Μια πρωτοφανής υπόθεση για τα δικαστικά δρώμενα καταγράφηκε προχθές στο Επαρχιακό Δικαστήριο Λεμεσού σε ανοικτή διαδικασία. Όπως προκύπτει από δύο πανομοιότυπες αποφάσεις, ο Πρόεδρος του Επαρχιακού Δικαστηρίου είχε δώσει εντολή σε δικαστή να τροποποιήσει τα πορίσματα δύο θανατικών ανακρίσεων.
Το ενδιαφέρον της υπόθεσης είναι πως οι εντολές αυτές δόθηκαν ένα μήνα μετά που η ίδια δικαστής είχε εκδώσει το πόρισμα στην τρίτη θανατική ανάκριση για τα αίτια θανάτου του Θανάση Νικολάου και στην οποία για πρώτη φορά διαπιστωνόταν ότι αυτός οφειλόταν σε εγκληματική ενέργεια συνεπεία στραγγαλισμού.
Πρόκειται για τη δικαστή Ντόρια Βαρωσιώτου η οποία μετά που πήρε τις εντολές από τον πρόεδρο του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λεμεσού, κάλεσε τις δύο πλευρές στη διαδικασία των δύο θανατικών ανακρίσεων, ενώπιον της και αφού τις άκουσε αποφάσισε: «Με πλήρη σεβασμό στον Πρόεδρο του Επαρχιακού Δικαστηρίου, κρίνω πως η εντολή που μου έδωσε δεν μπορεί να εκτελεστεί».
Δικηγόροι που είναι γνώστες των δύο αποφάσεων αφού το θέμα συζητείτο χθες ευρέως στον χώρο του Δικαστηρίου, εκτιμούν ότι το μήνυμα που στάλθηκε από τη Θανατική Ανακρίτρια ως προς τις αρμοδιότητες του Θανατικού Ανακριτή και τη μη δυνατότητα αλλοίωσης ή τροποποίησης του πορίσματος κατόπιν εντολής Προέδρου του Επαρχιακού Δικαστηρίου, ήταν ξεκάθαρο. Όπως προκύπτει από τα γεγονότα, τα δύο πορίσματα από τις θανατικές ανακρίσεις, εκδόθηκαν τον Απρίλιο του 2024 από τη δικαστή Ντόρια Βαρωσιώτου.
Η μια υπόθεση αφορούσε θάνατο συνεπεία τροχαίου ατυχήματος και η άλλη θάνατο που οφειλόταν σε πτώση από σκαλωσιά ύψους δύο μέτρων εν ώρα εργασίας. Όπως προκύπτει από το κείμενο των αποφάσεων, οι οικογένειες των θανόντων δήλωσαν πως δεν επιθυμούσαν να συμμετάσχουν στη διεξαγωγή των θανατικών ανακρίσεων και πως θα ενημερώνονταν στο τέλος για το αποτέλεσμα του πορίσματος, όπως συμβαίνει με τις πλείστες υποθέσεις θανατικών ανακρίσεων, όπου Γενικός Εισαγγελέας και οικογένεια συμφωνούν ως προς τα αίτια θανάτου.
Όπως καταγράφεται και στις δύο αποφάσεις, στις 12/06/2024, ο Πρόεδρος του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λεμεσού κάλεσε τη Δικαστή στο γραφείο του για να της υποδείξει τη διαφωνία του ως προς τον τρόπο συγγραφής και την κατάληξη του πορίσματος που εξέδωσε στις πιο πάνω θανατικές ανακρίσεις. Όπως της είπε, σε περίπτωση που δεν τροποποιούσε τα πορίσματα αυτών των υποθέσεων δεν είχε πρόθεση να υπογράψει τη συνήθη επιστολή που υπογράφεται από τον εκάστοτε Πρόεδρο, μετά το πέρας μιας θανατικής ανάκρισης.
