Αδυναμία στη διαδικασία παραλαβής και διαχείρισης αιτήσεων για την κρατική φοιτητική μέριμνα, αποδοχή δεκάδων εκπρόθεσμων αιτήσεων με αδιαφανείς διαδικασίας καταστρατηγώντας την αρχή της ισότητας των πολιτών, έγκριση χορηγίας σε αιτητές που δεν πληρούσαν τα κριτήρια, καταβολή λανθασμένων χρηματικών ποσών καθώς και ενοικίαση γραφείων που στοιχίζουν χιλιάδες ευρώ μηνιαίως και δεν αξιοποιούνται επαρκώς, είναι μερικά από τα ευρήματα της Ελεγκτικής Υπηρεσίας στο πλαίσιο του ελέγχου της Υπηρεσίας Χορηγιών και Επιδομάτων (ΥΧΕ).
Ο έλεγχος αφορά το έτος 2023 και σύμφωνα με σημερινή έκθεση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας διενεργήθηκε τόσο στο πλαίσιο του οικονομικού ελέγχου και ελέγχου συμμόρφωσης της ΥΧΕ με το θεσμικό πλαίσιο, όσο κι έπειτα από καταγγελία που υποβλήθηκε.
Αναλυτικά, τα ευρήματα της Ελεγκτικής Υπηρεσίας είναι τα ακόλουθα:
- Αδυναμίες στη διαδικασία παραλαβής και διαχείρισης αιτήσεων για κρατική φοιτητική μέριμνα: Υπήρξε χειροκίνητη καταχώριση αιτήσεων στο μηχανογραφικό σύστημα «ΗΡΑ» από τα Κέντρα Εξυπηρέτησης του Πολίτη κι εκ νέου καταχώριση στο ίδιο σύστημα από λειτουργούς της ΥΧΕ, δεν γινόταν έλεγχος από δεύτερο λειτουργό πριν από την έγκριση ή την απόρριψη των αιτήσεων και υπήρχε ανομοιομορφία στην αξιολόγησή τους λόγω απουσίας τυποποιημένης λίστας βημάτων ελέγχου. Όπως επισημαίνει στην έκθεση της η Ελεγκτική Υπηρεσία., όλα αυτά αυξάνουν τον κίνδυνο λαθών και δημιουργούν αχρείαστο διοικητικό κόστος.
- Τα ποσά που εξάγονται από το λογιστικό σύστημα FIMAS, δεν συνάδο3υν ε τα ποσά που παρουσιάζονταν στον σύστημα «ΗΡΑ».
- Το Υπουργικό Συμβούλιο είχε εγκρίνει παράταση της προθεσμίας υποβολής των αιτήσεων χωρίς αυτό να διέπεται από τη σχετική νομοθεσία κι επιπρόσθετα, έγιναν αποδεκτές συνολικά 36 αιτήσεις κατόπιν έγκρισης του γενικού διευθυντή του υπουργείου Οικονομικών κατά παράβαση νομοθεσίας και με αδιαφανείς διαδικασίες. Αυτό σύμφωνα με την Ελεγκτική Υπηρεσία, «καταστρατηγεί την αρχή της ισότητας των πολιτών».
- Δεν τέθηκαν καθορισμένες προθεσμίες για την αξιολόγηση των αιτήσεων με αποτέλεσμα σε κάποιες περιπτώσεις να παρατηρήθηκαν σημαντικές καθυστερήσεις.
- Σε δειγματοληπτικό έλεγχο της Ελεγκτικής Υπηρεσίας σε 13 περιπτώσεις, διαπιστώθηκε ότι σε τρεις από αυτές καταβλήθηκαν χορηγία ή και επιδόματα ενώ οι αιτητές δεν πληρούσαν τα κριτήρια. Σε κάποιες περιπτώσεις διαπιστώθηκε καταβολή λανθασμένου ποσού.
