Σε μια δύσκολη και ρευστή διεθνή συγκυρία, χαώδη και αβέβαια, το πολιτικό σύστημα της Κύπρου παρουσιάζει ένα ανησυχητικό πολιτικό κενό. Αυτό φαίνεται μέσα από τις δημοσκοπήσεις αλλά και από την καθημερινή πολιτική πρακτική που δείχνει την αβεβαιότητα και την αστάθειά του. Το κενό ξεκινά από τον ίδιο τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας ο οποίος δεν κατάφερε να ανταποκριθεί στις προσδοκίες των πολιτών που τον εξέλεξαν. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν έλλειψη εμπιστοσύνης της μεγάλης πλειοψηφίας των πολιτών απέναντί του.
Την ίδια ώρα όμως και τα συστημικά κόμματα βρίσκονται σε πλήρη απαξίωση και υποχώρηση. Υπήρξε και το φαινόμενο Φειδία Παναγιώτου που αναποδογύρισε πολλές βεβαιότητες του συστήματος και τώρα υπάρχει η προέλαση της Άκρας Δεξιάς με το ΕΛΑΜ που του προκαλεί επίσης αναστάτωση. Μολονότι ως τις βουλευτικές εκλογές πολλά πράγματα μπορεί να αλλάξουν, αυτή η προέλαση του ΕΛΑΜ αποσταθεροποιεί το πολιτικο-κομματικό σύστημα.
Τα δύο μεγάλα κόμματα, ΔΗΣΥ και ΑΚΕΛ, βλέπουν επίσης καθημερινά τα ποσοστά τους να υποχωρούν. Αν και η πιο σημαντική μερίδα της μεταπρατικής κυπριακής αστικής τάξης επενδύει πάντα στον ΔΗΣΥ, υπάρχουν τμήματά της που άρχισαν σταδιακά να ερωτοτροπούν ή και να επενδύουν στο ΕΛΑΜ. Το ΑΚΕΛ επιδιώκει επίσης, όπως το έκανε και στις τελευταίες προεδρικές εκλογές, συνεργασία με στοιχεία και προσωπικότητες της αστικής τάξης προκειμένου να διατηρήσει ή και να επεκτείνει την επιρροή του.
Το πολιτικό σύστημα δεν είναι μόνο αντιμέτωπο με τις επερχόμενες βουλευτικές εκλογές αλλά και τις επόμενες προεδρικές για τις οποίες προετοιμάζονται ήδη κόμματα και προσωπικότητες. Ένας νέος παράγοντας που πιθανόν επίσης να ανατρέψει τα σημερινά δεδομένα, είναι ο πρώην Γενικός Ελεγκτής Οδυσσέας Μιχαηλίδης, ο οποίος φαίνεται να είναι πολυσυλλεκτικός και με πολύ ψηλά ποσοστά στις δημοσκοπήσεις. Μια μεγάλη μερίδα πολιτών εναποθέτει σε αυτόν τις ελπίδες της.
Στο χώρο της Δεξιάς θα υπάρξει σύγκρουση των μεγάλων συμφερόντων τα οποία μάλλον,εκτός απροόπτου, θα εκπροσωπήσουν στις επόμενες προεδρικές εκλογές ο νυν Πρόεδρος Νίκος Χριστοδουλίδης, η Πρόεδρος της Βουλής Αννίτα Δημητρίου, ο Αβέρωφ Νεοφύτου και πιθανόν και κάποιος άλλος άγνωστος Χ.
Στις επερχόμενες βουλευτικές εκλογές, παρά τη φθορά που ο ΔΗΣΥ θα υποστεί από το ΕΛΑΜ, δύσκολα θα χάσει την πρωτοκαθεδρία. Το ΑΚΕΛ δεν φαίνεται για την ώρα να είναι σε θέση να διεκδικήσει την πρώτη θέση στις επερχόμενες βουλευτικές εκλογές. Πολλά θα εξαρτηθούν φυσικά από το πόσο θα καταφέρει να διευρύνει την εκλογική του βάση σε κοινωνικές ομάδες που τηρούσαν ως τώρα αποχή, είτε ψήφιζαν κόμματα που δεν αντιπροσώπευαν τα κοινωνικοταξικά τους συμφέροντα.
Όσον αφορά το ΔΗΚΟ, αν επαληθευτούν οι δημοσκοπήσεις, θα χάσει την παραδοσιακή τρίτη θέση του στην κομματική επετηρίδα. Το κόμμα αυτό δεν κατάφερε να διευρύνει την κοινωνική του βάση στα μικροαστικά και μεσοαστικά στρώματα που θα έπρεπε να ήταν η ραχοκοκαλιά της εκλογικής του βάσης. Όσον δε αφορά το τμήμα εκείνο της αστικής τάξης που κάποτε εκπροσωπούσε και ήταν λιγότερο μεταπρατικό, με τοπικές αναφορές, φαίνεται να έχει επίσης υποχωρήσει. Άλλωστε η παλιά διάκριση που υπήρχε ανάμεσα στους μεταπράτες αστούς και αυτούς που εκπροσωπούσαν μια οικονομία περισσότερο τοπική, έχει σχεδόν παύσει να υπάρχει. Επιπλέον το ΔΗΚΟ δεν φαίνεται να έχει αποκομίσει κέρδη από τη στήριξη που δίνει στον Νίκο Χριστοδουλίδη.
