Το Additive Manufacturing (AM) ή Προσθετική Κατασκευή (επίσης γνωστή και ως 3D Printing), είναι μια επαναστατική τεχνολογία παραγωγής που προσφέρει τη δυνατότητα δημιουργίας σύνθετων και εξατομικευμένων εξαρτημάτων μέσω της προσθήκης υλικού σε στρώσεις. Αντίθετα με τις παραδοσιακές μεθόδους παραγωγής (όπως η κατεργασία μετάλλων ή η χύτευση), το Additive Manufacturing επιτρέπει μεγαλύτερη σχεδιαστική ελευθερία, λιγότερη σπατάλη υλικών και ταχύτερους χρόνους ανάπτυξης.
Καθώς η τεχνολογία αυτή αποκτά ολοένα και μεγαλύτερη σημασία στην ευρωπαϊκή και διεθνή βιομηχανία – από την αεροδιαστημική και την αυτοκινητοβιομηχανία έως την ιατρική και την ενέργεια – η ανάγκη για ομοιογενή, ποιοτικά και ασφαλή πρότυπα είναι επιτακτική. Εδώ ακριβώς έρχεται να διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο η Ευρωπαϊκή Τεχνική Επιτροπή Τυποποίησης CEN/TC 438.
Η CEN/TC 438 – Additive Manufacturing είναι η Τεχνική Επιτροπή Τυποποίησης του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Τυποποίησης (CEN), αρμόδια για την ανάπτυξη ευρωπαϊκών προτύπων στον τομέα της προσθετικής κατασκευής. Συστάθηκε το 2015 και συνεργάζεται στενά με τη Διεθνή Επιτροπή Τυποποίησης ISO/TC 261 με τον ίδιο τίτλο, διασφαλίζοντας την εναρμόνιση των ευρωπαϊκών και διεθνών προτύπων μέσω κοινών προτύπων.
Ο βασικός στόχος της CEN/TC 438 είναι η ανάπτυξη τυποποιημένων προδιαγραφών και οδηγιών που να καλύπτουν ολόκληρο τον κύκλο ζωής της τεχνολογίας AM – από τις πρώτες ύλες και τις τεχνικές διαδικασίες μέχρι την ποιότητα, την πιστοποίηση, τις δοκιμές και την ασφάλεια και υγεία.
Χρήση και Σημασία των Προτύπων της CEN/TC 438
Τα πρότυπα που αναπτύσσονται από την CEN/TC 438 συμβάλλουν σημαντικά στη διασφάλιση της ποιότητας και αξιοπιστίας των παραγόμενων προϊόντων. Καθορίζουν ελάχιστες απαιτήσεις για τα χαρακτηριστικά τους, εξασφαλίζοντας την προβλεψιμότητα και την αναπαραγωγιμότητα του τελικού προϊόντος της AM παραγωγής.
Επίσης, επιλαμβάνονται θέματα Ασφάλειας και Υγείας καθορίζοντας προδιαγραφές για την ασφαλή χρήση του εξοπλισμού AM και για τον περιορισμό κινδύνων όπως η έκθεση σε σκόνες, αέρια, ή ακτινοβολία λέιζερ.
Ακόμα, η χρήση ευρωπαϊκών και διεθνών προτύπων ενισχύει την εμπιστοσύνη των πελατών και χρηστών, ιδιαίτερα σε κρίσιμες εφαρμογές όπως η αεροναυπηγική και τα ιατροτεχνολογικά προϊόντα.
