Με φόντο την εφαρμογή της μεταρρύθμισης της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και τη δημιουργία 20 νέων Δήμων, το Υπουργείο Εσωτερικών προχωρεί εντός της εβδομάδας στην καταβολή της δεύτερης δόσης της κρατικής χορηγίας για το 2025, συνολικού ύψους €117 εκατ. Ωστόσο, στον δρόμο της εκταμίευσης στέκεται το σημαντικό εμπόδιο των καθυστερημένων οφειλών των δήμων, οι οποίες ανέρχονται στα €46 εκατ.
Το συνολικό ποσό των οφειλών (€45,7 εκατ.) και η κατανομή της χορηγίας ανά δήμο παρουσιάζονται αναλυτικά σε σχετικό πίνακα του Υπουργείου Εσωτερικών, ο οποίος δείχνει πως ορισμένοι δήμοι (όπως Λεμεσός, Λακατάμια, Λατσιά-Γέρι, Νότια Λευκωσία-Ιδάλιo και Αθηένου) δεν εμφανίζουν καμία οφειλή, ενώ άλλοι (όπως Αγία Νάπα, Κούριο και Παραλίμνι-Δερύνεια) συγκεντρώνουν δυσανάλογα μεγάλα χρέη.
Συγκεκριμένα, από το σύνολο των €45,7 εκατ. οι οφειλές του Δήμου Αγίας Νάπας ανέρχονται σε €18,8 εκατ. ο Δήμος Κουρίου €6,7 εκατ. και ο Δήμος Παραλίμνι–Δερύνεια €4,8 εκατ.
Η καταβολή της δεύτερης δόσης αποτελεί κρίσιμο σταυροδρόμι για την οικονομική σταθερότητα των νέων Δήμων, οι οποίοι καλούνται να διαχειριστούν όχι μόνο το παρόν αλλά και το οικονομικό παρελθόν που κληρονόμησαν.
Η εκταμίευση της χορηγίας συνοδεύεται από συμψηφισμούς για οφειλές που διατηρούν οι δήμοι προς κυβερνητικά Τμήματα και Οργανισμούς, όπως το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων, το Κτηματολόγιο, το Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως, η ΑΗΚ και το Γενικό Λογιστήριο.
Στην παρούσα φάση διενεργούνται συμψηφισμοί για οφειλές προς το Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως, το Τμήμα Κτηματολογίου και Χωρομετρίας, το Τμήμα Δημοσίων Έργων, το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων, τους Επάρχους (ναυαγοσώστες, ναυαγοσωστικοί πύργοι, έργα), την Αρχή Ηλεκτρισμού Κύπρου και το Γενικό Λογιστήριο. Οι όποιες αποκοπές διενεργούνται από την κρατική χορηγία που παραχωρεί το Υπουργείο Εσωτερικών στις Τοπικές Αρχές, βασίζονται σε στοιχεία που μας αποστέλλονται από τα Τμήματα προς τα οποία παρουσιάζονται επιβεβαιωμένες οφειλές σε τριμηνιαία βάση και δεν υπερβαίνουν το 25% της ετήσιας χορηγίας, σύμφωνα με οδηγίες του Γενικού Διευθυντή (ελέγχοντα λειτουργού), εξαιρουμένων των περιπτώσεων όπου ήδη υφίσταται συμφωνημένο πρόγραμμα εξόφλησης των οφειλών ή όπου εντοπίζεται συνεχής και σοβαρή ασυνέπεια έναντι υποχρεώσεων (οπότε και η κάθε περίπτωση εξετάζεται ξεχωριστά).
Επισημαίνεται ότι η όποια διαβούλευση με τις Τοπικές Αρχές για τις οφειλές γίνεται από τα ίδια τα Τμήματα, προς τα οποία παρουσιάζονται οι οφειλές, πριν να αποταθούν στο Υπουργείο Εσωτερικών και δεν αποτελεί αρμοδιότητα του Υπουργείου Εσωτερικών να διαβουλεύεται με τις Τοπικές Αρχές.
