η δεύτερη μόνιμη μονάδα προβλέπεται να ανεγερθεί στη Δεκέλεια, ενισχύοντας την αυτάρκεια της επαρχίας που τα τελευταία χρόνια στηρίζεται σημαντικά στις υφιστάμενες αφαλατώσεις και τις γεωτρήσεις. Ουσιαστικά, η μονάδα αυτή αφορά έργο αντικατάστασης της υφιστάμενης μονάδας στη Δεκέλεια, η σύμβαση της οποίας λήγει το 2027 και κρίνεται πως λόγω παλαιότητας είναι συμφέρουσα η πλήρης αντικατάσταση, αντί η αναβάθμισή της. Η μονάδα αυτή θα είναι δυναμικότητας 80.000 – 100.000 κυβικά μέτρα ημερησίως και θα καλύπτει τις τρέχουσες και μελλοντικές ανάγκες της ελεύθερης επαρχίας Αμμοχώστου και μέρους της επαρχίας Λάρνακας.
Μετά την οριστικοποίηση της χωροθέτησης των μόνιμων μονάδων αφαλάτωσης στην ελεύθερη Αμμόχωστο και στην Ανατολική Λεμεσό και ξεκινούν εντός του έτους οι προκαταρτικές μελέτες με στόχο την λειτουργία των μονάδων τέλη του 2029. Οι μονάδες αυτές θα λειτουργούν και με ΑΠΕ.
Στο ενδιάμεσο και μέχρι τον Ιανουάριο του 2026, θα εγκατασταθούν και θα τεθούν σε πλήρη λειτουργία και τα 4 έργα που αφορούν στην εγκατάσταση και λειτουργία κινητών μονάδων αφαλάτωσης (συμπεριλαμβανομένων και αυτών που παραλήφθηκαν από τα ΗΑΕ και τέθηκαν σε λειτουργία σε χρόνο ρεκόρ, σε μόλις 3 μήνες) οι οποίες θα προστεθούν στο σύστημα ημερήσιες ποσότητες νερού ύψους 47.000 κυβικών μέτρων. Συγκεκριμένα, μέχρι τον Ιανουάριο του 2026, τίθενται σε πλήρη λειτουργία και τα 4 έργα κινητών μονάδων αφαλάτωσης που εξαγγέλθηκαν τον Μάρτιο του 2025 (Μονή, Λιμάνι Λεμεσού, Κισσόνεργα, Γαρύλλης). Παράλληλα, βρίσκονται υπό αξιολόγηση τρεις νέες τοποθεσίες για την εγκατάσταση πρόσθετων μόνιμων μονάδων αφαλάτωσης, με στόχο την κάλυψη των αυξανόμενων αναγκών.
Τρεις νέες κινητές μονάδες αφαλάτωσης
Το ΤΑΥ δρομολογεί, επίσης, την εγκατάσταση τριών νέων κινητών μονάδων αφαλάτωσης, με στόχο να λειτουργήσουν πριν από το καλοκαίρι του 2026. Κάθε μονάδα θα έχει ελάχιστη δυναμικότητα 10.000 κυβικών μέτρων νερού ημερησίως και θα λειτουργεί για περίοδο πέντε ετών. Οι νέες μονάδες θα τοποθετηθούν:
- Στην Επισκοπή (Δήμος Κουρίου), εντός των διοικητικών ορίων των Βρετανικών Βάσεων, πλησίον της υφιστάμενης μονάδας Λεμεσού. Ο διαγωνισμός έχει ήδη προκηρυχθεί από τις 30 Σεπτεμβρίου. Τέλη Νοεμβρίου αναμένεται η έναρξη της σύμβασης με τη διάρκεια υλοποίησης να έχει καθοριστεί στους 6 μήνες με μπόνους ενωρίτερης παράδοσης από τους 4 μήνες.
- Στον Ηλεκτροπαραγωγικό Σταθμό της ΑΗΚ στο Βασιλικό, όπου θα λειτουργήσει συμπληρωματικά προς την υπάρχουσα μόνιμη μονάδα αφαλάτωσης. Η μονάδα θα έχει δυναμικότητα 10.000κ.μ. ημερησίως. Στόχος, η προκήρυξη του διαγωνισμού εντός Νοεμβρίου, ώστε η μονάδα να λειτουργήσει το καλοκαίρι του 2026.
