Σε σοβαρές καταγγελίες για «έμμεσο εκβιασμό» προχώρησε η Ομοσπονδία Φιλοζωικών Οργανώσεων Κύπρου «Φωνή για τα Ζώα της Κύπρου», κάνοντας λόγο για αυθαίρετες και άδικες πρακτικές από τις αρμόδιες αρχές, που συνδέουν την ετήσια κρατική χορηγία με την υποχρέωση φιλοξενίας κατασχεμένων ζώων.
Συγκεκριμένα, όπως αναφέρουν, στο πλαίσιο της διαδικασίας για την ετήσια χορηγία του 2025, ζητείται από τα καταφύγια να υπογράψουν «Υπεύθυνη Δήλωση», με την οποία δεσμεύονται ότι θα αναλάβουν φιλοξενία ζώων τα οποία κατασχέθηκαν από τις Κτηνιατρικές Υπηρεσίες για λόγους ευημερίας, εφόσον υπάρχουν διαθέσιμοι χώροι.
Όπως καταγγέλλουν οι οργανώσεις, αυτή η δήλωση είναι ουσιαστικά υποχρεωτική, αν θέλουν να λάβουν την οικονομική στήριξη, πράγμα που χαρακτηρίζουν ως απαράδεκτο εκβιασμό.
Η Ομοσπονδία ξεκαθαρίζει πως τα καταφύγια λειτουργούν με ιδιωτική πρωτοβουλία και δεν είναι κρατικοί φορείς. Ως εκ τούτου, δεν μπορεί το κράτος να τους επιβάλλει την ευθύνη για τα κατασχεμένα ζώα – καθήκον που ανήκει στις Τοπικές Αρχές, όπως προβλέπει η νομοθεσία από το 2002. Παρά τις δεσμεύσεις για δημιουργία κατάλληλων περιφερειακών υποστατικών για την προσωρινή φύλαξη αδέσποτων και κατασχεμένων ζώων, το πρόβλημα παραμένει άλυτο.
«Όταν έχουν χώρο, τα καταφύγια ήδη βοηθούν πέραν των υποχρεώσεών τους, αναλαμβάνοντας κατασχεμένα ζώα. Αλλά δεν μπορούμε να αναγκαστούμε να δεχτούμε όλα τα περιστατικά, ιδιαίτερα όταν είμαστε ήδη υπερπλήρεις και χωρίς στήριξη», αναφέρει στον «Φ» η πρόεδρος της Ομοσπονδίας, Μαίρη Αναστάση.
Η κατάσταση στα κυπριακά καταφύγια περιγράφεται ως τραγική. Σύμφωνα με τις φιλοζωικές οργανώσεις, πολλές δομές βρίσκονται στο χείλος του κλεισίματος, ενώ άλλες έχουν ήδη μειώσει σημαντικά τον αριθμό ζώων που μπορούν να φιλοξενήσουν.
«Εδώ και χρόνια τα ιδιωτικά καταφύγια της Κύπρου είναι υπερπλήροι σε βαθμό που πλέον έχουν λυγίσει, χωρίς όμως καμία κρατική Υπηρεσία να ενδιαφέρεται σοβαρά. Μερικά ήδη έχουν δρομολογήσει το κλείσιμο τους με ότι αυτό συνεπάγεται. Άλλα έχουν μειώσει τον αριθμό των ζώων που αναλαμβάνουν», αναφέρουν χαρακτηριστικά.
Μειώνονται οι υιοθεσίες στο εξωτερικό
Οι υιοθεσίες στο εξωτερικό –λύση που μέχρι πρότινος αποφόρτιζε κάπως την κατάσταση– έχουν μειωθεί δραματικά. Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία των Κτηνιατρικών Υπηρεσιών, από το 2015 μέχρι το 2024 στάλθηκαν στο εξωτερικό 39.701 σκύλοι για υιοθεσία. Όμως τα τελευταία χρόνια, λόγω της πανδημίας και της οικονομικής κρίσης στην Ευρώπη, οι υιοθεσίες μειώθηκαν κατακόρυφα: Από 5.646 το 2020, σε μόλις 2.755 το 2024. Οι υιοθεσίες του 2024 είναι οι ίδιες με το 2015 όπου έφθασαν τις 2.859. Το 2016 οι υιοθεσίες αυξήθηκαν στις 3.703, το 2017 τις 4.289, το 2018 4.615, το 2019 4.791. Μετά τη μεγάλη αποστολή το 2020, ελέω της πανδημίας και των οικονομικών προβλημάτων στην Ευρώπη, άρχισε μείωση η οποία όπως φαίνεται συνεχίζεται μέχρι και σήμερα. Το 2021 οι υιοθεσίες έφθασαν τις 4.365, το 2022 3.556 και το 2023 τις 2.755.
Το αποτέλεσμα είναι να συσσωρεύονται χιλιάδες ζώα σε εγκαταστάσεις που δεν μπορούν πλέον να ανταποκριθούν. «Δεν έχουμε πού να τα βάλουμε», δηλώνουν εκπρόσωποι καταφυγίων. «Μας ζητούν να δεχτούμε κι άλλα ζώα χωρίς να προσφέρουν καμία ουσιαστική βοήθεια για τα έξοδα φιλοξενίας ή κτηνιατρικής περίθαλψης».