- Το μηνιαίο ενοίκιο για τα γραφεία στα οποία στεγάζεται το προσωπικό της ΥΧΕ, ανέρχεται σε €7.000, πλέον κοινόχρηστα. Τα γραφεία δεν αξιοποιούνται πλήρως με την Ελεγκτική Υπηρεσία να εισηγείται σε περίπτωση που δεν αυξηθεί σημαντικά το προσωπικό, όπως ο πλεονάζων χώρος υποενοικιαστεί σε άλλη μικρή κρατική υπηρεσία, είτε η ΥΧΕ μετακινηθεί σε μικρότερο χώρο και να μην ανανεώσει το συμβόλαιο ενοικίασης που λήγει τον Ιανουάριο του 2026.
Αναφορικά με τα γενικά συμπεράσματα που περιλαμβάνονται στη συγκεκριμένη έκθεση, η Ελεγκτική Υπηρεσία διαπιστώνει πως υπάρχει σημαντικό περιθώριο βελτίωσης της αξιοποίησης των κονδυλίων για οικονομική ενίσχυση των δικαιούχων φοιτητών. Επίσης, σημειώνει πως το σύστημα διαχείρισης των αιτήσεων χρήζει βελτίωσης, ενώ σημαντικές αδυναμίες διαπιστώθηκαν και στις δικλείδες του συστήματος εσωτερικού ελέγχου. Γενικά, με τα προβλήματα που έχουν εντοπιστεί, σημειώνεται ότι αναμένεται να επιλυθούν μέσω ενός νέου λογισμικού εφαρμογής που βρίσκεται σε εξέλιξη από την ΥΧΕ.
Πέραν των €8 εκατομμυρίων έμειναν αδαπάνητα
Αναφορικά με σημαντικά αριθμητικά στοιχεία, τα οποία αναφέρονται στην έκθεση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας, προκύπτει ότι ένα μεγάλο ποσό στον προϋπολογισμό του 2023 δεν δαπανήθηκε.
Συγκεκριμένα, ο προϋπολογισμός του εν λόγω έτους σχετικά με την κρατική φοιτητική μέριμνα ανήλθε στα €50,8 εκατ. Τα €8,7 εκατ. δεν δαπανήθηκαν.
Σύσταση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας είναι όπως η ΥΧΕ εξεύρει τρόπους εξάντλησης του ποσού του προϋπολογισμού, προς καλύτερη εξυπηρέτηση του σκοπού παραχώρησης της κρατικής φοιτητικής μέριμνας. Προτείνει δε, την επανεξέταση και διαφοροποίηση του ύψους της μοριοδότησης ή/και του ύψους της χορηγίας και των επιδομάτων.
Όσον αφορά στον αριθμό των αιτήσεων που υποβλήθηκαν από το κοινό το 2023 στην ΥΧΕ για την κρατική φοιτητική μέριμνα, σημειώνονται τα ακόλουθα στοιχεία:
- Λήφθηκαν 17.865 αιτήσεις εκ των οποίων εγκρίθηκαν οι 15.466. Απορρίφθηκαν 2.396 ενώ τρεις βρίσκονταν σε εκκρεμότητα.
- Με βάση το «ΗΡΑ» κατά το 2023 διενεργήθηκαν πληρωμές ύψους €42.166.547 εκ των οποίων οι €144.620 αφορούσαν αιτήσεις του 2022 για το έτος 2021 – 2022.
- Η Κεντρική Τράπεζα απέρριψε τραπεζικά εμβάσματα λόγω λανθασμένων IBAN ύψους €68.891. Το «ΗΡΑ» ενημερώθηκε με ακυρώσεις ύψους €63.691 για τις οποίες προωθήθηκε άμεσα επανέκδοση των σχετικών πληρωμών. Για το ποσό των €5.200 δεν προωθήθηκε ακύρωση καθώς δεν ήταν εφικτή η άμεση επανέκδοση πληρωμών λόγω δυσκολίας εντοπισμού των δικαιούχων για να εξασφαλιστεί το ορθό IBAN.
