Μια 10ετία, τρεις μεγάλες πυρκαγιές άφησαν πίσω τους οκτώ νεκρούς, τραυματίες και τεράστια καμένη γη που ακόμη δεν έχει αποκατασταθεί. Όπως αποδεικνύεται, κάθε μια τετραετία ξεσπά μια τεραστίων διαστάσεων πυρκαγιά που αφήνει πίσω της στάχτες και αποκαΐδια. Δυστυχώς και νεκρούς.
Τα αίτια είναι πολλά, όπως πολλές και οι μελέτες που έγιναν για «να μην ξανασυμβεί». Όμως, δυστυχώς πάντα υπάρχει η επόμενη φορά που είναι και χειρότερη. Είτε μια πυρκαγιά είναι ευθύνη του Τμήματος Δασών, είτε της Πυροσβεστικής, η καταστροφή είναι η ίδια και οι πολίτες μένουν πάντα με τα «γιατί». Εξηγήσεις δίνονται πολλές, φταίνε οι άνεμοι, οι θερμοκρασίες, οι άνθρωποι και ποτέ οι κρατικές υπηρεσίες που δηλώνουν πάντα πανέτοιμες και στην πράξη αποδεικνύονται ανέτοιμες. Δεν μειώνεται το έργο κανενός αλλά όταν καίγονται 13 κοινότητες σε 24ώρες, σημαίνει ότι κάτι κάνουμε λάθος. Ίσως είναι οι σχεδιασμοί, ίσως ο συντονισμός, η ανεπάρκεια μέσων ή ακόμα και η νοοτροπία μας ότι «καίγεται το σπίτι του άλλου, δεν είναι το δικό μου». Οι άνθρωποι φταίνε πάντα για τις πυρκαγιές, οπόταν ο καθένας ας αναλογιστεί τις πράξεις του.
Η πυρκαγιά της Τετάρτης στην Ορεινή Λεμεσό που σπάραξε τις καρδιές όλης της Κύπρου και μαύρισε μια έκταση 125 τ.χλμ είναι η δεύτερη μεγαλύτερη που έζησε ποτέ η χώρα μας. Την θλιβερή πρωτιά κατέχει η φωτιά που ξέσπασε στις 17 Ιουλίου 1974, δύο μέρες μετά το πραξικόπημα και τρεις πριν την εισβολή, στην περιοχή της Λεύκας, μετά από εμπρησμό. Είχε κάψει συνολικά 216 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Βάσει μαρτυριών από ανθρώπους που έζησαν εκείνη τη φωτιά στο Δάσος Πάφου, αυτή ήταν άμεσα συνδεδεμένη με τις πολιτικές εξελίξεις εκείνων των ημερών.
Αν πάρουμε τις πυρκαγιές της τελευταίας 10ετίας, η πρώτη χρονιά με θύματα, ήταν αυτής της Σολιάς. Η πυρκαγιά κατέκαψε συνολικά 18,57 τετραγωνικά χιλιόμετρα γης, αφανίζοντας ένα ολόκληρο οικοσύστημα που μετρούσε πάνω από έναν αιώνα ζωής.
Η φωτιά ξέσπασε μεσημέρι Κυριακής, λίγο μετά τη 1:00 μ.μ., στην περιοχή της Ευρύχου. Κατά τη διερεύνηση των αιτίων, προέκυψε μαρτυρία που ενέπλεκε έναν ανήλικο, ο οποίος φέρεται να προκάλεσε τη φωτιά παίζοντας με αναπτήρα κοντά σε εξοχική κατοικία. Για τέσσερις ημέρες, πυροσβεστικές δυνάμεις από την Κύπρο και το εξωτερικό, μαζί με πολυάριθμους εθελοντές, έδωσαν σκληρή μάχη με τις φλόγες για να καταφέρουν να θέσουν υπό έλεγχο τη μεγάλη πυρκαγιά. Οι απώλειες από τη φωτιά δεν ήταν μόνο ο αφανισμός ενός από τα πλέον πανέμορφα δάση. Είχε και τραγική κατάληξη αφού δύο δασοπυροσβέστες, οι Ανδρέας Σοφοκλέους, 49 ετών, και Μάριος Αριστοτέλους, 44 ετών, έχασαν τη ζωή τους στις 19 Ιουνίου 2016. Το βυτιοφόρο όχημα στο οποίο επέβαιναν ανατράπηκε και κατέληξε σε γκρεμό στην περιοχή του Αγίου Θεοδώρου Σολέας, την ώρα που επιχειρούσαν στην πρώτη γραμμή.
