Τα έργα τέχνης που δημιούργησαν τέσσερις καλλιτέχνες, στο πλαίσιο του νόμου περί του ελάχιστου υποχρεωτικού ποσοστού εμπλουτισμού των δημόσιων κτηρίων, με έργα τέχνης, κοσμούν πλέον τις εγκαταστάσεις της Σχολής Θετικών και Εφαρμοσμένων Επιστημών και τους Κοινόχρηστους Χώρους Διδασκαλίας 01 του Πανεπιστημίου Κύπρου. Η Αναστασία Μηνά, ο Λεόντιος Τουμπουρής, ο Δημήτρης Νεοκλέους και ο Τάσος Τυρίμος εξηγούν το σκεπτικό των έργων τους που αλληλεπιδρούν με την αρχιτεκτονική των κτηρίων αλλά και με τους φοιτητές.
Το Πανεπιστήμιο Κύπρου είναι ένας από τους λίγους δημόσιους οργανισμούς που εφάρμοσε με συνέπεια τον νόμο περί ελάχιστου υποχρεωτικού ποσοστού εμπλουτισμού των δημόσιων κτηρίων με έργα τέχνης. Η τέχνη είναι παρούσα σε πολλές εγκαταστάσεις της Πανεπιστημιούπολης, μέσα από διαγωνισμούς που έγιναν στο πλαίσιο της εφαρμογής του νόμου του 1%. Οι φοιτητές στις διάφορες σχολές του Πανεπιστημίου έχουν καθημερινά επαφή με σύγχρονα έργα νέων και παλαιότερων καλλιτεχνών. Τα πιο πρόσφατα έργα τοποθετήθηκαν στη Σχολή Θετικών και Εφαρμοσμένων Επιστημών και στους Κοινόχρητους Χώρους Διδασκαλίας 01, κατόπιν διαγωνισμού. Την ειδική επιτροπή που συστάθηκε από το Πανεπιστήμιο Κύπρου για την επιλογή των έργων αποτελούσαν η καθηγήτρια στο Τμήμα Γαλλικών και Ευρωπαϊκών Σπουδών May Chehab (πρόεδρος), η ιστορικός Τέχνης και επιμελήτρια εκθέσεων Έλενα Πάρπα, η εικαστικός Μαρία Ιωάννου (εκπρόσωπος ΕΚΑΤΕ), ο εικαστικός Ανδρέας Μαλλούρης (εκπρόσωπος ΕΙ.ΚΑ) και ο αρχιτέκτονας του κτηρίου Ανδρέας Κυπριανού.
Αναστασία Μηνά: «The 3 Body Problem»
Η εγκατάσταση «The 3 Body Problem» της Αναστασίας Μηνά, προσφέρει στους θεατές μια μοναδική και πολυδιάστατη οπτική εμπειρία, γεφυρώνοντας το χάσμα μεταξύ τέχνης και ακαδημαϊκού κόσμου. Αντλώντας έμπνευση τόσο από τo οικογενειακό φωτογραφικό αρχείο της ίδιας όσο και από τη συλλογή Wellcome του Λονδίνου, η εγκατάσταση περιλαμβάνει τρεις ξεχωριστές εικόνες, επεξεργασμένες, αναδιαμορφωμένες και μεγεθυμένες. Οι εικόνες αυτές αποτυπώνουν ανθρώπινες φιγούρες όπως μαθητές σε ακαδημαϊκό περιβάλλον πριν από τη διαίρεση της Λευκωσίας, την τωρινή έδρα του Πανεπιστημίου Κύπρου, αντικείμενα με επιστημονικές αναφορές όπως ο περιοδικός πίνακας, καθώς και έγχρωμες αφηρημένες μορφές που συνδέονται με τη γεωλογία του κυπριακού τοπίου. Τα στοιχεία αυτά συνυπάρχουν σε μια σύνθεση που συνδέει την ανθρώπινη εμπειρία με την επιστημονική εξερεύνηση, δημιουργώντας παράλληλα έναν εννοιολογικό σύνδεσμο ανάμεσα στο έργο και τη λειτουργία του κτηρίου που το φιλοξενεί, τη Σχολή Θετικών και Εφαρμοσμένων Επιστημών.
