Η ιστορία γράφεται από τους ανθρώπους, από τις προσπάθειες που καταβάλλουν, από το πάθος τους, από τον ζήλο που επιδεικνύουν. Αυτός ο τόπος θα ήταν φτωχότερος, μίζερος και μικρός, εάν μια γενιά ανθρώπων, ξένων στην καταγωγή αλλά περισσότερο Κύπριοι από οποιονδήποτε άλλον, δεν δαπανούσαν χρήμα, κόπο, και ώρες ατέλειωτες προσπαθειών και αγώνων για να προστατεύσουν και να αναδείξουν τις αρχαιότητες της νήσου.
Σε ένα επιβλητικό αρχοντικό του 1825, αποικιακού ρυθμού που θυμίζει τις γειτονιές της Νέας Ορλεάνης, και που φαντάζει επί της οδού Ζήνωνος Κιτιέως στη Λάρνακα, στέκεται ένα κτήριο που ξεχωρίζει από το πλήθος των νέου τύπου οικοδομημάτων και προσελκύει τους ντόπιους και τους ξένους.
Η οικογένεια Πιερίδη είναι για πολλούς ένα γνωστό όνομα. Για εκείνους που φρόντισαν να μάθουν, η οικογένεια Πιερίδη είναι οι άνθρωποι που έσωσαν τις αρχαιότητες της Κύπρου από τη λαίλαπα, τους αρχαιοκάπηλους, τους «ληστές» του πολιτισμού μας. Το οικογενειακό τους κληροδότημα αφήνει στις επόμενες γενιές έναν πλούτο της ιστορίας και του πολιτισμού μας, που λίγοι προσπάθησαν να μάθουν και να ζήσουν.
Η ιστορία της γνωστής οικογενείας, με καταγωγή από τη Ζάκυνθο, βρίσκεται διάχυτη στους τοίχους του αρχοντικού που στεγάζει το Μουσείο Πιερίδη – Πολιτιστικό Ίδρυμα Τραπέζης Κύπρου στη Λάρνακα και που στέκεται ατόφιο στον χρόνο, χάρη στη λατρεία για τα αρχαία, την ιστορία και την κουλτούρα της νήσου Κύπρου, του τελευταίου απόγονου των Πιερίδηδων, του Δημήτρη Πιερίδη.
Η περιουσία του Δ. Πιερίδη
Ο Δημήτρης Ζ. Πιερίδης κληρονόμησε την ανυπολόγιστη αρχαιολογικής αξίας περιουσία του από την οικογένειά του και την έκανε ακόμη μεγαλύτερη και σημαντικότερη. Είναι η πλουσιότερη ιδιωτική συλλογή κυπριακών αρχαιοτήτων και μας υπενθυμίζει το μεγαλείο αυτού του τόπου, το γενετικό αποτύπωμα τού κάθε κατακτητή αλλά κυρίως τη σφραγίδα ότι αυτός ο τόπος πάλεψε και άντεξε στο βάθος του χρόνου.
Περιδιαβαίνοντας στο Μουσείο, που διατηρείται με την προσωπική φροντίδα του κ. Δημήτρη Πιερίδη, του διευθυντή του κ. Πήτερ Αστζιάν, και της ομάδας του, εντυπωσιάζεσαι από το μεγάλο χαλκολιθικό ειδώλιο, το μεγαλύτερο που ανακαλύφθηκε στην Κύπρο, το ειδώλιο της θεάς με τα ανυψωμένα χέρια, τη μεγάλη σειρά των λυχναριών, την πλούσια συλλογή μεσαιωνικών αγγείων, και τη συλλογή ελληνιστικών και ρ”ωμαϊκών γυάλινων αγγείων, τα χαλκολιθικά αγγεία, και τα μεγάλα αγγεία της πρώιμης εποχής του χαλκού.
Αυτά είναι μόνο μερικά δείγματα της πλούσιας και μοναδικής συλλογής που διαφυλάσσεται από την οικογένεια, πάνω από 150 χρόνια, στο παλιό αρχοντικό, από τις πέντε γενιές προξένων, φίλων των αρχαίων, των βιβλίων, της ιστορίας και παράδοσής μας.
