Είναι λογικό να απογοητεύεστε ή να ανησυχείτε – ακόμη και να αηδιάζετε – από το αποτέλεσμα της τηλεφωνικής συνομιλίας του Ντόναλντ Τραμπ με τον Βλαντίμιρ Πούτιν αυτή την εβδομάδα, αλλά δεν πρέπει να εκπλήσσεστε. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ δεν απέτυχε να τερματίσει αυτόν τον πόλεμο, γιατί δεν προσπάθησε ποτέ να το κάνει.
Από την πρώτη μέρα εστίαζε να επιτύχει ένα reset με τη Ρωσία που θα απέφερε οικονομικά οφέλη στις ΗΠΑ. Η αμερικανική συμμετοχή στον πόλεμο ήταν ένα εμπόδιο που έπρεπε να απομακρυνθεί για να συμβεί κάτι τέτοιο, ακόμα καλύτερα εάν γινόταν μέσω μιας ειρηνευτικής συμφωνίας – και όχι μέσω της εγκατάλειψης της Ουκρανίας. Δεν ήταν, ωστόσο, απαραίτητη.
“Αυτή ήταν μια ευρωπαϊκή κατάσταση και θα έπρεπε να παραμείνει μια ευρωπαϊκή κατάσταση”, δήλωσε ο Τραμπ τη Δευτέρα. Έτσι, αφού ξεκαθαρίσαμε πλέον τα πράγματα, τι γίνεται τώρα;
Πρώτον, αν το Κογκρέσο δεν αναγκάσει τον Τραμπ, μπορεί να αφήσει το κοπιαστικό, άχαρο έργο της διαμεσολάβησης για μια ειρηνευτική διευθέτηση στον Πάπα, τον πρόεδρο της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ή όποιον άλλον θέλει να το αναλάβει. Εν τω μεταξύ, μπορεί να επικεντρωθεί στο να βγάζει χρήματα.
Για τη Μόσχα, αυτό δεν θα μπορούσε να έχει καλύτερη κατάληξη. Ο Πούτιν έκανε μια νέα αόριστη πρόταση για την έναρξη απευθείας συνομιλιών με την Ουκρανία και έθεσε τα αιτήματά του σε ένα μνημόνιο. Μπορούμε να μαντέψουμε τι θα περιλαμβάνει αυτό, επειδή το Κρεμλίνο έχει επαναλάβει πολλές φορές τους όρους του για ειρήνη.
Τώρα που ο Τραμπ δήλωσε αποχώρηση, ο Πούτιν έχει ακόμα λιγότερα κίνητρα να αλλάξει τους όρους: Η Ουκρανία θα πρέπει να παραδώσει τις μη κατακτημένες καθώς και τις κατεχόμενες περιοχές των εδαφών που η Ρωσία έχει προσαρτήσει, να παραιτηθεί από κάθε δεσμό με το ΝΑΤΟ και να αποστρατεύσει το μεγαλύτερο μέρος των ενόπλων δυνάμεών της.
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι Ουκρανοί δεν έχουν άλλη επιλογή από το να συνεχίσουν να αγωνίζονται. Χωρίς τη μελλοντική ικανότητα να υπερασπιστούν τον εαυτό τους, η χώρα τους δεν θα υπάρχει πλέον ως κυρίαρχο κράτος.
Στα μάτια της Μόσχας, η Ουκρανία είναι μια χώρα Φρανκενστάιν, η οποία έχει συναρμολογηθεί από άλλες, με το Κίεβο και τα περισσότερα εδάφη που κυβερνά να ανήκουν δικαιωματικά στον λεγόμενο “ρωσικό κόσμο”. Η ξεχωριστή γλώσσα, ο πολιτισμός και η ιστορία της χώρας είναι, κατά την άποψη αυτή, ψεύτικες.
“Πώς μπορεί αυτή η κληρονομιά να μοιραστεί μεταξύ της Ρωσίας και της Ουκρανίας; Και γιατί να το κάνουμε;” έγραψε ο Πούτιν σε ένα δοκίμιο 6.900 λέξεων με τίτλο “Για την ιστορική ενότητα των Ρώσων και των Ουκρανών” το 2021. Λίγους μήνες αργότερα, η πραγματεία αυτή δόθηκε στα χέρια των αξιωματικών που στάλθηκαν για να ηγηθούν της εισβολής του. Ουσιαστικά όριζε το casus belli του.
Για τους “ρεαλιστές” της εξωτερικής πολιτικής, αυτό είναι μοιραίο, καθώς η Ρωσία είναι μεγάλη δύναμη και η Ουκρανία όχι.
Η συνέχιση του πολέμου με ή χωρίς την υποστήριξη των ΗΠΑ θα συνεπαγόταν, στην καλύτερη περίπτωση, τη συνεχή καθημερινή θυσία ανθρώπων και εδαφών από την Ουκρανία, ενδεχομένως για αρκετά ακόμη χρόνια, οπότε γιατί να το κάνει;
Το αν οι Ουκρανοί μπορούν να διατηρήσουν ακόμη και αυτό το επίπεδο άμυνας, αντί να υποστούν μια καταστροφική ρήξη λόγω έλλειψης όπλων και πυρομαχικών, εναπόκειται πλέον στην Ευρώπη.
Θα έχει αυτή η πλούσια αλλά μη ενωμένη ήπειρος την πολιτική βούληση και τη βιομηχανική ικανότητα να προμηθεύσει τις δυνάμεις του Κιέβου με ό,τι χρειάζονται;
Οι Ουκρανοί γνωρίζουν τη μοίρα τους σε περίπτωση που παραδοθούν, έχοντας δει όσα έχουν ήδη γίνει στα κατεχόμενα από τη Ρωσία εδάφη: βασανιστήρια, εκτελέσεις, στημένες δίκες, αλλαγμένα σχολικά προγράμματα και απαγωγή και πλύση εγκεφάλου των παιδιών τους.
