Το μεγαλύτερο προσδόκιμο ζωής, σε σχέση με τα χρήματα που δαπανούν για την υγεία, παρουσιάζουν σε παγκόσμιο επίπεδο οι Κύπριοι πολίτες. Αυτό καταδεικνύει πρόσφατη μελέτη ομάδας ερευνητών των Σχολών Δημόσιας Υγείας των Πανεπιστημίων Brown και Harvard στις ΗΠΑ, επικεφαλής της οποίας είναι η Κύπρια καθηγήτρια του Brown, Ειρήνη Παπανικόλα.
Τα αποτελέσματα της μελέτης, τα οποία έχουν δημοσιευτεί στο έγκριτο περιοδικό “Journal of the American Medical Association Internal Medicine”, έχουν προκαλέσει παγκόσμιο ενδιαφέρον με σχολιασμό σε αμερικανικά και ευρωπαϊκά ΜΜΕ, αναδεικνύοντας το επίτευγμα της Κύπρου, η οποία καταγράφει τα χαμηλότερα ποσοστά θνησιμότητας, με σχετικά χαμηλές δαπάνες για την υγειονομική περίθαλψη.
Συγκεκριμένα, η μελέτη συγκρίνει την «αποφεύξιμη θνησιμότητα» (θάνατοι κάτω των 75 ετών που θα μπορούσαν να προληφθούν ή να αντιμετωπιστούν μέσω έγκαιρης υγειονομικής περίθαλψης και πρόληψης) μεταξύ των πολιτειών των ΗΠΑ και 40 χωρών υψηλού εισοδήματος, από το 2009 μέχρι το 2021, συμπεριλαμβανομένης και της Κύπρου. Είναι αξιοσημείωτο πως, μεταξύ αυτών των χωρών υψηλού εισοδήματος, η Κύπρος έχει από τα χαμηλότερα επίπεδα αποφεύξιμης θνησιμότητας, επιδεικνύοντας παράλληλα σχετικά χαμηλές δαπάνες για την υγειονομική περίθαλψη. Ενώ η Κύπρος παρουσίασε μείωση των αποφεύξιμων θανάτων μεταξύ 2009 και 2019, ακολουθώντας τη γενική τάση σε πολλές χώρες υψηλού εισοδήματος, το επίπεδο αυτής της μείωσης ήταν μικρότερο. Παρομοίως με άλλα έθνη υψηλού εισοδήματος, η Κύπρος σημείωσε επίσης αύξηση της αποφεύξιμης θνησιμότητας κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19 (2019-2021).
Σύμφωνα με την ανακοίνωση, τα ευρήματα αυτής της μελέτης προσφέρουν πολύτιμες πληροφορίες για την Κύπρο, υπογραμμίζοντας τη σημασία ισχυρών συστημάτων δημόσιας υγείας και υγειονομικής περίθαλψης για τη διατήρηση και περαιτέρω βελτίωση των αποτελεσμάτων υγείας του πληθυσμού της.
Αποκλίνουσες τάσεις πριν από τον COVID-19
Μεταξύ 2009 και 2019, οι περισσότερες χώρες υψηλού εισοδήματος, ιδίως εκείνες της ΕΕ και του ΟΟΣΑ, παρουσίασαν μείωση της αποφεύξιμης θνησιμότητας. Σε έντονη αντίθεση, όλες οι πολιτείες των ΗΠΑ παρουσίασαν αύξηση. Ενώ η Κύπρος επίσης σημείωσε μείωση των αποφεύξιμων θανάτων κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, το επίπεδο αυτής της μείωσης ήταν μικρότερο σε σύγκριση με ορισμένες άλλες χώρες της ΕΕ και του ΟΟΣΑ. Αυτό θα μπορούσε εν μέρει να αποδοθεί στο γεγονός ότι η Κύπρος είχε ήδη σχετικά χαμηλά επίπεδα αποφεύξιμης θνησιμότητας στην αρχή της περιόδου. Αυτή η γενική καθοδική τάση σε πολλές χώρες υψηλού εισοδήματος υποδηλώνει ότι συστημικοί παράγοντες, δυνητικά συμπεριλαμβανομένης ισχυρής υποδομής δημόσιας υγείας και καθολικής ή σχεδόν καθολικής πρόσβασης στην υγειονομική περίθαλψη, συνέβαλαν σε βελτιωμένα αποτελέσματα. Για την Κύπρο, αυτό ενισχύει την επιτυχία του συστήματος υγειονομικής περίθαλψης και τη σημασία της διατήρησης αυτών των θετικών τάσεων.
