Το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων (ΤΑΥ) κατατάσσει τον εαυτόν σε ένα από τα κορυφαία τμήματα παγκοσμίως στο θέμα της ανακύκλωσης/χρήσης νερού που παράγεται σε σταθμούς επεξεργασίας λυμάτων, κάτι το οποίο διέλαθε και της προσοχής της Ελεγκτικής Υπηρεσίας στην τελευταία της Έκθεση.
Παράλληλα, αποδίδει την μη παραγωγή/αξιοποίηση περισσότερων ποσοτήτων ανακυκλωμένου νερού και στο γεγονός ότι «αριθμός κοινοτήτων που προγραμματίζονταν να συνδεθούν με σταθμούς δεν το έχουν πράξει ακόμα».
Το ΤΑΥ με ανακοίνωση του, με την οποία σχολιάζει σχετικό δημοσίευμα του «Φ» υποστηρίζει τα ακόλουθα:
-Η ανάκτηση νερού, δηλαδή η διάθεση λυμάτων μετά από τριτοβάθμια επεξεργασία προς άρδευση στην Κύπρο άγγιξε το 2023 το 90% της παραγόμενης ποσότητας, ποσοστό που είναι με πολύ μεγάλη διαφορά το μεγαλύτερο στην Ευρωπαϊκή Ένωση και ένα από τα μεγαλύτερα στον κόσμο. Το υπόλοιπο 10% δεν μπορεί να διατεθεί διότι κατά τους χειμερινούς μήνες οι ανάγκες άρδευσης είναι περιορισμένες με αποτέλεσμα να μην υπάρχει ζήτηση για το νερό αυτό.
-Το 90% του συνολικού ανακτημένου νερού (28,2 εκατ. κυβικά μέτρα το 2023) διατίθεται για άρδευση είτε απευθείας είτε μέσω εμπλουτισμού του υδροφορέα. Ο εμπλουτισμός έχει δύο στόχους, πρώτον την προστασία του υδροφορέα από το φαινόμενο της υφαλμύρινσης, δηλαδή της εισόδου του θαλασσινού νερού και, δεύτερον, την περαιτέρω επεξεργασία του ανακυκλωμένου νερού μέσω της φίλτρανσης του εδάφους που το καθιστά κατάλληλο μετά από άντληση για άρδευση σε όλων των ειδών τις καλλιέργειες.
-Το 2023 η απόρριψη ανακτημένου νερού στη θάλασσα μειώθηκε σε 1,45 εκ. m3σε σχέση με 4.7 εκ m3το 2020. Αυτό οφείλεται κυρίως στην αυξημένη ζήτηση για το ανακυκλωμένο νερό και στην σταδιακή επέκταση των δικτύων του.
-Παρόλα αυτά, με στόχο να αξιοποιηθεί μέχρι και η τελευταία σταγόνα ανακυκλωμένου νερού, έχει προγραμματίσει και κατασκευάζονται αποθηκευτικοί χώροι, όπως το φράγμα Τερσεφάνου, όπου το νερό θα φυλάσσεται κατά τη χειμερινή περίοδο και θα διατίθεται κατά την καλοκαιρινή περίοδο.
Ειδικά για το φράγμα Τερσεφάνου σημειώνεται, πως όπως προκύπτει από πληροφόρηση στην ιστοσελίδα του ΤΑΥ, η διαδικασία μελέτης άρχισε εδώ και περίπου δέκα χρόνια ενώ τα κατασκευαστικά έργα άρχισαν το 2019 και το έργο βρίσκεται σε εξέλιξη. Στην ανακοίνωση του ΤΑΥ δεν προσδιορίζεται ο χρόνος αποπεράτωσης και λειτουργίας του φράγματος.
Σημειώνεται επίσης, πως σύμφωνα με την Έκθεση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας την περίοδο 2020-2023 οι σταθμοί επεξεργασίας λυμάτων παρήγαγαν συνολικά πέραν των 106 εκατομμυρίων κυβικών μέτρων (εκ.κ.μ) και συγκεκριμένα 106.180.643.
Από αυτά διατέθηκαν/πωλήθηκαν 48.888.992 εκ.κ.μ. ενώ έμεινε αδιάθετο ανακυκλωμένο νερό της τάξης των 57.291.651 εκ.κ.μ
Όσον αφορά το ποσοστό του ανακυκλωμένου νερού που χρησιμοποιήθηκε, η εικόνα με βάση την Ελεγκτική Υπηρεσία, είναι η ακόλουθη: Από το σύνολο του ανακυκλωμένου νερού παγκυπρίως, το έτος 2020 χρησιμοποιήθηκε το 36,27%, το έτος 2021 χρησιμοποιήθηκε ποσοστό 57,43% όσου είχε παραχθεί, το έτος 2022 το 42,7% και το έτος 2023 το 48,22%.
Σε αριθμούς, οι ποσότητες που δεν έχουν διατεθεί είναι η ακόλουθη: Το έτος 2020 ανήλθε σε 16.277.549, το 2021 σε 10.680.064, το 2022 σε 15.721.451 και το 2023 σε 14.612. Δηλαδή, μεταξύ 2020-2023 έμειναν αδιάθετα πέραν των 57 εκατομμυρίων κυβικών μέτρων (εκ.κ.ν) και συγκεκριμένα 57.291.651 εκ.κ.μ.
Την ίδια περίοδο η κατάσταση με τις ποσότητες που διατέθηκαν/πωλήθηκαν έχει ως εξής: Το έτος 2020 ήταν 9.265.684, το 2021 14.408.891, το 2022 ήταν 11.608.316, και το 2023 το νερό που πωλήθηκε ήταν 13.606.101. Δηλαδή πουλήθηκαν σχεδόν 49 εκ.κ.μ. και συγκεκριμένα 48.888.992 εκ.κ.μ.
Περαιτέρω σημειώνεται, πως με βάση την Έκθεση, ειδικά για το έτος 2023 κατά το οποίο το ΤΑΥ υποστηρίζει πως «η ανάκτηση νερού, δηλαδή η διάθεση λυμάτων μετά από τριτοβάθμια επεξεργασία προς άρδευση στην Κύπρο άγγιξε το 90% της παραγόμενης ποσότητας», η Ελεγκτική Υπηρεσία αναφέρει ότι «από τα 28,2 εκ.κ.μ. νερού που παράχθηκε συνολικά, διατέθηκε για άρδευση και τιμολογήθηκε ποσότητα 13,6 εκ.κ.μ. νερού, δηλαδή αξιοποιήθηκε το 48,22% του παραγόμενου ανακυκλωμένου νερού».
Όσον αφορά την ποσότητα που υπολείπεται (από τα 13,6 εκ.κ.μ μέχρι τα 28,2 εκ.κ.μ που παράγονται, είναι εμφανές, και από την ανακοίνωση του ΤΑΥ, ότι αφήνεται στη γη ή για να ακριβολογούμε «διατίθεται απευθείας για εμπλουτισμό του υδροφορέα».
Και βεβαίως, η άντληση και διάθεσή του έχει επιπλέον κόστος.
Τέλος, το ΤΑΥ εμμένει, πως η ποιότητα του παραγόμενου νερού πληροί τις απαιτήσεις, παρόλον ότι στην Έκθεση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας αναφέρεται (με αριθμούς) πως από αναλύσεις διαπιστώνεται ότι οι τιμές των αποκλίσεων που παρουσιάζονται σε αναλύσεις είναι μέχρι και διπλάσιες από τις καθορισμένες.