Οι εκπρόθεσμες αιτήσεις
Όπως αναφέρεται στην έκθεση, με βάση άρθρο της νομοθεσίας, οι αιτήσεις για παραχώρηση κρατικής φοιτητικής μέριμνας υποβάλλονται το αργότερο μέχρι 31 Μαρτίου του τρέχοντος ακαδημαϊκού έτους. Παράλειψη υποβολής αίτησης εντός της προθεσμίας που καθορίζεται, συνεπάγεται απώλεια του δικαιώματος για κρατική φοιτητική μέριμνα.
Διαπιστώθηκε ότι το Υπουργικό Συμβούλιο, στις 26.5.2023 ενέκρινε την παράταση της προθεσμίας, θέτοντας ως τελευταία ημερομηνία υποβολής αιτήσεων, για τις αιτήσεις του ακαδημαϊκού έτους 2022-2023, τις 16.6.2023. Έγιναν αποδεκτές 36 αιτήσεις οι οποίες υποβλήθηκαν εκπρόθεσμα, από 19.6.2023 μέχρι και τις 28.12.2023. «Για τις 25 από αυτές, εντοπίσαμε ηλεκτρονικό μήνυμα του προϊσταμένου της ΥΧΕ προς τον γενικό διευθυντή του υπουργείου Οικονομικών, ημερ. 30.8.2023, με το οποίο ζήτησε την έγκριση εξέτασης τους ως εμπρόθεσμες. Ο γενικός διευθυντής, ζήτησε όπως οι αιτήσεις εξεταστούν και τηρηθεί ενήμερος. Δεν εντοπίσαμε οποιαδήποτε μεταγενέστερη ηλεκτρονική επικοινωνία για το θέμα, ούτε οποιαδήποτε επικοινωνία/έγκριση για τις υπόλοιπες 11 αιτήσεις. Επισημαίνουμε ότι ο Ν.203(Ι)/2015 δεν παρέχει εξουσία ούτε στο Υπουργικό Συμβούλιο ούτε στον γενικό διευθυντή του Υπουργείου Οικονομικών να εγκρίνουν παράταση της προθεσμίας υποβολής αιτήσεων. Επιπρόσθετα, θεωρούμε ότι η αποδοχή 36 αιτήσεων που υποβλήθηκαν εκπρόθεσμα με αδιαφανείς διαδικασίες καταστρατηγεί την αρχή της ισότητας των πολιτών», σημειώνει χαρακτηριστικά η Ελεγκτική Υπηρεσία.
Συγκεκριμένες περιπτώσεις στο μικροσκόπιο της Ελεγκτικής Υπηρεσίας
Στην έκθεση αναφέρονται χαρακτηριστικά οι πιο κάτω περιπτώσεις:
– Ενώ, σύμφωνα με το πιστοποιητικό του πανεπιστημίου, η φοίτηση ήταν τριετής, η ΥΧΕ κατέβαλε στον συγκεκριμένο φοιτητή χορηγία για τέσσερα συνεχόμενα έτη, από το ακαδημαϊκό έτος 2019-2020 μέχρι και το ακαδημαϊκό έτος 2022-2023. Η χορηγία για το έτος 2022-2023, ύψους €2.370, καταβλήθηκε στις 16.6.2023.
– Μεταξύ 17.6.2022 και 8.12.2023 καταβλήθηκαν χορηγίες και επιδόματα για εξ αποστάσεως φοίτηση για τα ακαδημαϊκά έτη 2021-2022 και 2022-2023, συνολικού ποσού €6.215, ενώ με βάση το άρθρο 10(1)(δ) του Ν.203(Ι)/2015, δεν παραχωρείται κρατική φοιτητική μέριμνα σε φοιτητές που παρακολουθούν μαθήματα εξ’ αποστάσεως.
