Ένα ενδιαφέρον -και επίκαιρο λόγω μαύρων επετείων- επιχείρημα (από νομολογία του Ανωτάτου, για την ακρίβεια) επικαλέστηκε το Ανώτατο Δικαστήριο στην απόφασή του της 18ης Ιουλίου 2025, για να στηρίξει την κρίση του ότι ο Έφορος Φορολογίας, το 2020, Γ. Τσαγκάρης είχε διοριστεί παράνομα από το Υπουργικό Συμβούλιο, όμως οι αποφάσεις που είχε λάβει μέχρι να κριθεί, δικαστικά, παράνομος ο διορισμός ήταν νόμιμες και ισχύουν, καθώς ο διορισμός του δεν ήταν νομικά ανυπόστατος.
Πότε ένας διορισμός είναι νομικά ανυπόστατος; Το Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο κατέφυγε μεταξύ άλλων επιχειρημάτων σε υπόθεση που αφορούσε απόφαση που λήφθηκε από το πραξικοπηματικό καθεστώς τον Ιούλιο του 1974 για «διορισμό» ενός «αστυνομικού διευθυντή», πράξη που κρίθηκε ανυπόστατη νομικά, δηλαδή ως να μην υπήρξε ποτέ.
Σφετερισμός εξουσίας
Γράφει στην απόφασή του το Ανώτατο Δικαστήριο: «Παραπέμπουμε και πάλι στην υπόθεση Αριστείδης Λιασής, στην οποία ζητήθηκε η ακύρωση πράξεων προσώπου, το οποίο είχε διοριστεί από το πραξικοπηματικό καθεστώς στις 15 Ιουλίου 1974 ως αστυνομικός διευθυντής Λεμεσού. Ο διορισμός αυτός κρίθηκε ανυπόστατος και νομικώς ανύπαρκτος, με αποτέλεσμα το δόγμα των de facto οργάνων να μην έχει εφαρμογή. Επρόκειτο για πλήρη ανατροπή της συνταγματικής τάξης και της συνταγματικής νομιμότητας, συνιστώντας έτσι κλασική περίπτωση νόσφισης, σφετερισμού εξουσίας. Eξ ου και το Δικαστήριο διαπίστωσε δικαστικώς την ανυπαρξία των επίδικων αποφάσεων».
Και προθέτει η απόφαση του Ανωτάτου της 18ης Ιουλίου: «Τέτοια όμως κατάσταση (σ.σ. η περίπτωση του προσώπου που διορίστηκε αστυνομικός διευθυντής επί πραξικοπήματος) διαφοροποιείται πλήρως από την υπό εξέταση περίπτωση (σ.σ. των αποφάσεων του παρανόμως διορισθέντα Εφόρου Φορολογίας), όπου για τους λόγους που έχουμε εξηγήσει υπήρχε εξ αντικειμένου επίφαση νομιμότητας».
Ντε φάκτο διοικητικό όργανο
Τι είναι όμως το «δόγμα του ντε φάκτο οργάνου» και τι η «εξ αντικειμένου επίφαση νομιμότητας»;
Όπως εξηγεί στην απόφασή του το Ανώτατο Δικαστήριο, η απόφαση διορισμού του κ. Τσαγκάρη ως Εφόρου Φορολογίας ήταν μεν παράνομη, αλλά δεν ήταν νομικά ανυπόστατη.
Ο κ. Τσαγκάρης ως Έφορος Φορολογίας ήταν, σύμφωνα με το Ανώτατο, de facto διοικητικό όργανο, με αντικειμενική επίφαση νομιμότητας. Δηλαδή, με τις συνθήκες υπό τις οποίες ο Έφορος άσκησε τα καθήκοντα του μετά τον διορισμό του, βάσει ρητής νομοθετικής διάταξης (…), εύλογα μπορούσε να δημιουργηθεί στον καλόπιστο και σώφρονα διοικούμενο η πεποίθηση ότι αυτός (σ.σ. ο Έφορος) νόμιμα είχε την ιδιότητα του Εφόρου και νόμιμα ασκούσε τα καθήκοντα του. Αδιαμφισβήτητα υπήρχε αντικειμενική επίφαση νομιμότητας. Ήταν ένα de facto διοικητικό όργανο, μέχρις ότου η ισχύς του διορισμού του να ακυρωθεί, χωρίς να επηρεάζεται το κύρος των διοικητικών πράξεων που είχε στο μεταξύ εκδώσει».
Το ξαναείπε το Ανώτατο
Θυμίζουμε πως το 2020 το Διοικητικό Δικαστήριο ακύρωσε απόφαση επιβολής φορολογίας σε εταιρεία, επειδή ο διορισμός του τότε Εφόρου Φορολογίας Γ. Τσαγκάρη από το Υπουργικό Συμβούλιο κρίθηκε παράνομη.
Η Γενική Εισαγγελία έκανε έφεση στο Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο. Ακολούθησαν και άλλες ακυρώσεις αποφάσεων του κ. Τσαγκάρη πρωτόδικα και ήδη από τις 9 Οκτωβρίου 2024 το Ανώτατο έλαβε την πρώτη απόφαση, με την οποία έκρινε νόμιμες τις αποφάσεις του κ. Τσαγκάρη, μέχρι το σημείο που ο διορισμός του κρίθηκε αντισυνταγματικός.
Στις 18 Ιουλίου εκδόθηκε η νέα απόφαση, που ακυρώνει απόφαση του Διοικητικού Δικαστηρίου να κρίνει παράνομη την επιβολή φορολογίας από τον τότε Έφορο σε μία εταιρεία.
Το Ανώτατο αναφέρει καταληκτικά τα εξής: «Ως εκ των άνω, η έφεση (σ.σ. της Εισαγγελίας) επιτυγχάνει και η πρωτόδικη απόφαση παραμερίζεται. Η υπόθεση να επιστραφεί στο Διοικητικό Δικαστήριο το οποίο καλείται, υπό την ίδια σύνθεση, το συντομότερο δυνατόν, να εξετάσει τα άλλα ζητήματα που είχαν εγερθεί με την προσφυγή, χωρίς να εξεταστούν λόγω της απόφασης του επί του ζητήματος αναφορικά με το ανυπόστατο της επίδικης διοικητικής απόφασης».
Η απόφαση του Ανωτάτου λήφθηκε κατά πλειοψηφία. Ο Τ.Θ. Οικονόμου, συμφωνούντος του Ν. Γ. Σάντη υπογράφουν την εν λόγω απόφαση, ενώ η Μ. Καλλιγέρου εξέδωσε διαφορετική απόφαση, προτείνοντας απόρριψη της έφεσης του Γενικού Εισαγγελέα, ως αλυσιτελούς.