Η περιβόητη Υπεύθυνη Δήλωση, σύμφωνα με τις οργανώσεις, δεν προβλέπει καμία αποζημίωση ή καθορισμένο ποσό για τη φιλοξενία των κατασχεμένων ζώων για το διάστημα των 30 ημερών που προβλέπει η νομοθεσία. Ούτε υπάρχει αναφορά στο κόστος ιατρικής φροντίδας ή μακροχρόνιας διαμονής, που μπορεί να κρατήσει και χρόνια μέχρι να υιοθετηθεί ένα ζώο – αν ποτέ υιοθετηθεί.
Έκκληση για άμεση παρέμβαση
Η Ομοσπονδία ζητά από την υπουργό Γεωργίας, Μαρία Παναγιώτου, να αποσύρει άμεσα την επίμαχη δήλωση από τις απαιτήσεις της κρατικής χορηγίας, χαρακτηρίζοντας την πρακτική αυτή ως εκφοβιστική και αντιπαραγωγική.
«Το ότι τα ιδιωτικά καταφύγια λαμβάνουν μία πενιχρή χορηγία (σύμφωνα με τα ετήσια έξοδα τους) – τα οποία μπορείτε να διαπιστώσετε από τις αιτήσεις τους, δεν σημαίνει ότι θα πρέπει να εκφοβίζονται και θα περιμέναμε περισσότερο σεβασμό στο έργο που επιτελούν, δίνοντας λύσεις για τις οποίες ακόμα περιμένουμε το κράτος να δώσει (π.χ. τους περιφερειακούς χώρους κράτησης αδέσποτων σκύλων) οι οποίοι θα φιλοξενούν εκτός των εγκαταλελειμμένων ζώων και τα κατασχεμένα ζώα όπως προνοεί η νομοθεσία. Τη σήμανση και καταγραφή όλων των σκύλων, προγράμματα στείρωσης και γενικά τον σωστό έλεγχο των σκύλων», αναφέρει η Ομοσπονδία.
Παράλληλα, καλεί το Υπουργείο να συνεργαστεί με τις Τοπικές Αρχές για να εφαρμοστεί επιτέλους η νομοθεσία που τις καθιστά υπεύθυνες για τους χώρους φύλαξης και την ευημερία των αδέσποτων.
Οι φιλοζωικές οργανώσεις δηλώνουν ξεκάθαρα: «Το κράτος οφείλει να αναλάβει τις ευθύνες του. Δεν μπορεί να συνεχίσει να στηρίζεται στις πλάτες των εθελοντών και των καταφυγίων που λυγίζουν καθημερινά». Κι αν δεν υπάρξει άμεση αντίδραση, ο κίνδυνος κατάρρευσης των καταφυγίων των φιλοζωικών οργανώσεων της Κύπρου είναι προ των πυλών.
Καταγγελλόμενα Καταφύγια
• Argos Animal Rescue (Αμμόχωστος)
• Nicosia Dog Shelter (Λευκωσία)
• Sirius Dog Sanctuary (Λεμεσός)
• Paws Dog Shelter (Πάφος)
• Association for the Protection of Animals and Birds (Λάρνακα /Αμμόχωστος)
• Robert Dog Sanctuary (Λεμεσός)
• Dog Rescue Cyprus (Λευκωσία)
• Rights for Animals (Λευκωσία)
• Malcolm Cat Protection (Λεμεσός)
• Dog Valley Rescue Center (Λεμεσός)
και άλλοι.
Αύξηση της κρατικής χορηγίας στις €140.000 από το 2024
Σε μια σημαντική κίνηση αναγνώρισης της δράσης των φιλοζωικών οργανώσεων και εθελοντών, το υπουργείο Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος ανακοίνωσε στις 4 Οκτωβρίου 2024 την αύξηση της κρατικής χορηγίας προς τους οργανωμένους φορείς που δραστηριοποιούνται για την προστασία των ζώων. Από το 2024, το ποσό της ετήσιας χορηγίας αυξήθηκε από τις €100.000 στις €140.000, ενισχύοντας –σύμφωνα με το Υπουργείο– την προσπάθεια αυτών που εργάζονται καθημερινά για την ευημερία των αδέσποτων και κακοποιημένων ζώων στην Κύπρο.
Η ανακοίνωση του Υπουργείου έγινε με την ευκαιρία της Παγκόσμιας Ημέρας των Ζώων, η οποία τιμάται κάθε χρόνο στις 4 Οκτωβρίου, υπενθυμίζοντας τη σημασία του σεβασμού και της υπεύθυνης μεταχείρισης όλων των ζώων – είτε πρόκειται για κατοικίδια, παραγωγικά, ζώα εργασίας ή άγρια πανίδα.
Σύμφωνα με το Υπουργείο, η αύξηση της κρατικής χορηγίας στις φιλοζωικές οργανώσεις αποτελεί έμπρακτη στήριξη και επιβράβευση της διαρκούς προσφοράς των εθελοντών που συχνά, με ελάχιστους πόρους, αναλαμβάνουν τεράστιο κοινωνικό έργο. Το Υπουργείο επισημαίνει ότι η συνεργασία με τους φιλοζωικούς φορείς είναι καθοριστικής σημασίας για την εφαρμογή των πολιτικών προστασίας των ζώων και την καλλιέργεια φιλοζωικής συνείδησης στην κοινωνία.
Στην ίδια ανακοίνωση, γινόταν αναφορά στο εξαετές πρόγραμμα ύψους €1,5 εκατ. για δημιουργία υποστατικών προσωρινής φύλαξης αδέσποτων σκύλων από τις Αρχές Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