Από απόσταση και με την πρώτη ματιά, η εγκατάσταση φαίνεται επιβλητική και ενιαία. Καθώς όμως οι θεατές πλησιάζουν και κινούνται παράλληλα με αυτήν, αποκαλύπτονται σταδιακά κρυμμένες λεπτομέρειες που μεταβάλλουν την αντίληψή τους για την εικόνα και τον χώρο, προκαλώντας έκπληξη και προσφέροντας έτσι μια συνεχώς εξελισσόμενη εμπειρία θέασης. Η αίσθηση της συνεχούς αυτής ανακάλυψης είναι ένα στοιχείο εξαιρετικά σημαντικό για το έργο, καθώς και για το κοινό που συνδιαλέγεται καθημερινά με αυτό, ειδικά εφόσον πρόκειται για μια μόνιμη εγκατάσταση σε ένα χώρο.
Μέσα από αυτό το καινοτόμο έργο, το πρώτο του είδους του στην Κύπρο, η Αναστασία Μηνά επιδιώκει να ανοίξει έναν διάλογο μεταξύ του παρελθόντος και του παρόντος, προσκαλώντας τους θεατές να αμφισβητήσουν τις δικές τους αντιλήψεις και να ανακαλύψουν νέους τρόπους θέασης σε κάθε συνάντηση. Το έργο, σύμφωνα με την εικαστικό, «επισημαίνει πώς εμείς, στο παρόν, κουβαλάμε πάντα το παρελθόν μέσα μας, είτε αυτό είναι οι πρόγονοι και η ιστορία μας είτε οι γνώσεις, οι εμπειρίες και η φιλοσοφία μας».
Ως ένα προσωπικό νεύμα στην ίδια την καταγωγή της, η καλλιτέχνιδα επέλεξε να εργαστεί αποκλειστικά με συνεργάτες από μειονεκτικά περιβάλλοντα και περιοχές που πλήττονται από συγκρούσεις, ενισχύοντας έτσι την κοινωνική διάσταση του έργου.
Λεόντιος Τουμπουρής: «Neglected intimacies», 2024
Η τοποειδική εγκατάσταση του Λεόντιου Τουμπουρή, με τίτλο «Neglected intimacies», στον Κοινόχρηστο Χώρο Διδασκαλίας, αντλεί ερεθίσματα από τη βιοποικιλότητα της Πανεπιστημιούπολης και προτείνει έναν χώρο συνδιαλλαγής, επιβράδυνσης και στοχασμού σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο. Με αναφορά στη σύζευξη μεταξύ σώματος και χλωρίδας, το έργο προάγει εναλλακτικούς τρόπους σύνδεσής μας με το τοπίο προς ένα οικολογικά συνειδητό μέλλον και μια συνεχή προσπάθεια συσχέτισής μας με τις έμβιες και άβιες οντότητες που μας περιβάλλουν. Αποτελείται από μεταλλικές κατασκευές που ανταποκρίνονται στον χώρο και ανάγλυφα κεραμικά, ενώ αντλεί στοιχεία από θραύσματα σωμάτων και ενδημικά φυτά της ευρύτερης γεωγραφικής περιοχής του Πανεπιστημίου.
«Το Neglected intimacies δεν επιδιώκει να επιβληθεί στην αρχιτεκτονική πρόνοια ή τη χρήση του κτηρίου. Αντίθετα, ακολουθεί υπάρχουσες συνιστώσες και προτείνει έναν φιλόξενο χώρο παύσης και συνάντησης που ενδέχεται να αποτελέσει σημείο αναφοράς για την Πανεπιστημιακή κοινότητα», σχολιάζει ο καλλιτέχνης.
Δημήτρης Νεοκλέους: «Γεωμετρία της ζωής» και «Παλίμπολις»
Δυο έργα του Δημήτρη Νεοκλέους έχουν τοποθετηθεί στη Σχολή Θετικών και Εφαρμοσμένων Επιστήμων. Το πρώτο με τίτλο D=logK/logM (Αφηρημένος Εξπρεσιονισμός – Χάος – Fractal) είναι στο Τμήμα Μαθηματικών και Στατιστικής. Η ζωγραφική σύνθεση είναι επηρεασμένη από την ιδέα ότι «ο Αφηρημένος Εξπρεσιονισμός, η θεωρία του Χάους και η Γεωμετρία των Fractals (Benoit Mandelbrot) είναι η Γεωμετρία της ζωής», εξηγεί ο καλλιτέχνης.