- Στην ελεύθερη επαρχία Αμμοχώστου, με προτεραιότητα την εγκατάσταση κινητής μονάδας στην Αγία Νάπα δυναμικότητας τουλάχιστον 10.000κ.μ. την ημέρα και στη συνέχεια στο Παραλίμνι – Δερύνεια, ώστε να ενισχυθεί η υδροδότηση της τουριστικής περιοχής του Πρωταρά.
Το ΤΑΥ θα εξετάσει σε μεταγενέστερο στάδιο το ενδεχόμενο μόνιμης αξιοποίησης των κινητών μονάδων ή και την ανάγκη επέκτασης της δυναμικότητας και της διάρκειας λειτουργίας τους ανά επαρχία, ανάλογα με τα αποτελέσματα της επικείμενης Μελέτης Βιωσιμότητας για έργα αφαλάτωσης.
Με την πλήρη λειτουργία και των 7 κινητών μονάδων (των 3 νέων που θα τεθούν σε λειτουργία μέχρι το καλοκαίρι του 2026 και των 4 υφιστάμενων), θα προστεθούν στο σύστημα 77.000 κυβικά μέτρα ημερησίως, περισσότερα δηλαδή και από όσα παράγουν οι δύο μόνιμες μονάδες αφαλάτωσης του Βασιλικού και της Πάφου. Με αυτές τις ποσότητες, αυξάνονται πέραν του 32%, τις ποσότητες που λαμβάνονται από τις αφαλατώσεις. Επομένως, είναι εφικτός ο στόχος μέσα σε λίγους μήνες, να επιτευχθεί σημαντική αύξηση της επάρκειας ύδρευσης, και να καλύπτεται πλέον στο 100% από αφαλατωμένο νερό. Σήμερα, η παραγωγή νερού από τις 5 μόνιμες μονάδες ανέρχεται σε 235.000κ.μ. νερού ημερησίως και καλύπτουν το 70% των αναγκών ύδρευσης.
Τραγικά τα αποθέματα νερού στα φράγματα – Κάτω από 10% η πληρότητα στον Κούρη
Σύμφωνα με τα στοιχεία του Τμήματος Αναπτύξεως Υδάτων (ΤΑΥ), τα αποθέματα στα φράγματα έχουν υποχωρήσει στο 10,8% της χωρητικότητας, έναντι 25,9% την αντίστοιχη περσινή περίοδο. Στο φράγμα του Κούρη, το μεγαλύτερο της Κύπρου, η πληρότητα ανέρχεται μόλις στο 9,8%, γεγονός που καθιστά αναγκαία την άμεση ενίσχυση του υδατικού ισοζυγίου με νέα έργα αφαλάτωσης, αν αναλογιστεί κανείς ότι την αντίστοιχη περσινή περίοδο η πληρότητα άγγιζε το 23,5%.
Η υπουργός Γεωργίας, Μαρία Παναγιώτου, παρουσιάζοντας την πρόταση στο Υπουργικό Συμβούλιο, τόνισε ότι «η Κύπρος αντιμετωπίζει τη σοβαρότερη λειψυδρία των τελευταίων δεκαετιών» και ότι τα έργα που εγκρίθηκαν «διασφαλίζουν την επάρκεια νερού για ύδρευση και άρδευση, χωρίς να χρειαστούν περιορισμοί». Όπως ανέφερε, «η κυβέρνηση προχωρεί με σχέδιο, ταχύτητα και σεβασμό στο περιβάλλον, αξιοποιώντας κάθε τεχνολογικό και χρηματοδοτικό εργαλείο».
Με τα αποθέματα στα φράγματα σε ιστορικά χαμηλά και τα σενάρια βροχοπτώσεων αβέβαια, το 2026 προδιαγράφεται ως έτος-σταθμός για τη διαχείριση των υδατικών πόρων της Κύπρου. Τα νέα έργα αφαλάτωσης, τόσο οι μόνιμες όσο και οι κινητές μονάδες, θεωρούνται κομβικής σημασίας για τη μακροπρόθεσμη ασφάλεια της υδροδότησης και αποτελούν τη μεγαλύτερη επένδυση του κράτους στον τομέα αυτό την τελευταία δεκαετία.