Επίσης, αποκοπές από την κρατική χορηγία των Δήμων γίνονται και εκεί και όπου υπάρχουν Συμφωνίες Δανείου με το Υπουργείο Οικονομικών για τη χρηματοδότηση έργων και προγραμμάτων από το Δάνειο που συνομολογήθηκε από την Κυβέρνηση με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων.
Επομένως, σύμφωνα με την πάγια πρακτική που εφαρμόζεται από το 2014, οι αποκοπές δεν ξεπερνούν το 25% της ετήσιας κρατικής χορηγίας, εκτός εάν υπάρχει ειδική συμφωνία αποπληρωμής ή σοβαρή και επαναλαμβανόμενη ασυνέπεια στις υποχρεώσεις.
Βασικές προϋποθέσεις για την καταβολή της χορηγίας
Η καταβολή της χορηγίας τελεί υπό την προϋπόθεση της πλήρωσης συγκεκριμένων όρων, μεταξύ των οποίων:
• Η έγκριση του ετήσιου προϋπολογισμού του κάθε δήμου.
• Η έγκαιρη υποβολή των απαραίτητων εντύπων που προβλέπονται από την απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου ημερ. 24/10/2018 για την αποτελεσματική διαχείριση των κρατικών χορηγιών.
• Η μηνιαία υποβολή στοιχείων υλοποίησης του προϋπολογισμού, όπως απαιτείται από τη νομοθεσία περί Δημοσιονομικής Ευθύνης.
Τα μεγαλύτερα χρέη και οι συμφωνίες αποπληρωμής
Το μεγαλύτερο βάρος των οφειλών προκύπτει από την κατανάλωση πόσιμου νερού, με συνολικές οφειλές ύψους €34,1 εκατ. προς το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων. Πρόκειται κυρίως για χρέη που δημιουργήθηκαν από πρώην δήμους και κοινότητες, οι οποίοι έχουν ενσωματωθεί στους νέους δήμους από την 1η Ιουλίου 2024.
Σημαντικά ποσά οφείλουν οι δημοτικές ενότητες της Αγίας Νάπας (€10,1 εκατ.), του Παραλιμνίου – Δερύνειας (€4,3 εκατ.) και του Ακάμα (€1,3 εκατ.). Συμφωνίες αποπληρωμής έχουν ήδη συναφθεί με τους δήμους Αγίας Νάπας, Αραδίππου και Γεροσκήπου.
Οικονομικό βάρος χωρίς αντίστοιχη στήριξη
Η Ένωση Δήμων επισημαίνει ότι οι νέοι δήμοι έχουν κληθεί να αναλάβουν τις λειτουργικές ανάγκες πρώην κοινοτήτων, χωρίς όμως να τους παραχωρείται η αντίστοιχη χρηματοδότηση που λάμβαναν στο παρελθόν. Το γεγονός αυτό έχει επιφέρει πρόσθετο οικονομικό βάρος, το οποίο σε πολλές περιπτώσεις καθιστά δύσκολη την εξυπηρέτηση των υποχρεώσεων.
Ο πρόεδρος της Ένωσης Δήμων, Ανδρέας Βύρας, ζητεί την αναπροσαρμογή της κρατικής χορηγίας ώστε να ανταποκρίνεται στον πληθωρισμό και στα αυξημένα λειτουργικά έξοδα που προκάλεσε η μεταρρύθμιση. Όπως τονίζει, το ποσό των €117 εκατ., αν και αυξημένο κατά €47 εκατ. σε σχέση με το προηγούμενο καθεστώς, έχει καθοριστεί από το 2022 και πλέον θεωρείται ανεπαρκές.
Το Υπουργείο Εσωτερικών δέχεται ήδη αιτήματα από δήμους για επιπλέον χρηματοδότηση ή για ρύθμιση των οφειλών με δόσεις. Πάντως, όπου υπάρχουν ενεργές συμφωνίες αποπληρωμής, οι δήμοι εξαιρούνται από τις αποκοπές στην κρατική χορηγία.