Την επόμενη ημέρα, στις 13/06/2024 η κ. Βαρωσιώτου με γραπτό υπόμνημα απευθυνόμενη προς τον Πρόεδρο του Δικαστηρίου, του έθεσε την άποψη της επί του θέματος. Εφόσον ο Πρόεδρος της παρέδωσε τους φακέλους των δύο υποθέσεων με εντολή να τροποποιήσει τα δύο πορίσματα, η ίδια επιλήφθηκε του ζητήματος δικαστικώς. Σύμφωνα πάντα με τις αποφάσεις, η κ. Βαρωσιώτου κάλεσε την πλευρά του Γενικού Εισαγγελέα και τις οικογένειες των θανόντων να εκφράσουν τις απόψεις τους, κατά πόσο με βάση το Σύνταγμα και τον Περί Θανατικών Ανακριτών Νόμο (Κεφ. 153) παρέχεται αρμοδιότητα στον Θανατικό Ανακριτή αφού εκδώσει το πόρισμα του να προβεί σε οποιαδήποτε τροποποίηση ή αλλοίωση του πορίσματος και σε αυτή τη περίπτωση με εντολή του Προέδρου Επαρχιακού Δικαστηρίου.
Για την πρόθεση της αυτή ενημέρωσε τον Πρόεδρο με γραπτό υπόμνημα ημερομηνίας 17/06/2024, αναφέροντας επίσης πως σε περίπτωση που ο ίδιος επιθυμούσε, να κατέγραφε σε πρακτικό στο φάκελο της υπόθεσης την εντολή που της έδωσε προφορικά. Ο Πρόεδρος δεν καταχώρησε στο φάκελο οποιοδήποτε επί του θέματος πρακτικό.
Στο ερώτημα που έθεσε το Δικαστήριο, η εκπρόσωπος του Γενικού Εισαγγελέα εξέφρασε την άποψη πως ανατροπή του πορίσματος μπορεί να γίνει μόνο σε περίπτωση καταχώρησης προνομιακού εντάλματος certiorari. Αναφερόμενη στα άρθρα 28 και 30 του Περί Θανατικών Ανακριτών Νόμου (Κεφ. 153) είπε πως οποιαδήποτε εξουσία έχει ο Πρόεδρος του Επαρχιακού Δικαστηρίου αυτή ασκείται κατόπιν αίτησης που υποβάλλεται από τον Γενικό Εισαγγελέα. Και στις δύο περιπτώσεις δεν υπήρξε τέτοιο αίτημα από τον Γενικό Εισαγγελέα.
Μόνο με αίτημα Εισαγγελέα
Στην τεκμηριωμένη απόφαση της, η κ. Βαρωσιώτου με αναφορά στα άρθρα 28 και 30 του Περί Θανατικών Ανακριτών Νόμου (Κεφ. 153) τόνισε μεταξύ άλλων πως οι οποιεσδήποτε αρμοδιότητες δίδονται από τον πιο πάνω νόμο στον Πρόεδρο Επαρχιακού Δικαστηρίου, αυτές ασκούνται δικαστικώς από τον ίδιο. Ακολουθείται δηλαδή η νενομισμένη δικαστική διαδικασία. Τηρούνται συνεπώς οι θεμελιώδεις αρχές της δίκαιης δίκης όπως διασφαλίζονται στο άρθρο 30 του Συντάγματος και στο άρθρο 6 της ΕΣΔΑ.
Όπως είπε, ο Πρόεδρος όταν αποφασίσει να ασκήσει τις εξουσίες που του παρέχει το άρθρο 28(3) δίδει προς τούτο ειδοποίηση στον Γενικό Εισαγγελέα. Τότε δυνάμει του άρθρου 30(1), για να προχωρήσει ο Πρόεδρος στην υλοποίηση της απόφασης του, πρέπει να προηγηθεί αίτημα από τον Γενικό Εισαγγελέα. Όπως ανέφερε, σύμφωνα με το νόμο, ούτε ο Πρόεδρος αλλά και ουδείς άλλος έχει εξουσία να παρεμβαίνει στο έργο του Θανατικού Ανακριτή με σκοπό την αλλοίωση του πορίσματος. Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε στην απόφαση της, διαφορετική ερμηνεία θα προσέκρουε στη βασική αρχή, κατοχυρωμένη από το νόμο και το Σύνταγμα, πως η άσκηση ελέγχου των αποφάσεων κατώτερων Δικαστηρίων γίνεται από τα Ανώτερα Δικαστήρια.
