Έχοντας ως στόχο την άμεση και ποιοτική εξυπηρέτηση των πολιτών και των επιχειρήσεων, την οικονομική και διοικητική αυτοτέλεια των τοπικών αρχών και την ενίσχυση της διαφάνειας, η μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης από ιδέα έγινε πραγματικότητα.
Από την 1η Ιουλίου 2024, πριν από ένα χρόνο περίπου, η Τοπική Αυτοδιοίκηση στην Κύπρο εισήλθε σε νέα εποχή, αφού τέθηκε σε εφαρμογή η πολυσυζητημένη και πολυαναμενόμενη μεταρρύθμιση με φιλόδοξους στόχους αλλά και προκλήσεις.
Τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια, είχαν γίνει στην Κύπρο τέσσερις μελέτες, οι οποίες άρχισαν το 2010 και όλες κατεδείκνυαν ότι υπήρχαν πάρα πολλές οντότητες, πολλοί Δήμοι και Κοινότητες σε σχέση με το γεωγραφικό και πληθυσμιακό μέγεθος της χώρας. Μετά από αρκετά χρόνια και τιτάνιες προσπάθειες, η μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης μπήκε σε τροχιά υλοποίησης, φιλοδοξώντας να αντιμετωπίσει τις δυσλειτουργίες του προηγούμενου συστήματος και να δημιουργήσει ισχυρότερους, οικονομικά βιώσιμους και πιο ευέλικτους δήμους και κοινότητες.
Τον Μάρτιο του 2022, η Ολομέλεια της Βουλής υπερψήφισε τα τρία νομοσχέδια που αφορούσαν το όλο εγχείρημα, γεγονός που χαιρέτισε η Ομοσπονδία Εργοδοτών και Βιομηχάνων (ΟΕΒ), καθότι οποιαδήποτε μεταρρύθμιση επηρεάζει θετικά το περιβάλλον στο οποίο δραστηριοποιούνται οι επιχειρήσεις και γενικά το επιχειρείν, είναι προς την ορθή κατεύθυνση.
Μέσα στο χρονικό διάστημα που μεσολάβησε μέχρι την υλοποίηση της, εξετάστηκαν διάφορες πτυχές και έγιναν ασκήσεις επί χάρτου με στόχο την εύρυθμη εισαγωγή των νέων παραμέτρων και δομών.
Η μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης διαφάνηκε ότι είναι μια εξελικτική και δυναμική διαδικασία. Όπως συμβαίνει με κάθε μεγάλη μεταρρύθμιση, χρειάζεται χρόνος για να λειτουργήσει στον ιδεατό βαθμό που όλοι οι επηρεαζόμενοι έχουν κατά νου. Προβλήματα και κενά έχουν προκύψει με την εφαρμογή της, ωστόσο το σημαντικό είναι ότι έγιναν σημαντικές αλλαγές που δημιούργησαν ένα βελτιωμένο σύστημα σε σχέση με το προηγούμενο, με επίκεντρο την παροχή ποιοτικότερων υπηρεσιών στον πολίτη και στις επιχειρήσεις.
Σ’ ότι αφορά τις επιχειρήσεις, οι τοπικές αρχές έχουν καθοριστικό ρόλο στην υποστήριξη της επιχειρηματικότητας, ειδικά μετά τη μεταρρύθμιση.
Σύμφωνα με το νέο πλαίσιο, δημιουργήθηκαν 20 νέοι Δήμοι που προέκυψαν από τη συνένωση 30 υφιστάμενων δήμων και 63 κοινοτήτων, οι οποίοι λειτουργούν στη βάση ενός σύγχρονου μοντέλου διοίκησης που βασίζεται στη διαφάνεια και τη λογοδοσία ενώ οι νέες αρμοδιότητες που τους εκχωρήθηκαν τους δίνουν την δυνατότητα αποτελεσματικότερης διαχείρισης των προβλημάτων.