Το τέταρτο κόμμα του παραδοσιακού κυπριακού πολιτικού συστήματος, η ΕΔΕΚ, με το ιστορικό παρελθόν, φαίνεται να διανύει πολύ δύσκολες μέρες, ειδικά και με την παραίτηση Σιζόπουλου. Η εκλογική του βάση, μικροαστικά στοιχεία, εργαζόμενοι και κάποια μεσαία στρώματα, φαίνεται να το εγκαταλείπει. Οι εσωτερικές διενέξεις και η στήριξη στον Νίκο Χριστοδουλίδη κινδυνεύουν να του δώσουντη χαριστική βολή. Πάντως με μια προσωπικότητα κάπως χαρισματική και με ένα εγερτήριο σάλπισμα ανασυγκρότησης θα μπορούσε να έχει ακόμη μια ευκαιρία να διαδραματίσει ένα σοβαρό πολιτικό ρόλο.
Το μικρό κόμμα των Οικολόγων που έχει προσφέρει πολύ περισσότερα στον τόπο από ό,τι η πολιτική του επιφάνεια, φαίνεται να έχει επίσης εισέλθει σε μια νέα εποχή αβεβαιότητας με την εκλογή της νέας του ηγεσίας.
Διάφορα άλλα κόμματα ή κινήσεις, όπως η ΔΗΠΑ, Κίνημα Κυνηγών, το Βολτ και η νεογέννητη Δημοκρατική Αλλαγή κινούνται επίσης στον χώρο της αβεβαιότητας. Η «Κομμουνιστική Πρωτοβουλία Κύπρου, για την ανασυγκρότηση του εργατικού και λαϊκού κινήματος» είναι άγνωστο αν θα κατέλθει στις προσεχείς εκλογές.
Όπως ήδη αναφέρθηκε, το μόνο κόμμα που κινείται ανοδικά τα τελευταία χρόνια είναι το ακροδεξιό ΕΛΑΜ. Ακολούθησε μια πετυχημένη τακτική ενσωμάτωσης στο πολιτικό σύστημα, κινήθηκε στη βάση της κοινωνίας, κράτησε σχετικά χαμηλούς τόνους, δεν παρουσιάστηκε ως αρχηγικό κόμμα, καλλιέργησε σχέσεις με μερίδα της Εκκλησίας και της αστικής τάξης και επωφελήθηκε της απαξίωσης των άλλων κομμάτων. Επωφελείται επίσης από την ανάδειξη μιας Διεθνούς της Ακροδεξιάς που στηρίζεται στον τραμπισμό.
Συμπερασματικά, υπάρχει ένα μεγάλο κενό στο κυπριακό πολιτικό σύστημα και μια απαξίωση των παραδοσιακών πολιτικών κομμάτων. Η διαφθορά επιτείνει ακόμη περισσότερο αυτή την απαξίωση. Είναι βέβαιο ότι θα υπάρξει μια νέα διάταξη των πολιτικών δυνάμεων στις επερχόμενες βουλευτικές και προεδρικές εκλογές. Για την ώρα το σύστημα είναι αντιμέτωπο με τις συνομιλίες στο Κυπριακό που φαίνονται αδιέξοδες με τη στάση που τηρεί η Τουρκία αλλά και με την επιμονή από μέρους του σε μια ανεπιτυχή στρατηγική που ακολουθήθηκε τα τελευταία πενήντα χρόνια. Υπάρχει δυνατότητα μιας νέας στρατηγικής στο Κυπριακό;Αν και αμφίβολο, ο χρόνος θα δείξει. Πάντως η παρούσα στρατηγική είναι αδιέξοδη και υπονομεύει την ίδια την Κυπριακή Δημοκρατία. Επιδεινώνεται δε από την μονοδιάστατη κυπριακή εξωτερική πολιτική.
Πέρα όμως από το Κυπριακό, η κυπριακή κοινωνία αντιμετωπίζει επίσης μεγάλα οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα, με πολλές ανισότητες, με φτωχοποιημένα κοινωνικά στρώματα, με μια νεολαία που κινείται χωρίς πυξίδα με όσα βλέπουμε καθημερινά, με την παιδεία και τον πολιτισμό σε απαξίωση. Και με ένα μονοδιάστατο παραγωγικό μοντέλο που στηρίζεται στον τουρισμό και τις υπηρεσίες. Ένα παρασιτικό παραγωγικό μοντέλο ανάπτυξης που καταστρέφει το περιβάλλον και τον πολιτισμό και υποβαθμίζει τον πρωτογενή και δευτερογενή τομέα, όπως και την τεχνολογία.
*Πανεπιστημιακός, ποιητής, συγγραφέας. Email [email protected]
Από τις Εκδόσεις «ΒΑΚΧΙΚΟΝ» κυκλοφορεί η ποιητική του συλλογή «μεταΛΕΞΗΜΑΤΑ»και από τις εκδόσεις «ΓΕΡΜΑΝΟΣ» το μυθιστόρημα του, «Εγώ, ο Αλέξης Λάμαρης».
