Τη μέθοδο της σαλαμοποίησης στην προκήρυξη προσφορών τεχνικών έργων ακολουθεί το υπουργείο Παιδείας, κάτι το οποίο αυξάνει το κόστος, περιορίζει τις επιλογές και είναι χαρακτηριστικό ότι μεταξύ 2015-2023 προκήρυξε 686 διαγωνισμούς (76 ανά έτος) μερικών δεκάδων χιλιάδων ευρώ έκαστος.
Τα πιο πάνω προκύπτουν από Έκθεση του Γενικού Ελεγκτή, ο οποίος παρατηρεί, πως σε πέντε περιπτώσεις (από τις οποίες εξετάστηκαν δειγματοληπτικά) τα έργα επιθεωρήθηκαν μετά την παραλαβή τους.
Ανάμεσα σε άλλα, στην Έκθεση αναφέρεται, πως από τον έλεγχο έχει προκύψει ότι, για το 80,6% του δείγματος, δηλαδή για 50 συμβάσεις από τις 62, ο μέσος όρος των προσφερόμενων τιμών για την κάθε σύμβαση, είναι υψηλότερος της εκτιμώμενης αξίας, με υπέρβαση από 0,02% μέχρι 60,02%. Για τις υπόλοιπες 12 συμβάσεις, ο μέσος όρος των προσφερόμενων τιμών για την κάθε σύμβαση, κυμαίνεται από 0,3% μέχρι 13,57% χαμηλότερα της εκτιμώμενης αξίας.
Από τον έλεγχο προέκυψαν και τα ακόλουθα:
-Προκηρύχθηκε αριθμός διαγωνισμών με τη μέθοδο των συνοπτικών διαδικασιών, με ίδιο αντικείμενο εργασίας, αντί να προκηρυχθεί ένας σχετικός ανοικτός διαγωνισμός, πρακτική που γενικά ενδέχεται να μην προσελκύει ανταγωνιστικούς προσφοροδότες, με αποτέλεσμα την απώλεια ευκαιριών για καλύτερους όρους και χαμηλότερες τιμές,
-Σε 46,6% των περιπτώσεων (δηλαδή σε 21 από τις 45 συμβάσεις για τις οποίες είχε ετοιμαστεί Τελικός Λογαριασμός), το τελικό κόστος υπερέβηκε την αξία των συμβάσεων έως και 40%.
-Σε ορισμένες περιπτώσεις υποβλήθηκε μόνο μία προσφορά, με τιμή υψηλότερη της εκτιμώμενης αξίας.
-Η εκτίμηση δαπάνης σε αρκετές περιπτώσεις δεν ανταποκρινόταν στα πραγματικά δεδομένα της αγοράς με αποτέλεσμα το ποσό ανάθεσης στο 48,3% του δείγματος των συμβάσεων που έχουν ελεγχθεί, να υπερβαίνει την εκτιμώμενη αξία των διαγωνισμών.
-Σε αρκετές περιπτώσεις η τιμή του επιτυχόντα προσφοροδότη ήταν 50% χαμηλότερη (σε σχέση με τους υπόλοιπους) οπόταν ουσιαστικά ήταν χωρίς ανταγωνιστή.
Ο Γενικός Ελεγκτής εισάγοντας την Έκθεση αναφέρει ότι ο έλεγχος διενεργήθηκε επειδή παρατηρήθηκε μεγάλος αριθμός έργων των Τεχνικών Υπηρεσιών Υπουργείου Παιδείας, γίνεται μέσω συνοπτικών διαδικασιών, κάτι το οποίο προκάλεσε ανησυχία κατά πόσο αυτή η πρακτική εφαρμόζεται καταχρηστικά.
Από τα στοιχεία προκύπτει πως το 35,4% των αναθέσεων είχαν το ίδιο ή πολύ παρόμοιο αντικείμενο. Όπως αναφέρει ο Γενικός Ελεγκτής, αυτό μπορεί να καταδεικνύει έλλειψη καλού προγραμματισμού με αποτέλεσμα τον κατακερματισμό των αναγκών και τη μη αξιοποίηση των οικονομιών κλίμακας. Εξάλλου, το 29% των αναθέσεων κατακυρώθηκε σε τιμή τουλάχιστον 10% μεγαλύτερη της εκτιμώμενης αξίας.
Από τον έλεγχο διαπιστώθηκε επίσης πως στο 27,4% του δείγματος δεν υπήρξε επαρκής ανταγωνισμός με κίνδυνο να μην επιτυγχάνονται οι πιο οικονομικά συμφέρουσες τιμές. Για το ίδιο ποσοστό διαγωνισμών εκκρεμούν τελικοί λογαριασμοί για έργα που προκηρύχθηκαν την περίοδο 2015-2022.
Σε δύο περιπτώσεις, έγινε αναθεώρηση της εκτιμώμενης αξίας των διαγωνισμών, μεταγενέστερα της τελευταίας ημερομηνίας υποβολής των προσφορών (και αφού είχαν ήδη υποβληθεί προσφορές από τους επιλεγέντες οικονομικούς φορείς) πρακτική που δεν διασφαλίζει τις αρχές της διαφάνειας και της ίσης μεταχείρισης μεταξύ των οικονομικών φορέων.
Επιπρόσθετα, επισημαίνεται ότι η χρήση του άρθρου 90 του Ν.73(Ι)/2016 (το οποίο αναφέρεται στη διεξαγωγή δημόσιων διαγωνισμών με τη μέθοδο των συνοπτικών διαδικασιών) πρέπει να γίνεται μόνο εκεί που πραγματικά καθίσταται αναγκαίο, με γνώμονα τη διαφύλαξη του δημόσιου συμφέροντος.
Ένα από τα παραδείγματα προσφοράς με συνοπτικές διαδικασίες που αναφέρεται αφορά εργασίες στο Δημόσιο Νηπιαγωγείο Περβολιών στη Λάρνακα. Ο εν λόγω διαγωνισμός προκηρύχθηκε με εκτιμωμένη αξία €48.855 μη περιλαμβανομένου του ΦΠΑ. Οι προσφορές που υπεβλήθησαν ήταν ψηλότερες από την εκτιμημένη αξία του έργου από 20,36% μέχρι και 94,5%. Η χαμηλότερη έγκυρη προσφορά που υποβλήθηκε για τον διαγωνισμό, ανέρχετο στο ποσό των €58.800 εκτός ΦΠΑ (δηλαδή €69.972.
Μέσω της Έκθεσης υποβάλλεται εισήγηση, όπως το Υπουργείο προχωρήσει σε ομαδοποίηση των αναγκών ανά αντικείμενο, είτε ανά επαρχία, είτε παγκύπρια και να προκηρύσσει σχετικούς ανοικτούς διαγωνισμούς για παρόμοιου τύπου έργα/εργασίες.
Η πρακτική αυτή, προστίθεται, θα επιτρέψει την αποφυγή της διεξαγωγής πολλών διαγωνισμών με συνοπτικές διαδικασίες και θα συμβάλει στην εξοικονόμηση δημόσιων πόρων, βελτιστοποιώντας τη διαχείριση των οικονομικών και ανθρώπινων πόρων, εξασφαλίζοντας ευρύτητα συμμετοχής, και διασφαλίζοντας την ανάπτυξη συνθηκών υγιούς ανταγωνισμού.