Ο ρόλος της «Προλήψιμης Θνησιμότητας»
Η αύξηση της αποφεύξιμης θνησιμότητας στις ΗΠΑ πριν από την πανδημία οφειλόταν σε μεγάλο βαθμό σε προλήψιμους θανάτους, ιδίως από εξωτερικές αιτίες (ατυχήματα, ανθρωποκτονίες, αυτοκτονίες) και ασθένειες του κυκλοφορικού συστήματος. Αυτό υπογραμμίζει τον κρίσιμο ρόλο παραγόντων εκτός του παραδοσιακού συστήματος υγειονομικής περίθαλψης, όπως οι πολιτικές δημόσιας υγείας, οι κανονισμοί ασφάλειας και οι κοινωνικοί καθοριστικοί παράγοντες της υγείας. Όπως σημειώνεται, η Κύπρος θα μπορούσε να ενισχύσει περαιτέρω την επιτυχία της, αντιμετωπίζοντας προληπτικά αυτούς τους ευρύτερους καθοριστικούς παράγοντες της υγείας μέσω διατομεακών συνεργασιών και στοχευμένων πρωτοβουλιών δημόσιας υγείας που εστιάζουν σε τομείς όπως η οδική ασφάλεια και η υποστήριξη της ψυχικής υγείας.
Επιπτώσεις της πανδημίας
Κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19 (2019-2021), σχεδόν όλες οι χώρες, συμπεριλαμβανομένων των πολιτειών των ΗΠΑ και της Κύπρου, παρουσίασαν αύξηση της αποφεύξιμης θνησιμότητας. Όπως αναφέρεται στο δελτίο Τύπου, αυτό τονίζει την ευπάθεια ακόμη και των χωρών υψηλού εισοδήματος σε μεγάλες υγειονομικές κρίσεις. Η μελέτη διαπίστωσε επίσης ότι οι περιοχές με υψηλότερα βασικά επίπεδα αποφεύξιμης θνησιμότητας έτειναν να παρουσιάζουν μεγαλύτερες αυξήσεις κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Για την Κύπρο, προστίθεται, αυτό υπογραμμίζει τη σημασία της διατήρησης ενός ανθεκτικού συστήματος υγειονομικής περίθαλψης και ισχυρής ετοιμότητας δημόσιας υγείας για την αποτελεσματική αντιμετώπιση μελλοντικών υγειονομικών καταστάσεων έκτακτης ανάγκης, ακόμη και μετά την επίδειξη ισχυρών βασικών αποτελεσμάτων υγείας.
Δαπάνες υγειονομικής περίθαλψης έναντι αποτελεσμάτων
Η μελέτη διαπίστωσε μια σημαντική αρνητική συσχέτιση μεταξύ των δαπανών υγειονομικής περίθαλψης και της αποφεύξιμης θνησιμότητας στις χώρες υψηλού εισοδήματος (εκτός των ΗΠΑ) – που σημαίνει ότι οι υψηλότερες δαπάνες συσχετίζονταν γενικά με χαμηλότερη αποφεύξιμη θνησιμότητα. Ωστόσο, αυτή η σχέση δεν παρατηρήθηκε στις πολιτείες των ΗΠΑ. Οπότε, η επίτευξη χαμηλής αποφεύξιμης θνησιμότητας από την Κύπρο με σχετικά χαμηλές δαπάνες υποδηλώνει ένα δυνητικά αποδοτικό σύστημα υγειονομικής περίθαλψης. Όπως τονίζεται, η χώρα μας θα πρέπει να συνεχίσει να αξιολογεί την αποδοτικότητα και την αποτελεσματικότητα των δαπανών της για την υγειονομική περίθαλψη, ώστε να διασφαλίσει ότι συνεχίζουν να μεταφράζονται σε θετικά αποτελέσματα υγείας για τον πληθυσμό της.
Σημαντικό επίτευγμα για την Κύπρο
Συμπερασματικά, η μελέτη αναδεικνύει ένα σημαντικό επίτευγμα για την Κύπρο: τη χαμηλή θνησιμότητα από αιτίες που θα μπορούσαν να αποφευχθούν (αποφεύξιμη θνησιμότητα), με σχετικά χαμηλό κόστος για την υγειονομική περίθαλψη. Παρόλο που σε πολλές πλούσιες χώρες παρατηρήθηκε αύξηση των θανάτων κατά την πανδημία, η Κύπρος είχε συνολικά καλύτερες επιδόσεις τόσο πριν όσο και κατά τη διάρκειά της. Το εύρημα αυτό, σύμφωνα με την ανακοίνωση, καταδεικνύει ότι «το κυπριακό σύστημα υγείας καταφέρνει να προσφέρει ποιοτική φροντίδα χωρίς υπερβολικές δαπάνες». Ωστόσο, όπως προστίθεται, οι ειδικοί τονίζουν πως χρειάζεται περισσότερη έρευνα για να κατανοηθούν καλύτερα οι ανάγκες του πληθυσμού και να σχεδιαστούν στοχευμένες δράσεις που θα ενισχύσουν ακόμη περισσότερο τη δημόσια υγεία στη χώρα.
