Οι Επαρχιακοί Οργανισμοί Αυτοδιοίκησης (ΕΟΑ) καλούνται σήμερα να διαχειριστούν ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο και απαιτητικό περιβάλλον, αντιμετωπίζοντας προκλήσεις που αφορούν την υδροδότηση, όπως η γήρανση των υποδομών, οι διαρροές στα δίκτυα νερού, ο κίνδυνος μόλυνσης του πόσιμου νερού και η ανάγκη για σωστή διαχείριση των υδάτινων πόρων. Η υιοθέτηση καινοτόμων ψηφιακών τεχνολογιών και η μετάβαση σε «έξυπνα συστήματα νερού» κρίνεται πλέον απαραίτητη για τη βιώσιμη και ασφαλή διαχείριση των υδρευτικών συστημάτων.
Στο πλαίσιο αυτό, ο Επαρχιακός Οργανισμός Αυτοδιοίκησης Λεμεσού (ΕΟΑ), σε συνεργασία με το Κέντρο Αριστείας για Έρευνα και Καινοτομία «Κοίος» του Πανεπιστημίου Κύπρου, προχωρεί στην υλοποίηση του έργου “Limassol Smart Water Network”, το οποίο χρηματοδοτείται από το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της Κύπρου.
Στόχος του έργου είναι η δημιουργία ενός ολοκληρωμένου πληροφοριακού συστήματος που θα αναλύει σε πραγματικό χρόνο δεδομένα που θα παράγονται από εκατοντάδες χιλιάδες έξυπνους υδρομετρητές, καθώς και από αισθητήρες πίεσης, ροής, και ποιότητας νερού. Το σύστημα, το οποίο θα τεθεί σε πλήρη λειτουργία μέχρι το 2026, θα επιτρέπει στον ΕΟΑ Λεμεσού να έχει ακριβή εικόνα της κατάστασης του δικτύου, ενισχύοντας έτσι την ταχύτερη και πιο αποτελεσματική λήψη αποφάσεων.
Ψηφιακά δίδυμα: Το «ψηφιακό μυαλό» του δικτύου
Κεντρικό ρόλο στο έργο διαδραματίζει το λογισμικό «Oceanos Digital Twin» (Oceanos DT), ένα προηγμένο ψηφιακό αντίγραφο του συστήματος ύδρευσης της Λεμεσού, όπου αγωγοί, δεξαμενές, αντλιοστάσια και αισθητήρες συνδέονται σε ένα ενιαίο, δυναμικό περιβάλλον προσομοίωσης.
Το λογισμικό έχει σχεδιαστεί από την ομάδα ευφυών συστημάτων νερού του Κέντρου Αριστείας «Κοίος», σε συνεργασία με τους μηχανικούς του ΕΟΑ Λεμεσού, με στόχο να μπορεί να δίνει απαντήσεις σε κρίσιμα ερωτήματα, όπως:
- Ποια είναι η πιθανότητα διαρροής σε μια περιοχή και πού είναι το σημείο βλάβης;
- Πώς μπορεί να ρυθμιστεί η πίεση ώστε να μειωθούν οι αφανείς απώλειες;
- Ποια είναι η ποιότητα του νερού σε σημεία που δεν παρακολουθούνται με αισθητήρες;
- Πώς μπορεί να ρυθμιστεί η απολύμανση του νερού για μείωση του ρίσκου μόλυνσης;
- Πώς μπορούμε να διαχειριστούμε αποτελεσματικά μια ενδεχόμενη μόλυνση;
Με το λογισμικό «Oceanos», οι μηχανικοί μπορούν να παρακολουθούν σε πραγματικό χρόνο την κατάσταση του δικτύου και να εντοπίζουν προβλήματα έγκαιρα, όπως για παράδειγμα διαρροές δικτύου. Επιπλέον, μπορούν να εκτελούν προσομοιώσεις και να αξιολογούν εναλλακτικά σενάρια λειτουργίας, χωρίς να διακόπτουν την κανονική λειτουργία του δικτύου ύδρευσης.
Το λογισμικό αξιοποιεί προηγμένες τεχνολογίες, όπως αλγόριθμους βελτιστοποίησης, μηχανική μάθηση και τεχνητή νοημοσύνη, τις οποίες ενσωματώνει σε εξειδικευμένες εφαρμογές που υποστηρίζουν τη λήψη αποφάσεων με μεγαλύτερη ταχύτητα και ακρίβεια.
Από την έγκαιρη ανίχνευση διαρροών και μολύνσεων, μέχρι τον στρατηγικό σχεδιασμό για την αντιμετώπιση προκλήσεων όπως η λειψυδρία, το λογισμικό «Oceanos» αποτελεί ένα ισχυρό εργαλείο πρόβλεψης και υποστήριξης αποφάσεων, συμβάλλοντας ουσιαστικά στη βελτίωση της λειτουργίας και της ανθεκτικότητας του υδρευτικού δικτύου.
Καινοτομία με κυπριακή ταυτότητα
Το έργο «Limassol Smart Water Network» είναι το αποτέλεσμα 20ετούς ερευνητικής συνεργασίας μεταξύ των ερευνητών του Κέντρου Αριστείας «Κοίος» και των Τεχνικών Ομάδων του ΕΟΑ Λεμεσού, που συν-σχεδίασαν λύσεις προσαρμοσμένες στις ανάγκες και προκλήσεις της κυπριακής πραγματικότητας.
Το πλεονέκτημα αυτής της συνεργασίας είναι η συνεχής εξερεύνηση και η εκπαίδευση των Λειτουργών του ΕΟΑ Λεμεσού σε νέες τεχνολογίες. Το πιο σημαντικό, όμως, είναι η δημιουργία λύσεων για πραγματικά προβλήματα που αντιμετωπίζει ο Οργανισμός.
Από την πλευρά του, το «Κοίος» – χάρη στην ενσωμάτωση της εμπειρίας πεδίου και των πραγματικών προκλήσεων στο ερευνητικό του έργο – έχει καταφέρει να ξεχωρίσει στον επιστημονικό χώρο των έξυπνων συστημάτων για τη διαχείριση δικτύων νερού. Ως αποτέλεσμα, το Κέντρο λαμβάνει διεθνή αναγνώριση και χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση και άλλους διεθνείς οργανισμούς.
Παράλληλα, η περίπτωση του δικτύου της Λεμεσού παρουσιάζεται πλέον σε διεθνή συνέδρια, αξιοποιείται ως σημείο αναφοράς σε ερευνητικά έργα και διαγωνισμούς και συμβάλλει στη διαμόρφωση νέων προτύπων σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Ενδεικτικό παράδειγμα είναι ο παγκόσμιος διαγωνισμός Battle of the Leakage Detection and Isolation Methods (BattLeDIM), ο οποίος βασίστηκε στο δίκτυο της Λεμεσού με στόχο την ανάπτυξη και σύγκριση αλγορίθμων ανίχνευσης διαρροών.
Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι, μέσω της συνεργασίας, αναπτύχθηκε το ψηφιακό εργαλείο PathoINVEST για τη διαχείριση κρίσεων μόλυνσης νερού, το οποίο χρησιμοποιήθηκε σε μεγάλης κλίμακας άσκηση στη Λεμεσό και βραβεύτηκε από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Water Europe με το Digital Water Award 2024.
* Ανώτερος Ερευνητικός Συνεργάτης – Κέντρο Αριστείας για Έρευνα και Καινοτομία «Κοίος», Πανεπιστήμιο Κύπρου