Περιήγηση στο Μουσείο
Το “ταξίδι” στο Μουσείο Πιερίδη – Πολιτιστικό Ίδρυμα Τραπέζης Κύπρου, μια περιδιάβαση μέσα στους αιώνες του κυπριακού πολιτισμού, καλύπτει μια περίοδο 9000 χρόνων πολιτισμού, με αφετηρία τη Νεολιθική εποχή, την Εποχή του Χαλκού, τη Γεωμετρική, την Αρχαϊκή, την Ελληνιστική, τη Ρωμαϊκή και Βυζαντινή – Μεσαιωνική. Στο Μουσείο θα θαυμάσεις ακόμα μια συλλογή από μοναδικούς παλαιούς χάρτες της Κύπρου και της Ανατολικής Μεσογείου, ανυπολόγιστης αξίας, που δεν μπορεί να μετρηθεί με χρήμα.
Εκτός από το Μουσείο, εάν έχεις την ευκαιρία για επιπλέον περιήγηση, θαμπώνεσαι από τους θησαυρούς που κρύβει η οικία του Δημήτρη Πιερίδη στον δεύτερο όροφο, αντικείμενα και έργα από όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης, μια ιστορία πέντε γενεών ανθρώπων των γραμμάτων και των τεχνών που έχουν αφήσει τη σφραγίδα τους στην ιστορία της Κύπρου.
Η ιστορία ξεκίνησε γύρω στο 1753 όταν, οι Pietro και Demetrio Pieraki, διορίστηκαν δραγουμάνοι και Πρόξενοι της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας στην Κύπρο με διάταγμα του Δόγη της Βενετίας, στην οποία υπάγονταν τα Ιόνια νησιά. Έκτοτε 11 γενιές διαμένουν στη Λάρνακα, στο αρχοντικό αποικιακού ρυθμού της οδού Ζήνωνος Κιτιέως.
Ο γνωστός λόγιος της εποχής Δημήτριος Πιερίδης (1811 -1895), Πρόξενος της Μεγάλης Βρετανίας, γιος του Πιεράκη που καρατομήθηκε από τους Οθωμανούς, την 10η Ιουλίου 1821, υπήρξε ο πρωτεργάτης της συλλογής. Ο Δημήτριος τον δέκατο ένατο αιώνα (1839) ξεκίνησε να συλλέγει συστηματικά αρχαιότητες από την Κύπρο, σε μια συνειδητή απόφασή του να διασώσει και να προστατεύσει τις κυπριακές αρχαιότητες του τόπου.
Η πρωτοβουλία του ήταν πέρα για πέρα σημαντική και το έργο του τεράστιο, εάν αναλογιστούμε πως επί τουρκοκρατίας οι αρχαιολογικοί θησαυροί πωλούνταν από αρχαιοκάπηλους, διπλωμάτες και τραπεζίτες, που έκαναν εμπόριο τους θησαυρούς μας στο εξωτερικό.
Οι συλλογές εμπλουτίστηκαν σημαντικά από τις επόμενες γενιές, ήτοι από τον Ζήνωνα Πιερίδη (1839 – 1911) τον πρωτότοκο γιο του Λουκή Πιερίδη (1865-1933). Ο Ζήνων (1900 – 1967), πατέρας του ιδρυτή του Μουσείου παραχώρησε μεταξύ άλλων, τη μεγάλη του συλλογή γυάλινων αγγείων Ρωμαϊκής περιόδου ως και τη συλλογή της παλαιάς κυπριακής χαρτογραφίας.
Σήμερα ο Δημήτρης Πιερίδης, ο τελευταίος απόγονος της οικογένειας, διατηρεί συλλογή έργων σύγχρονης Ελληνικής Τέχνης, όπως και το ομώνυμο Ίδρυμα Πιερίδη, το οποίο προωθεί την πολιτιστική ζωή του τόπου.
Ο Δημήτριος Ζ. Πιερίδης, εμπλούτισε τις συλλογές με αρχαιότητες των προϊστορικών χρόνων (Χαλκολιθικής περιόδου, Πρώιμης και Μέσης Χαλκοκρατίας), της Κλασικής και Ελληνιστικής περιόδου και με την περίφημη συλλογή της Βυζαντινής – Μεσαιωνικής Κυπριακής κεραμικής. Εκτός από τον αρχαιολογικό πλούτο της συλλογής, ο επισκέπτης μπορεί να δει μια εξαιρετική συλλογή από αντικείμενα λαϊκής τέχνης, έπιπλα και υφαντά, χάρη στη μακαριστή Δέσποινα Θεοδώρα.