«Ο Αφηρημένος Εξπρεσιονισμός είναι καλλιτεχνικό ρεύμα στη ζωγραφική που χαρακτηρίζεται από την έντονη δράση και εκφραστικότητα, με τη χρήση χρωμάτων, μορφών και χειρονομιακών γραφών, χαοτική χρήση της μπογιάς, αυτοσχεδιασμό και τη χρήση μιας ελεύθερης φόρμας», σημειώνει ο Νεοκλέους. «Η τεχνική του περιγράφεται ως action painting, ζωγραφική της δράσης. Ο πνευματικός χαρακτήρας της δράσης αυτής μας αποκαλύπτει την ατομικότητα του καλλιτέχνη. Η θεωρία του χάους και η γεωμετρία Fractal αποτελούν δυο σημαντικά μοντέλα στην επιστήμη. Το χάος αναφέρεται στην κατάσταση που προκύπτει όταν αλλάζουν ακόμα και ελάχιστα τα αρχικά δεδομένα ενός δυναμικού συστήματος. Η γεωμετρία Fractal παρέχει το μαθηματικό μοντέλο που υποστηρίζει αυτή τη θεωρία.
Το Fractal είναι ένα γεωμετρικό σχήμα που επαναλαμβάνεται σε άπειρο βαθμό μεγέθυνσης, παρουσιάζοντας αυτοομοιότητα και περίπλοκες δομές σε κάθε του επίπεδο. Αποτελεί ένα σημαντικό εργαλείο για τη Θεωρία του Χάους, βοηθώντας στην ταξινόμησή του», σχολιάζει ο καλλιτέχνης. «Δομές Fractal έχουν ανακαλυφθεί στη μουσική μεγάλων συνθετών, στη ζωγραφική του Jackson Pollock καθώς και σε άλλους τομείς», επισημαίνει.
Με το έργο του αυτό προτείνει μια αφηρημένη σύνθεση που παρουσιάζει αυτοομοιότητα σαν «απείρως περίπλοκο» Fractal. «Η εκφραστική ψυχογραφία της αφηρημένης ζωγραφικής (παρά τη χαοτική εμφάνισή της) έχει περιορισμένο πεδίο μεταβολής, αποκαλώντας τη “μαγική σύνδεση” ανάμεσα στον εσωτερικό και εξωτερικό κόσμο ενός ανθρώπου που ορίζεται σαν “φυσικό φαινόμενο” χρήσιμο προς μελέτη», σχολιάζει ο Νεοκλέους.
Μια πόλη απαλλαγμένη από καταπίεση και κατοχή
Το δεύτερο έργο του Δημήτρη Νεοκλέους με τίτλο «Παλίμπολις-Μεταλλικός Φράκτης», λάδι σε καμβά, αλληλεπιδρά με το αρχιτεκτονικό περιβάλλον του κτηρίου του Τμήματος Φυσικής, Χημείας και Βιολογικών Επιστημών. Απεικονίζει μια πόλη που είναι περίκλειστη ανάμεσα σε γιγάντια φανταστικά δομικά δοκάρια μεταλλικού χρώματος. Η ζωγραφισμένη πόλη έχει χρυσαφί χρώμα και μοιάζει με παλιά κέντρα κυπριακών πόλεων. Η πολιτεία απεικονίζεται φωτεινή, εξαγνισμένη, εξαϋλωμένη. Είναι ένα αστικό τοπίο πυκνά κτισμένο, που όμως περιγράφει κάποιο ήρεμο και ήσυχο περιβάλλον.