Επίσης, δημιουργήθηκαν 30 τοπικά συμπλέγματα Κοινοτήτων με ξεχωριστή νομική οντότητα το καθένα, γεγονός που αναβαθμίζει σημαντικά την δυνατότητα παροχής υπηρεσιών και στην ύπαιθρο. Όλα αυτά οδήγησαν στη μείωση του διοικητικού φόρτου για τις επιχειρήσεις και σε εξοικονόμηση πόρων. Το αρνητικό είναι ότι σε κάποιες περιπτώσεις έχουν παρατηρηθεί αυξημένες φορολογίες, γεγονός που προκάλεσε δυσφορία, ωστόσο αναμένουμε να δούμε ανάλογα ανταποδοτικά μέτρα υπό μορφή βελτιωμένων υπηρεσιών, υποδομών, κλπ.
Ένα σημαντικό στοιχείο στο οποίο θα ήθελα να σταθώ ιδιαίτερα, αφορά την απλοποίηση των διαδικασιών και τη μείωση της γραφειοκρατίας με τη δημιουργία των Επαρχιακών Οργανισμών Αυτοδιοίκησης (ΕΟΑ). Πρόκειται για μεγάλη αλλαγή για τα Κυπριακά δεδομένα. Ο νέος αυτός θεσμός έθεσε κάτω από την ομπρέλα του, μεταξύ άλλων, τις άδειες οικοδομής και τις πολεοδομικές άδειες.
Πριν από τη μεταρρύθμιση, κάθε Δήμος λειτουργούσε διαφορετικά στον τρόπο έκδοσης αυτών των αδειών αλλά και με διαφορετικές ταχύτητες, κάτι που δημιουργούσε σημαντικά προβλήματα και κόστος στις επιχειρήσεις.
Το πλαίσιο των ΕΟΑ αντικατέστησε 36 οικοδομικές αρχές και 20 πολεοδομικές που υπήρχαν Παγκύπρια. Στο σύνολο λειτουργούσαν 46 διαφορετικές αρχές, οι οποίες έδωσαν τη σκυτάλη σε 5 Επαρχιακούς Οργανισμούς Αυτοδιοίκησης στους οποίους από τον περασμένο Ιούλιο, ο πολίτης, ο επαγγελματίας, ο μελετητής μπορεί να απευθύνεται για έκδοση πολεοδομικής άδειας και άδειας οικοδομής.
Σημαντικό πλεονέκτημα της νέας διευθέτησης είναι ότι υπάρχει ομοιομορφία στον τρόπο εξέτασης τους, αφού και οι πέντε οργανισμοί λειτουργούν με βάση συγκεκριμένα εγχειρίδια.
Δυστυχώς, όπως είπα και προηγουμένως, υπάρχουν ζητήματα τα οποία χρήζουν επίλυσης και ένα από αυτά αφορά την ταχύτητα έκδοσης των αδειών που είχαν συσσωρευτεί πριν από τη δημιουργία τους, κυρίως λόγω υποστελέχωσης. Είμαι της άποψης ότι σύντομα θα διευθετηθεί και αυτό.
Αυτό το οποίο αναμένει να δει η ΟΕΒ, πέραν από την επίλυση των προβλημάτων που έχουν προκύψει, είναι η ψηφιοποίηση και περαιτέρω απλοποίηση διαδικασιών καθώς και κάποιες πρωτοβουλίες όπως για παράδειγμα παροχή φορολογικών κινήτρων και οικονομική στήριξη, μείωση ή απαλλαγή από δημοτικά τέλη για νεοφυείς (startups) και μικρομεσαίες επιχειρήσεις.
Επίσης, ενέργειες προς την κατεύθυνση της υποστήριξης επενδύσεων με τοπικά προγράμματα επιδοτήσεων ή φορολογικές ελαφρύνσεις για στρατηγικούς τομείς όπως αγροτουρισμός, καινοτομία, βιώσιμη ανάπτυξη, ανάπτυξη υποδομών και επιχειρηματικών πάρκων.
*Διευθυντής, Τμήμα Οικονομίας και Διοίκησης (ΟΕΒ)