Το ακίνητο της Ζήνωνος Κιτιέως
Για λόγους ιστορίας αναφέρουμε πως το γνωστό επιβλητικό κτήριο στη Ζήνωνος Κιτιέως ήταν το δεύτερο σπίτι του Δημητρίου Πιερίδη. Χτίστηκε το 1825 και ιδιοκτήτης του ήταν ο Δρ. Κρίστιαν, αντιπρόσωπος στην Κύπρο της Αυτοκρατορικής Οθωμανικής Τράπεζας. Αγοράστηκε από τον Πιερίδη το 1835 και άρχισε να εμπλουτίζεται με τις πρώτες συλλογές από το 1839.
Το 1892, τρία χρόνια πριν το θάνατό του χτίστηκε το ανώγειο, ενώ το 1924 προστέθηκε η πρόσοψη αποικιακού τύπου. Πάνω από την είσοδο βρίσκεται θυρεός Προξενείου, που αντιπροσώπευε ο γιος του Ζήνων Δ. Πιερίδης, ο οποίος διετέλεσε Καγκελάριος του Προξενείου των Ηνωμένων Πολιτειών (1886), του Ηνωμένου Βασιλείου Σουηδίας-Νορβηγίας (1895-1905), της Αυτοκρατορικής Γερμανίας (1907-1911) και προσωρινός Πρόξενος της Αγγλίας (1876 -77).
Η συλλογή Πιερίδη είναι ένα έργο ανεπανάληπτης αξίας και τεράστιας προσφοράς προς τον τόπο. Χωρίς την αγάπη, τον ζήλο, τις γνώσεις και διασυνδέσεις της οικογένειας Πιερίδη δεν θα αποτελούσε σημείο αναφοράς για την ιστορία του νησιού μας.
Το καταπίστευμα και η Τράπεζα Κύπρου
Σήμερα, κατόπιν καταπιστεύματος, το Μουσείο ανήκει στο Συγκρότημα της Τράπεζας Κύπρου, και αποτελεί ένα διαμάντι των πολιτιστικών του συλλογών. Ως ο μεγαλύτερος χρηματοοικονομικός οργανισμός του τόπου, με διαχρονικές δράσεις και ενέργειες για τον Πολιτισμό και με την ίδρυση και λειτουργία του Πολιτιστικού Κέντρου Τράπεζας Κύπρου, η Τράπεζα ανάλαβε να διατηρήσει ανέπαφες στον χρόνο τις αρχαιότητες του Μουσείου και να τις κρατήσει «ζωντανές» για να γνωρίζουν οι νέοι και να μην ξεχνούν οι παλιοί. Γιατί η ιστορία γράφεται από τους ανθρώπους που αγωνίστηκαν, ακόμη κι αν είχαν τον πλούτο, για να κρατήσουν τον πολιτισμό, την κουλτούρα και την ταυτότητα ενός τόπου. Όπως δηλώνει ο Δημήτρης Πιερίδης, o τελευταίος απόγονος των Πιερίδηδων, «η συλλογή έργων τέχνης των γονιών, των παππούδων και των προπάππων μου δεν πρέπει στο μέλλον να επαφίεται στην καλή διάθεση ή στην αγάπη ενός επόμενου Πιερίδη. Εξ ου και η απόφασή μου να δωρισθούν όλα σε ένα κοινωφελές ίδρυμα το οποίο θα υπάρχει εσαεί με μια μεγάλη τράπεζα σε καταπίστευμα. Δεν μπορείς να υποχρεώσεις κανέναν από τους συγγενείς σου να αγαπά τα ίδια πράγματα που αγαπάς εσύ. Εγώ όμως γεννήθηκα σε έναν τέτοιο χώρο. Έβλεπα τον σεβασμό και την αγάπη του πατέρα μου στην αρχαιολογία και της μητέρας μου στην εθνογραφία και τη λαϊκή τέχνη».
Τιμή Εισόδου: Ενήλικες: €3.00 / Φοιτητές: €1.00
Ώρες λειτουργίας:Δευτέρα – Πέμπτη: 9:00 – 16:00 – Παρασκευή – Σάββατο: 9:00 – 13:00