Ενδεικτικά ευρωπαϊκά πρότυπα που έχει εκπονήσει η CEN/TC 438 ειναι:
- EN ISO 27548:2024 – Additive manufacturing of plastics – Environment, health, and safety – Test method for determination of particle and chemical emission rates from desktop material extrusion 3D printer
- EN ISO/ASTM 52903-1:2021 – Additive manufacturing – Material extrusion-based additive manufacturing of plastic materials – Part 1: Feedstock materials
- EN ISO/ASTM 52904:2024 – Additive manufacturing of metals – Process characteristics and performance – Metal powder bed fusion process to meet critical applications
- EN ISO/ASTM 52920:2023 – Additive manufacturing – Qualification principles – Requirements for industrial additive manufacturing processes and production sites
- EN ISO/ASTM 52933:2024 – Additive manufacturing – Environment, health and safety – Test method for the hazardous substances emitted from material extrusion type 3D printers in the non-industrial places
- EN ISO/ASTM 52935:2023 – Additive manufacturing of metals – Qualification principles – Qualification of coordination personnel
Αξίζει να σημειωθεί ότι πολλά από τα πρότυπα της CEN/TC 438 αναπτύσσονται από κοινού με την ASTM International (American Society for Testing and Materials) μέσω της ISO/TC 261, προάγοντας τη διεθνή εναρμόνιση.
Ο Ρόλος των Εθνικών Φορέων Τυποποίησης και της Βιομηχανίας
Η τεχνολογία Additive Manufacturing αποτελεί έναν από τους πυλώνες της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης (4IR ή Industry 4.0), προσφέροντας τεράστιες δυνατότητες παραγωγικής ευελιξίας και καινοτομίας. Ωστόσο, για να μπορέσει να υιοθετηθεί ευρέως και με ασφάλεια, απαιτείται τυποποίηση υψηλού επιπέδου. Η CEN/TC 438 παίζει καθοριστικό ρόλο στην προσπάθεια αυτή, προσφέροντας το αναγκαίο πλαίσιο προτύπων που διασφαλίζει ποιότητα, ασφάλεια, συμβατότητα και εμπιστοσύνη στην τεχνολογία της AM. Η συμμετοχή της βιομηχανίας, των ακαδημαϊκών φορέων και των Εθνικών Οργανισμών στις εργασίες της Επιτροπής είναι ζωτικής σημασίας για τη διαμόρφωση ενός βιώσιμου και προηγμένου οικοσυστήματος προσθετικής κατασκευής στην Ευρώπη αλλά και παγκόσμια.
Ο Κυπριακός Οργανισμός Τυποποίησης (CYS), έχει τη δυνατότητα να συμμετέχει ενεργά στις εργασίες της CEN/TC 438. Μέσα από αυτή τη συμμετοχή, δίδεται η ευκαιρία σε εθνικούς εμπειρογνώμονες, ερευνητικά ιδρύματα, επιχειρήσεις κτλ, να συμβάλουν στη διαμόρφωση των ευρωπαϊκών προτύπων, να παρακολουθούν από κοντά τις εξελίξεις και να ευθυγραμμίζουν τις τεχνολογίες και τις διαδικασίες τους με βάση τις διεθνώς αναγνωρισμένες καλές πρακτικές.
Η ενεργή εμπλοκή του CYS στις διαδικασίες εκπόνησης και αναθεώρησης των προτύπων επιτρέπει τη διατύπωση τεχνικών προδιαγραφών που ανταποκρίνονται στις ανάγκες της κυπριακής αγοράς και των εμπλεκόμενων φορέων. Παράλληλα, διασφαλίζει ότι η Κύπρος παραμένει ενήμερη και συμμετέχει ουσιαστικά στις διεθνείς εξελίξεις στον τομέα του ΑΜ. Η συμμετοχή αυτή είναι καθοριστική για την ανταγωνιστικότητα και την τεχνολογική καινοτομία σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο.
* Ο Μιχάλης Ζαντής είναι πτυχιούχος στον κλάδο των Μηχανολογικών Εγκαταστάσεων Κτιρίων και εργάζεται ως Λειτουργός Τυποποίησης στον Τομέα Μηχανολογίας του Κυπριακού Οργανισμού Τυποποίησης (CYS). Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να επικοινωνούν με τον CYS στα τηλέφωνα 22411415, 22411412 ή στο email m.zantis@cys.org.cy