– Καταβλήθηκαν επιδόματα συνολικού ύψους €700 στις 8.12.2023 και 27.12.2023, σε φοιτητή που παρακολουθούσε πρόγραμμα σπουδών πενταετούς διάρκειας, το οποίο κατέληγε σε μεταπτυχιακό τίτλο, ενώ σύμφωνα με το άρθρο 5(1)(β) του Νόμου φοιτητικά επιδόματα καταβάλλονται μόνο για σπουδές προπτυχιακού επιπέδου.
Συστάσεις για συμμόρφωση
Τόσο για τα πιο πάνω θέματα, όσο και για άλλα σημεία, στα οποία εντοπίστηκαν αδυναμίες, η Ελεγκτική Υπηρεσία έχει προβεί στις ακόλουθες συστάσεις:
Α) Η ΥΧΕ να εξεύρει τρόπους εξάντλησης του προϋπολογισθέντος ποσού, όπως π.χ. επανεξετάζοντας και διαφοροποιώντας το ύψος της μοριοδότησης ή/και το ύψος της χορηγίας και των επιδομάτων, προς καλύτερη εξυπηρέτηση του σκοπού της παραχώρησης της κρατικής φοιτητικής μέριμνας. Επισημαίνουμε ότι το ποσό της χορηγίας καθορίζεται στον Ν.203(Ι)/2015 χωρίς να τύχει διαφοροποίησης έκτοτε, παρόλο ότι το κόστος ζωής έχει αυξηθεί σημαντικά.
Β) Να καταγραφεί, εγκριθεί και εφαρμοστεί κατάλληλη διαδικασία δικλίδων εσωτερικού ελέγχου για όλα τα στάδια από την λήψη της αίτησης μέχρι και την πληρωμή, συμπεριλαμβανομένου του διαχωρισμού καθηκόντων, της καθιέρωσης τυποποιημένης λίστας ελέγχου και του επανελέγχου από δεύτερο λειτουργό.
Γ) Η ΥΧΕ οφείλει να διενεργεί τακτική συμφιλίωση και συμφιλίωση στο τέλος του έτους των πληρωμών που εμφανίζει το σύστημα «ΗΡΑ» με εκείνες που παρουσιάζονται στο λογιστικό σύστημα FIMAS, για έγκαιρο εντοπισμό και επίλυση τυχόν διαφορών που προκύπτουν.
Δ) Να καθοριστεί ένα εύλογο χρονικό διάστημα για εξέταση και έγκριση/απόρριψη των αιτήσεων. Για να επιτευχθεί κάτι τέτοιο πρέπει να καθοριστεί και προθεσμία για υποβολή από τους αιτητές όλων των απαιτούμενων υποστηρικτικών εγγράφων που δεν υπέβαλαν με την αίτησή τους.
Ε) Να εξεταστεί το ενδεχόμενο τροποποίησης της Νομοθεσίας ώστε να καθίστανται δικαιούχοι οι φοιτητές προπτυχιακού κύκλου σπουδών που οδηγεί στην απόκτηση μεταπτυχιακού τίτλου σπουδών, για τα τέσσερα χρόνια σπουδών, ώστε να μην αδικείται αυτή η κατηγορία φοιτητών. Στις περιπτώσεις που το λάθος ήταν προς όφελος του αιτητή, η ΥΧΕ να ζητήσει επιστροφή του ποσού στη βάση του άρθρου 14 του Ν.203(Ι)/2015.
Στ) Προς τερματισμό της καταβολής ενοικίου για χώρο που πλεονάζει, εάν δεν αναμένεται ότι θα αυξηθεί σημαντικά ο αριθμός του προσωπικού της στα επόμενα χρόνια, η ΥΧΕ να μελετήσει το ενδεχόμενο υπενοικίασης του πλεονάζοντος χώρου σε άλλη κρατική υπηρεσία, γεγονός που επιτρέπεται από τους όρους του συμβολαίου. Σε διαφορετική περίπτωση, η ΥΧΕ θα πρέπει να προβεί σε εξεύρεση άλλου μικρότερου χώρου στέγασης, καθώς το συμβόλαιο λήγει τον Ιανουάριο του 2026.