Και ενώ όλοι μιλούσαν για «ποτέ ξανά» να ζήσει ο τόπος τέτοια καταστροφή, πέντε χρόνια αργότερα βιώσαμε μια από τις χειρότερες πυρκαγιές στην ιστορία του τόπου. Πυρκαγιά από ανθρώπινο χέρι ξεκίνησε από την Ορεινή Λεμεσό και πιο συγκεκριμένα τον Αρακαπά, στις 3 Ιουλίου 2021 και κατέληξε να καίει τα χωριά της ορεινής Λάρνακας. Επηρεάστηκαν οι κοινότητες Οδού, Μελίνης, Οράς, Βαβατσινιάς, Συκόπετρας, Επταγώνιας και Αγίοι Βαβατσινιάς, πριν κατασβεστεί.
Εδώ είχαμε τον μεγαλύτερο απολογισμό θυμάτων, αφού τέσσερις συνάνθρωποί μας που εγκλωβίστηκαν στην πυρκαγιά, κάηκαν ζωντανοί. Επρόκειτο για τέσσερις νεαρούς από την Αίγυπτο που εργάζονταν σε αγροτικές περιοχές και προφανώς δίχως ενημέρωση για την πορεία της πυρκαγιάς, εγκλωβίστηκαν με το διπλοκάμπινό τους σε περιοχή της Οράς και απανθρακώθηκαν. Η πυρκαγιά άφησε πίσω της 55 χιλιόμετρα κατεστραμμένης γης, 38 οικίες και 11 επαγγελματικά υποστατικά παραδομένα στις φλόγες.
Και ενώ έλεγαν όλοι ότι έπρεπε να ληφθούν μέτρα, να θωρακιστεί η Κύπρος για αντιμετώπιση τέτοιων μεγάλων πυρκαγιών, φτάσαμε τέσσερα χρόνια μετά, στον ίδιο και χειρότερο παρονομαστή. Ουδείς φανταζόταν πως το τηλεφώνημα λίγο μετά τις 1 το μεσημέρι στην Πυροσβεστική της περασμένης Τετάρτης για φωτιά σε περιοχή της Μαλιάς στην Ορεινή Λεμεσό, θα εξελισσόταν στον χειρότερο σύγχρονο εφιάλτη για την πατρίδα μας. Έκταση 125 τ. χλμ, πολύ μεγαλύτερη απ’ ότι κάηκαν και στις δύο μεγάλες φωτιές της Σολιάς και του Αρακαπά, έγιναν στάχτη και το χειρότερο χάθηκαν άλλες δύο ανθρώπινες ζωές. Ζευγάρι ηλικιωμένων που διέμεναν στη Συλίκου, στην προσπάθειά τους να γλιτώσουν από τις φλόγες, εγκλωβίστηκαν στη διαδρομή. Κάηκαν μέσα στο όχημά τους χωρίς βοήθεια, χωρίς κάποιος να τους καθοδηγήσει από πού να φύγουν. Το σύστημα φάνηκε για ακόμα μια φορά ανίκανο να ανταποκριθεί σε μια τόσο μεγάλη φωτιά. Μπορεί να μην είμαστε τόσο απροετοίμαστοι όπως άλλες φορές, αλλά τα αντανακλαστικά τις πρώτες ώρες δεν ήταν τα αναμενόμενα. Η φωτιά, βοηθούμενη από τους ισχυρούς ανέμους και τη μορφολογία του εδάφους επεκτάθηκε εν ριπή οφθαλμού και τα μηνύματα εκκένωσης των κοινοτήτων της περιοχής διαδέχονταν το ένα το άλλο.