Ανέφερε ότι οι Δικαστές των Επαρχιακών Δικαστηρίων ανεξαρτήτως δικαιοδοσίας και θέσης (Πρόεδρος, Ανώτερος, Επαρχιακός) είναι ομόβαθμοι. Ανέφερε επίσης πως αποκλειστική αρμοδιότητα αναθεώρησης του πορίσματος θανατικής ανάκρισης έχει το Ανώτατο Δικαστήριο με αίτημα για έκδοση προνομιακού εντάλματος certiorari.
Στην απόφαση της επεσήμανε ότι ο Περί Θανατικών Ανακριτών Νόμος (Κεφ. 153) θεσπίστηκε στις 20/05/1953 και συγκαταλέγεται στους νόμους που διασώθηκαν με την εγκαθίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας. Επεσήμανε ότι οι πρόνοιες των άρθρων 28 και 30 του Περί Θανατικών Ανακριτών Νόμου (Κεφ. 153), θεσμοθετημένες πριν την ισχύ του Συντάγματος, δυνάμει του άρθρου 188 του Συντάγματος, πρέπει να ερμηνεύονται και να εφαρμόζονται κατά τρόπο ώστε να συνάδουν με τις συνταγματικές διατάξεις.
Σύμφωνα με την απόφαση της, ο Θανατικός Ανακριτής μετά την έκδοση του πορίσματος καθίσταται functus officio, δεν έχει δηλαδή οποιαδήποτε περαιτέρω αρμοδιότητα στην υπόθεση. Κατ’ ακολουθία, ο Θανατικός Ανακριτής δεν μπορεί ούτε να τροποποιήσει ούτε να αλλάξει το πόρισμα του. Τελειώνοντας κατέληξε στα εξής: «Ενόψει των όσων έχω αναφέρει πιο πάνω και με πλήρη σεβασμό στον Πρόεδρο του Επαρχιακού Δικαστηρίου, κρίνω πως η εντολή που μου έδωσε δεν μπορεί να εκτελεστεί».
Περίεργες συμπτώσεις ένα μήνα μετά
Όλα τα πιο πάνω γεγονότα συνέβησαν έναν μήνα μετά που η συγκεκριμένη δικαστής ενεργώντας ως θανατική ανακρίτρια, είχε εκδώσει πόρισμα για τον θάνατο του Θανάση Νικολάου. Υπενθυμίζεται ότι και στην περίπτωση αυτή, ο πρόεδρος του Δικαστηρίου είχε καθυστερήσει να υπογράψει το πόρισμα της θανατικής ανάκρισης για τον Θανάση.
Επίσης, μετά την έκδοση του πορίσματος για τον Θανάση, ανακοινώθηκε η απόφαση για μετακίνηση της Ντόριας Βαρωσιώτου από την ποινική στην πολιτική δικαιοδοσία. Ακολούθως, το Ανώτατο Δικαστήριο παρακάθησε ως Ολομέλεια και έδωσε το πράσινο φως στον Σταυριανό για να καταχωρήσει αίτηση για ακύρωση του πορίσματος, χωρίς αυτός να ήταν ενδιαφερόμενο μέρος στη διαδικασία.
Αμέσως μετά το Ανώτατο Δικαστήριο εξέδωσε την απόφαση του με την οποία δεν ακύρωσε μεν το πόρισμα για λόγους «δημοσίου συμφέροντος», αλλά αυτή διακατεχόταν από επικριτικό ύφος και επίθεση εναντίον της Δικαστού για τα καταγραφόμενα «λάθη» του πορίσματος. Φρόντισε μάλιστα το Ανώτατο Δικαστήριο, να διευκρινίσει στην απόφαση, πως ο Σταυριανός δεν μπορεί να διωχθεί ποινικά στη βάση του πορίσματος, παρά το γεγονός ότι η ίδια η θανατική ανακρίτρια καθ’ όλη τη διάρκεια της θανατικής ανάκρισης και στο πόρισμα της, είχε σημειώσει ότι δεν έχει αρμοδιότητα να αποδώσει ποινικές ευθύνες παρά μόνο να διαπιστώσει τα αίτια θανάτου.
