Διαφορετική είναι η ατζέντα των δύο ηγετών πριν από τη δεύτερη άτυπη διάσκεψη για το Κυπριακό που θα πραγματοποιηθεί αύριο στη Νέα Υόρκη. Για μεν τον Νίκο Χριστοδουλίδη το ζητούμενο παραμένει η επανέναρξη των συνομιλιών στο Κυπριακό, που έχουν διακοπεί το 2017. Όσο δε για τον Ερσίν Τατάρ εκείνο που προέχει είναι ικανοποίηση των όρων του, πριν αποδεχθεί να καθίσει στο τραπέζι των συνομιλιών.
Διαφορετικές είναι οι στοχεύσεις των δύο πλευρών και σ’ ό,τι αφορά τα μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης. Η ελληνοκυπριακή πλευρά βλέπει τα ΜΟΕ ως υποβοηθητικό εργαλείο για την βελτίωση του κλίματος ανάμεσα στις δύο κοινότητες, αλλά όχι ως υποκατάστατο της λύσης του Κυπριακού. Αντίθετα η τουρκοκυπριακή πλευρά βλέπει τα ΜΟΕ ως ένα όχημα οικοδόμησης σχέσεων «καλής γειτονίας».
Τι σημαίνει αυτό για τη διαδικασία
Η τακτική των Ηνωμένων Εθνών να κρατά ίσες αποστάσεις ανάμεσα στις δύο πλευρές και κυρίως να αποφεύγει την άσκηση πιέσεων για επανεκκίνηση συνομιλιών για το Κυπριακό, επιτρέπει σε κινήσεις και τοποθετήσεις που δεν διαφοροποιούν τα δεδομένα για οκτώ χρόνια.
Αυτό σημαίνει ότι και στην επικείμενη άτυπη πολυμερή της Νέας Υόρκης ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών θα κινηθεί για το μίνιμουμ. Τουλάχιστον μια συμφωνία σε ΜΟΕ. Παραπέμποντας για συνέχισε των προσπαθειών μέσω της προσωπικής του απεσταλμένης.
Δημιουργία προϋποθέσεων
Λίγο πριν από την αναχώρησή του για τη Νέα Υόρκη ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης ανέφερε ότι πάει εκεί προκειμένου «να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για επανέναρξη των συνομιλιών» έχοντας «επίγνωση των δυσκολιών και των προκλήσεων».
- Ο ίδιος υπενθυμίζει για ποια ήταν κατάσταση πραγμάτων προ διετίας, ευθύς μετά την εκλογή του στην Προεδρία της Δημοκρατίας: «Γνωρίζω ότι όταν πρωτοξεκινήσαμε αυτή την προσπάθεια, τον Μάρτιο του 2023, λαμβάνοντας υπόψη τις τουρκικές προσεγγίσεις, ούτε διορισμός Προσωπικού Απεσταλμένου θα υπήρχε, ούτε διευρυμένη συνάντηση στη Γενεύη, ούτε διορισμός από την Ευρωπαϊκή Ένωση και πολλά άλλα».
Ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης ανέφερε ότι η ελληνοκυπριακή πλευρά έχει πλάνο και θα κινηθεί σύμφωνα με αυτό στη Νέα Υόρκη χωρίς να υποβαθμίζει και να παραβλέπει τις δυσκολίες.
Ενίσχυση και όχι αντικατάσταση
Ερωτηθείς αναφορικά με κόκκινες γραμμές και ΜΟΕ, ο Πρόεδρος διευκρίνισε ότι «τα οποία μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης θα πρέπει να αποσκοπούν στο να ενισχύσουν την προσπάθεια για επίλυση του Κυπριακού στη βάση του συμφωνημένου πλαισίου» και ότι «δεν είναι κάτι που αντικαθιστά την λύση του Κυπριακού ή μπορεί με οποιοδήποτε τρόπο να αντικαταστήσει την λύση του Κυπριακού».
Εξήγησε ότι τα ΜΟΕ θα πρέπει να δώσουν ώθηση για επανέναρξη των συνομιλίων και λύση του Κυπριακού στη βάση του συμφωνημένου πλαισίου. «Άρα ναι, είμαστε έτοιμοι να συζητήσουμε μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης που προωθούν την επίλυση του Κυπριακού στη βάση του συμφωνημένου πλαισίου», είπε. Υπογράμμισε, όμως, ότι βασική κόκκινη γραμμή είναι ότι δεν είναι πρόθυμη η Κυπριακή Δημοκρατία να συζητήσει «τα οποιαδήποτε μέτρα οικοδομής εμπιστοσύνης, τα οποία παραπέμπουν στις γνωστές τουρκικές προτάσεις και θέσεις περί λύσης δύο κρατών».
Για την απουσία του Χαν
Απαντώντας σε ερώτηση σχετικά με τον ρόλο της ΕΕ, δεδομένου ότι στη Νέα Υόρκη δεν θα παρευρίσκεται ο Απεσταλμένος της Κομισιόν για το Κυπριακό, Γιοχάνες Χαν, ο Πρόεδρος αναφέρθηκε στην επιστολή της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατά τη συνάντηση της Γενεύης τον περασμένο Μάρτιο, λέγοντας ότι είναι «ένα σημείο αναφοράς σε σχέση και με το ενδιαφέρον της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και το πλαίσιο της λύσης».