Δεν είμαστε ειδικοί αλλά από τις μαρτυρίες των κατοίκων και εκ του αποτελέσματος, φαίνεται πως τις πρώτες δραματικές ώρες δεν υπήρξε η δέουσα ανταπόκριση για να κτυπηθεί η φωτιά έγκαιρα. Από την άλλη, φάνηκαν τεράστια κενά στην ενημέρωση των επηρεαζόμενων κοινοτήτων με αποτέλεσμα ο καθένας να κάνει ότι θέλει. Μπορεί να μην είχαμε ένα κυπριακό «Μάτι» όπως στην Αττική, αλλά αφέθηκαν όλα στις τοπικές κοινότητες που ούτε εμπειρογνωμοσύνη έχουν ούτε τα μέσα και την εκπαίδευση για τέτοιου είδους καταστάσεις. Αποτέλεσμα να θρηνούμε επί ερειπίων μέχρι την επόμενη φορά.
Το 2012 και ’13 κάηκε η Ορεινή Λάρνακας
Από τις μεγαλύτερες πυρκαγιές που σημειώθηκαν στα χρονικά ήταν και η φωτιά στη Βάβλα, το 2000, όταν καταστράφηκε συνολική έκταση 52 τετραγωνικών χιλιομέτρων και προκάλεσε ζημιές στη Λάγια, την Ορά και την Βαβατσινιά, πριν αναχαιτιστεί από τις δυνάμεις πυρόσβεσης. Κατά τη συγκεκριμένη πυρκαγιά καταστράφηκε ευτυχώς μόνο άγρια βλάστηση.
Τον επόμενο χρόνο, είχε ξεσπάσει πυρκαγιά στα Μέσανα της Πάφου, που κατέκαψε συνολική έκταση είκοσι τετραγωνικών χιλιομέτρων. Όπως και στη φωτιά της Βάβλας, κατά τη διάρκεια της πυρκαγιάς στα Μέσανα δεν καταγράφηκαν θάνατοι, ωστόσο προκλήθηκαν ζημιές σε αμπέλια και περιουσίες κατοίκων.
Μεγάλες ήταν επίσης και οι πυρκαγιές που ξέσπασαν σε Κάτω Δρυ και Ορά, το 2012 και το 2008, αντίστοιχα. Στον Κάτω Δρυ, η φωτιά ξέσπασε στις 12 Αυγούστου 2012 και κατέκαψε συνολικά 16,36 τ.χλμ γης, ενώ την υστάτη γλύτωσαν σπίτια και περιουσίες πολιτών. Στην Ορά, η οποία ήταν μεταξύ των περιοχών που πλήγηκαν και στην πυρκαγιά το 2021, είχε προκληθεί φωτιά στις 18 Ιουνίου 2008, από την οποία καταστράφηκαν 13 τετραγωνικά χιλιόμετρα γης.
Επίσης, άλλη μια μεγάλη πυρκαγιά είχε ξεσπάσει στις 19 Ιουνίου 2013 στην Χοιροκοιτία και κατέκαψε δέκα τετραγωνικά χιλιόμετρα, αφού πρώτα πέρασε από Άγιο Θεόδωρο, Βάβλα και Ορά.
Φυλάκιση οκτώ χρόνων
Για τη φωτιά του Αρακαπά καταδικάστηκε ένας 69χρονος σε οκτώ χρόνια φυλάκιση. Ήταν η μεγαλύτερη ποινή που επιβλήθηκε για πρόκληση κακόβουλης φωτιάς.
Σύμφωνα με τη Νομική Υπηρεσία, το δικαστήριο στην απόφασή του ανέφερε ότι «ο κατηγορούμενος ηθελημένα και παράνομα έθεσε φωτιά στην κοίτη του ποταμού, πλησίον του περιβολιού του, με κίνητρο να καεί η πυκνή βλάστηση και να καθαρίσει ο ποταμός». «Οι συνέπειες της πράξης του αυτής ήταν καταστροφικές, εκτεταμένες και πρωτόγνωρες […], η δε πυρκαγιά πήρε ανεξέλεγκτες διαστάσεις και εν τέλει κατασβέστηκε την επόμενη ημέρα. Ο ίδιος επίσης εγκατέλειψε τη σκηνή και την περιοχή, τη στιγμή που μεγάλες δυνάμεις κινητοποιήθηκαν για την κατάσβεσή της», προσθέτει.
Για την ποινή έχει καταχωρηθεί έφεση.