Ο καλλιτέχνης τονίζει πως η σχέση του πίνακα με τον περιβάλλοντα χώρο του κτηρίου είναι πολύ σημαντική. «Διερχόμενος τον διάδρομο, ο θεατής συναντά πέριξ του έργου τις δοκούς, τα μεγάλα ανοίγματα (που επιτρέπουν στο βλέμμα να μεταφερθεί εκτός του κτηρίου), το κενό γύρω από τον ανελκυστήρα και τα μεταλλικά προστατευτικά κάγκελα των άνω και κάτω ορόφων. Παρόμοιες αρχιτεκτονικές πληροφορίες υπάρχουν σαν δομικά στοιχεία στη ζωγραφική σύνθεσή μου, υποβοηθώντας το βλέμμα του θεατή να εισαχθεί και να “ταξιδέψει” από τον περιβάλλοντα χώρο του κτηρίου μέσα στο έργο. Η μεταφορά γίνεται στο πρώτο επίπεδο του πίνακα μέσα από τις ασημένιες ζωγραφισμένες δοκούς και κολώνες, και έπειτα με τη βοήθεια της προοπτικής σε ένα φαντασιακό αστικό βάθος. Στόχος είναι να κυριαρχήσει στον θεατή η αίσθηση της ανάμνησης και του ονείρου. Ένας ουτοπικός κόσμος που προσκαλεί τον θεατή σε ταξίδι φαντασίας και πειραματισμού. Μια αλληγορική σύνθεση ανάμεσα στο φουτουριστικό – παρελθοντικό ζωγραφικό “παράθυρο” και στο ίδιο το κτήριο, απεικονίζοντας μια πόλη απαλλαγμένη από καταπιέσεις και κατοχές».
Τάσος Τυρίμος: «Το Εκκρεμές του Νεύτωνα»
Το έργο του Τάσου Τυρίμου «Το Εκκρεμές του Νεύτωνα» είναι εμπνευσμένο από τη δομή και το σύστημα που έχει το ομώνυμο εκκρεμές. Στόχος είναι, σύμφωνα με τον δημιουργό, η απλότητα του σχεδιασμού να αναδείξει την ομορφιά της φυσικής που κρύβεται πίσω από αυτή τη δημιουργία και ταυτόχρονα να προσφέρει μια αισθητική και εκπαιδευτική εμπειρία στους επισκέπτες της πλατείας της Σχολής Θετικών και Εφαρμοσμένων Επιστημών.
Πρόκειται για μια τρισδιάστατη εγκατάσταση μεγάλης κλίμακας η οποία αποτελείται από μεταλλικές σφαίρες κατασκευασμένες από ανοξείδωτο χάλυβα. Το γλυπτό έχει διαστάσεις 5 μέτρα ύψος, 3 μέτρα πλάτος και 5 μέτρα μήκος περίπου. Ο σχεδιασμός και η επιφάνεια του γλυπτού από ανοξείδωτο χάλυβα με φινίρισμα καθρέπτη αντανακλά και παραμορφώνει τον ορίζοντα της περιοχής, τη γύρω δραστηριότητα, τα κτήρια και τα φώτα, προσκαλώντας τους επισκέπτες να περπατήσουν γύρω από το έργο, να αλληλοεπιδράσουν με την επιφάνεια και να δουν την εικόνα τους να αντανακλάται μέσα από τις διαφορετικές οπτικές γωνίες. Οι μεταλλικές σφαίρες αναρτώνται από διακριτικά συρματόσχοινα και γραμμικά στοιχεία από ανοξείδωτους σωλήνες.
Ο ανοξείδωτος χάλυβας, σύμφωνα με τον καλλιτέχνη είναι ένα υλικό που είναι ανθεκτικό στη διάβρωση και τις καιρικές συνθήκες και είναι ιδανικός για υπαίθριες εγκαταστάσεις, καθώς διατηρεί την αισθητική του και παραμένει ανέπαφος από τη φθορά. «Η επιλογή του γυαλισμένου φινιρίσματος για τον ανοξείδωτο χάλυβα μπορεί να προσθέσει κομψότητα, λάμψη και αισθητική αξία στο γλυπτό. Παράλληλα, παρέχει εξαιρετική και αυξημένη ανθεκτικότητα. Ο ανοξείδωτος χάλυβας έχει υψηλή αντοχή στη διάβρωση, κυρίως σε περιβάλλοντα με υψηλές θερμοκρασίες και πιέσεις, και είναι εύκολος σε καθαρισμό και συντήρηση. Τα συρματόσχοινα (wire ropes) είναι από γαλβανισμένα χαλύβδινα σύρματα μεγάλης αντοχής (130 έως 180 Kp/mm2). Τα μεταλλικά υποστυλώματα είναι κατασκευασμένα από σίδηρο. Τα εξαρτήματα, οι σωλήνες και τα βύσματα αποτελούνται επίσης από ανοξείδωτα μέταλλα».
Ελεύθερα 27.4.2025
