Ο Κύπριος συλλέκτης Δάκης Ιωάννου υποδέχθηκε φέτος στα Σφαγεία της Ύδρας την Andra Ursuta, η οποία συγχωνεύει καθημερινά αντικείμενα με απροσδόκητους τρόπους, δημιουργώντας παράδοξα γλυπτά και εγκαταστάσεις. Τα μεγάλης κλίμακας έργα της γλύπτριας είναι εμπνευσμένα από τις παιδικές της αναμνήσεις και τις λαϊκές δοξασίες από τη Ρουμανία, τον τόπο καταγωγής της.
Ο χώρος των παλιών Σφαγείων στην Ύδρα, όπου κάθε χρόνο οργανώνεται η έκθεση του ιδρύματος ΔΕΣΤΕ του Δάκη Ιωάννου, φέτος μοιάζει με ένα φανταστικό μουσείο. Η Andra Ursuta, Ρουμάνα γλύπτρια με έδρα τη Νέα Υόρκη, παρουσίασε το έργο της «Αποκάλυψη τώρα και τότε» (Apokalypse Now and Then), το οποίο περιλαμβάνει μια σειρά γλυπτών από χαλκό, πηλό και χυτό κερί.
«Όλο το έργο της συνδέεται με ζοφερές παιδικές αναμνήσεις και βιώματα, αυτή τη φορά και με μια αποκρυφιστική παράδοση λαϊκών μύθων, δοξασιών και τέχνης. Ανασύρει αυτές τις μνήμες, μαζί με τη λαογραφία και την ανθρωπολογία της καταγωγής της, μπολιάζοντας με αυτές τα έργα της. Οι αναμνήσεις αυτές και οι λαϊκές δοξασίες είναι στον πυρήνα του έργου της» μας λέει ο Γιώργος Τζιρτζιλάκης, επίκουρος καθηγητής στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων του πανεπιστημίου Θεσσαλίας και καλλιτεχνικός σύμβουλος του Ιδρύματος ΔΕΣΤΕ.
Μιλώντας στα εγκαίνια της έκθεσης, η εικαστικός ανέφερε ότι στη δουλειά της χρησιμοποιεί τεχνικές της παραδοσιακής γλυπτικής αλλά και ψηφιακές τεχνολογίες. Παράλληλα, σημειώνει ο κ. Τζιρτζιλάκης, η γλύπτρια δίνει μεγάλη σημασία σ’ αυτό που λέμε «επαναμάγευση» – μια σύμπτυξη της αρχαιολογίας με την επιστημονική φαντασία. Σε ποιο βαθμό το έργο της είναι επηρεασμένο από τον ελληνικό πολιτισμό και την Ύδρα; Η ίδια, μιλώντας στο κοινό, ανέφερε ότι δεν ενθουσιάζεται με την άμεση αναφορά του έργου της στον ελληνικό πολιτισμό, ωστόσο η εμπειρία του ταξιδιού της στην Ύδρα την ενεργοποίησε να κάνει αυτές τις διασταυρώσεις που παραπέμπουν σε αρχαιολογικές συλλογές στα μουσεία.
Τα έργα της συνδυάζουν το σκοτεινό με το χιουμοριστικό στοιχείο. «Ορισμένα από τα έργα της έχουν πολλές παραμορφώσεις. Στον Μεσαίωνα, τα μεγάλα δράματα τα επεξεργάζονταν μέσα από το κωμικό. Έτσι και εδώ, μέσα από το κωμικό στοιχείο η γλύπτρια μάς βοηθάει να διευρύνουμε τον ορίζοντα της σκέψης», επισημαίνει ο κ. Τζιρτζιλάκης. «Υπάρχουν επίσης στην έκθεση επιτραπέζια σκεύη που εκφράζουν την υπαρξιακή αβεβαιότητα. Για παράδειγμα μια καρέκλα, μια κανάτα, όλα αυτά τα αντικείμενα της καθημερινής μας ζωής είναι μεταμορφωμένα, μεταστοιχειωμένα σε ένα νέο αντικείμενο που ανοίγει τον ορίζοντα του φαντασιακού».
Σε ό,τι αφορά τον τίτλο της έκθεσης «Αποκάλυψη τότε και τώρα», η καλλιτέχνιδα αναφέρεται στην αποκαλυπτική περίοδο που διανύουμε. «Η Άντρα αντιμετωπίζει την έννοια της Αποκάλυψης σαν ένα γεγονός που είναι σε εξέλιξη. Όταν αναφέρεται στην Αποκάλυψη του κόσμου, θέλει να μας κάνει να σκεφτούμε ένα σημείο στην πορεία του. Είναι ένα σημείο που δεν σημαίνει το τέλος του κόσμου. Ο φιλόσοφος Λουκάς Αξελός έλεγε ότι το τέλος ενός πράγματος μπορεί να διαρκέσει πιο πολύ από το ίδιο το γεγονός. Δηλαδή, αυτό που μας φοβίζει και μας αναστατώνει μπορεί να είναι μια στιγμή στο τώρα».
Η Andra Ursuta γεννήθηκε στη Salonta της Ρουμανίας, μια πόλη στα σύνορα με την Ουγγαρία, και έφυγε για τις ΗΠΑ το 1997. Εγκαταστάθηκε στη Νέα Υόρκη το 1999 και έλαβε πτυχίο στην Ιστορία της Τέχνης και τις Εικαστικές Τέχνες το 2002, από το πανεπιστήμιο Κολούμπια της Νέας Υόρκης.
Οι περισσότεροι τη γνωρίζουν από το έργο της που εκτέθηκε στην Μπιενάλε της Βενετίας το 2019, μια σειρά από ημιδιαφανή γυάλινα δοχεία που πλάστηκαν από σαρωμένα μέρη του σώματός της και γεμίστηκαν με απορρίμματα από το στούντιό της στη Νέα Υόρκη. Η γλυπτική εγκατάσταση Alps της Ursuta στο New Museum το 2016 περιλάμβανε ένα τεχνητό τοπίο που κατοικείται από ανθρωπόμορφους οβελίσκους και εσωτερικούς τοίχους αναρρίχησης, στοιχεία που παρέπεμπαν στις προσπάθειες οχύρωσης των εθνικών συνόρων. Το έργο της έχει συμπεριληφθεί σε ομαδικές εκθέσεις που φιλοξένησαν η The Phillips Collection, η Rubell Family Collection και το MoMA PS1.
Ίδρυμα ΔΕΣΤΕ, Σφαγεία Ύδρας. Η έκθεση της Andra Ursuta «Apokalypse Now and Then» θα διαρκέσει μέχρι τις 31 Οκτωβρίου 2025.