Σημείωσε, ακόμα, ότι ο διορισμός Απεσταλμένου, ήταν ένα αίτημα της Λευκωσίας. «Η παρουσία του κ. Χαν στην Νέα Υόρκη θα ήταν βοηθητική, με γνωστή την προσέγγιση της τουρκικής πλευράς», συνέχισε, επισημαίνοντας ότι «εκείνο που εργαζόμαστε είναι με την επανέναρξη ουσιαστικών συνομιλιών η Ευρωπαϊκή Ένωση να είναι παρούσα».
Είπε, εξάλλου, ότι «όλο αυτό το διάστημα εργάζεται ο κ. Χαν προς όλες τις κατευθύνσεις και ειδικότερα προς την κατεύθυνση Τουρκίας». Υπογράμμισε, δε, ότι «η όποια εξέλιξη στις ευρωτουρκικές σχέσεις, που αποτελεί στρατηγικό στόχο για την Τουρκία, περνά μέσα και από τις εξελίξεις στο Κυπριακό».
Αδιαπραγμάτευτα τα 3-Α
Αναχωρώντας για τη Νέα Υόρκη ο Ερσίν Τατάρ φρόντισε να καταγράψει τα προαπαιτούμενα του ξεκινώντας από τον όρο για να προσέλθει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Είπε πως για προχωρήσουν στη διαδικασία των διαπραγματεύσεις θα πρέπει οπωσδήποτε να γίνουν αποδεκτά οι απευθείας πτήσεις, οι απευθείας επαφές και το απευθείας εμπόριο. Ξεκαθάρισε πως δεν διαπραγματεύεται τα 3-Α αλλά απαιτεί την εφαρμογή τους.
Ερωτηθείς εάν πρόκειται να προσκομίσει νέες προτάσεις, ο Ερσίν Τατάρ είπε ότι «το φορμάτ είναι σαφές. ο Ε/κ ηγέτης κάνει περιστασιακά επιπόλαιες δηλώσεις, λέγοντας ‘α πάω εκεί και θα επιβάλω έναν ακόμη γύρο συνομιλιών’. Μπορεί να το λέει, αλλά αυτό είναι σοβαρή υπόθεση. Δεν μπορείς να πας πουθενά χωρίς την έγκριση και των δύο πλευρών».
«Συνεργασία δύο κρατών»
Σύμφωνα με τον Τατάρ οι δυο πλευρές μπορούν να συνεργαστούν: «Είμαι κάποιος που προτείνει συνεργασία. Τι είδους συνεργασία; Συνεργασία μεταξύ δύο κρατών».
- Ο Τατάρ είπε ότι υπήρξε πρόοδος από τον Μάρτιο και μετά σε κάποια από τα έξι σημεία που συμφώνησαν στην Γενεύη, όπως σε θέματα περιβάλλοντος, νεολαίας, θέματα πολιτιστικής κληρονομιάς, περιλαμβανομένων των νεκροταφείων, αλλά – συνέχισε – «η κύρια ανησυχία μου ήταν να λάβω μέτρα σχετικά με τα οδοφράγματα. Δυστυχώς, δεν έχει σημειωθεί καμία πρόοδος σε αυτό το θέμα». Επανέλαβε ότι η πρότασή του για άνοιγμα σημείων διέλευσης σε Μια Μηλιά και Λουρουτζίνα παραμένει στο τραπέζι αλλά η ε/κ πλευρά επιμένει σε «διαδρόμους» σε Κόκκινα και Πυρόϊ.
Επανέλαβε επίσης ότι στο θέμα των φωτοβολταϊκών στην νεκρή ζώνη, η ηλεκτρική ενέργεια προς την τ/κ πλευρά πρέπει να δοθεί απευθείας στην «αρχή ηλεκτρισμού» και το ίδιο να συμβεί με την άλλη πλευρά, εννοώντας την Κυπριακή Δημοκρατία.
Είπε τα δικά του στο ΣΑ ΟΗΕ ο Κόλιν Στιούαρτ
Τη Δευτέρα ο ειδικός αντιπρόσωπος του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών στην Κύπρο, Κόλιν Στιούαρτ, ενημέρωσε το Συμβούλιο Ασφαλείας για την κατάσταση στο νησί τόσο σε σχέση με την ΟΥΝΦΙΚΥΠ όσο και σ’ ό,τι αφορά το Κυπριακό. Από τις πληροφορίες που είδαν το φως της δημοσιότητας (πηγή ΚΥΠΕ) ο Κ. Στιούαρτ μίλησε για τη δυσπιστία που υπάρχει ανάμεσα στις δύο κοινότητες.
Πέραν από την ενημέρωση των μελών του ΣΑ ΟΗΕ, στη βάση και των εκθέσεων του Γενικού Γραμματέα, ο Κόλιν Στιούαρτ άδραξε την ευκαιρία για να πει τις προσωπικές του απόψεις.
Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές ο κ. Στιούαρτ μίλησε για τη βαθιά δυσπιστία και την έλλειψη εμπιστοσύνης που, όπως είπε, εμποδίζει οποιαδήποτε συμφωνία μεταξύ των δύο μερών. Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, αυτό που ο κ. Στιούαρτ θεωρεί ως το πιο σημαντικό πρόβλημα είναι το διαφορετικό αφήγημα μεταξύ των δύο πλευρών, καθώς – όπως είπε – και οι δύο πλευρές μιλούν για αδικίες.
Όσο δε για το Συμβούλιο Ασφαλείας από την όλη συζήτηση φάνηκε πως τα κράτη μέλη του σώματος έχουν μεγάλες προσδοκίες για την άτυπη διευρυμένη συνάντηση στη Νέα Υόρκη τις επόμενες ημέρες και τονίζουν ότι η οικοδόμηση εμπιστοσύνης είναι σημαντική για τα βήματα προς τα εμπρός.