Η εύκολη απάντηση και στις δύο ερωτήσεις είναι όχι. Οι ηγέτες της Ευρώπης γνώριζαν από την εκλογή του Τραμπ ότι η αποχώρηση των ΗΠΑ ήταν πιθανή. Είπαν όλα τα σωστά πράγματα, αλλά – εκτός από κράτη πρώτης γραμμής όπως η Πολωνία και οι μικροσκοπικές Βαλτικές χώρες – υπολείπονται στις πράξεις. Ωστόσο, πρόκειται για απαισιοδοξία, και όχι για μια ρεαλιστική προσέγγιση.
Το τι θα συμβεί στη συνέχεια είναι μια επιλογή, όπως ήταν επιλογή για τον Τραμπ να μην χρησιμοποιήσει τα εργαλεία που είχε στη διάθεσή του για να πιέσει τον Πούτιν ή για τις ΗΠΑ να διασφαλίσουν τη συνέχιση της ύπαρξης της Νότιας Κορέας από τη δεκαετία του 1950.
Οι ουκρανικές δυνάμεις βρίσκονται, χωρίς αμφιβολία, σε δύσκολη θέση, αλλά θα συνεχίσουν να πολεμούν γιατί πρέπει. Και το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γαλλία, η Γερμανία και το μεγαλύτερο μέρος της βόρειας και ανατολικής Ευρώπης αναγνωρίζουν ότι η άμυνα της Ουκρανίας είναι κατά πολλούς τρόπους και δική τους.
Οι χώρες αυτές έχουν τα οικονομικά μέσα. Αυτό που τους λείπει είναι η βιομηχανική ικανότητα να καλύψουν το κενό που θα αφήσει πίσω της η αποχώρηση των ΗΠΑ, καθώς και η συλλογική αίσθηση του επείγοντος – να κάνουν ό,τι χρειάζεται για να το διορθώσουν.
Ρίξτε μια ματιά στη νέα συμφωνία ασφαλείας μεταξύ Ηνωμένου Βασιλείου και ΕΕ, η οποία συνέδεσε υποτιθέμενα ζωτικής σημασίας αμυντικά μέτρα με διαφωνίες για άσχετα ζητήματα όπως η κινητικότητα των νέων, καταλήγοντας σε φλυαρία.
Η Ευρώπη θα πρέπει να βάλει βαθιά το χέρι στην τσέπη, αλλά δεν χρειάζεται να παρέχει τα πάντα. Η Ουκρανία παρήγαγε στρατιωτικό εξοπλισμό αξίας περίπου 750 εκατομμυρίων δολαρίων ένα χρόνο πριν από τη ρωσική εισβολή του 2022.
Φέτος έχει τη δυνατότητα, αν όχι τα κεφάλαια, να κατασκευάσει εξοπλισμό αξίας περίπου 35 δισεκατομμυρίων δολαρίων, συμπεριλαμβανομένης μιας βιομηχανίας μη επανδρωμένων αεροσκαφών παγκόσμιας εμβέλειας.
Ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι έχει πει ότι το 40% των όπλων που χρησιμοποιούνται στο μέτωπο παράγονται σήμερα στη χώρα του, και αυτό το ποσοστό συνεχίζει να αυξάνεται.
Ένα πρόγραμμα υπό την ηγεσία της Δανίας για τη χρηματοδότηση της διαθέσιμης ουκρανικής παραγωγικής ικανότητας υπάρχει ήδη και μπορεί να επεκταθεί.
Εν τω μεταξύ, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και οι κατασκευαστές όπλων μπορούν να επικεντρωθούν στην κάλυψη των κρίσιμων αναγκών σε αεροσκάφη, πυραύλους, συστήματα αεράμυνας και άλλα που το Κίεβο δεν μπορεί να παράγει μόνο του. Αυτό είναι δύσκολο, αλλά δεν είναι ακατόρθωτο. Εταιρείες όπως η Rheinmetall AG, η KNDS Group και η BAE Systems Plc έχουν ήδη ανοίξει γραφεία στην Ουκρανία, κατανοώντας τις ευκαιρίες για έρευνα και παραγωγή με χαμηλότερο κόστος στη χώρα.
Η άμυνα της Ουκρανίας μπορεί και πρέπει να θεωρηθεί καταλύτης για την επιτάχυνση της ευρωπαϊκής ασφάλειας και όχι εμπόδιο. Χρειάζεται αισιοδοξία για να πιστεύει κανείς ότι οι ηγέτες της ηπείρου θα κοιτάξουν πέρα από τις παρωχημένες συζητήσεις για να πετύχουν κάτι τέτοιο, αλλά την ίδια και μεγαλύτερη αισιοδοξία χρειάστηκε για να πιστέψει κανείς ότι οι Ουκρανοί θα μπορούσαν να νικήσουν την αρχική επίθεση της Ρωσίας στο Κίεβο τον Φεβρουάριο του 2022.
Δεν υπάρχει τίποτα αναπόφευκτο στο να επιτρέψουμε στη Ρωσία να υποτάξει την Ουκρανία. Ο Τραμπ είχε τους πόρους για να αυξήσει την οικονομική και στρατιωτική πίεση στον Πούτιν μέχρι να καθίσει στο τραπέζι των πραγματικών ειρηνευτικών διαπραγματεύσεων – απλώς επέλεξε να μην τους χρησιμοποιήσει. Τώρα είναι η σειρά της Ευρώπης να επιλέξει.
Απόδοση – Επιμέλεια: Λυδία Ρουμποπούλου
