Το κατοχικό καθεστώς προτείνει την παραχώρηση νερού στην Κυπριακή Δημοκρατία, στο πλαίσιο της «συνεργασίας» των δυο «κρατών». Νερό, που φθάνει στα κατεχόμενα από την Τουρκία μέσω υποθαλάσσιων αγωγών. Αυτή η πρόταση γίνεται με σκοπιμότητα, που ο καθένας μπορεί να αντιληφθεί, πλην όμως, αποκρύβουν ότι η Κυπριακή Δημοκρατία από το 1974 και εντεύθεν παρέχει νερό στα κατεχόμενα για σκοπούς ύδρευσης και άρδευσης. Και χωρίς, μάλιστα, η τουρκική πλευρά να έχει κόστος. Δεν πληρώνει ούτε ευρώ!
Αυτό γίνεται με βάση προφανώς τις υποδομές που υπήρχαν προ της εισβολής ενώ όπως ίσχυσε και με τον ηλεκτρισμό, η Κυπριακή Δημοκρατία επέλεξε να μη διακόψει την παροχή προς την υπό κατοχή περιοχή της χώρας.
Σημειώνεται ότι μέσω των υποδομών του Τμήματος Αναπτύξεως Υδάτων (ΤΑΥ), παρέχεται πόσιμο νερό στην κατεχόμενη Αμμόχωστο, Πύλα ( σ.σ. αναφέρεται επειδή δεν πληρώνουν οι Τουρκοκύπριοι κάτοικοι της κοινότητας), Μελούσεια, Λουρουτζίνα και κατεχόμενη Λευκωσία. Αυτό γίνεται μέσω αγωγών που λειτουργούν και συντηρούνται από το Τμήμα Ανάπτυξης Υδάτων. Καταμετρούνται και οι ποσότητες νερού που παρέχονται από γεώτρηση στην κατεχόμενη Μόρφου προμηθεύοντας την κατεχόμενη Λευκωσία μέσω αγωγών που περνούν από τις ελεύθερες περιοχές.
Το νερό κοστολογείται, ωστόσο, όπως ήδη αναφέρθηκε, η κατοχική πλευρά δεν πληρώνει για την κατανάλωση. Μόνο το 2023 παραχωρήθηκαν 2,3 εκ. κυβικά μέτρα νερού προς τα κατεχόμενα.
Το νερό που παρέχεται στα κατεχόμενα αφορά τόσο την άρδευση όσο και την ύδρευσης και οι αγωγοί για σκοπούς συντήρησης και επιδιορθώσεων είναι ευθύνη του ΤΑΥ, μέχρι ενός σημείου. Συντήρηση- επιδιόρθωση μπορεί να γίνει στους αγωγούς που βρίσκονται στις ελεύθερες περιοχές, στη νεκρή ζώνη, μετά από συνεννόηση με τα Ηνωμένα Έθνη. Στην περίπτωση βλάβης στα κατεχόμενα, το κατοχικό καθεστώς ενημερώνει μέσω των Ηνωμένων Εθνών και το ΤΑΥ διακόπτει την παροχή μέχρι την επιδιόρθωση.
Το ΣΕΛ Μιάς Μηλιάς
Σε ό,τι αφορά το Συμβούλιο Επεξεργασίας Λυμάτων Μιάς Μηλιάς, είναι σαφές πως εάν η κατοχική πλευρά συνεργαζόταν, υλοποιούσε τα συμφωνηθέντα, θα μπορούσαν να δοθούν λύσεις και να υπάρξει αξιοποίηση του επεξεργασμένου νερού. Μέσα από κάποια βήματα και έργα υποδομής που χρειάζονται ( υπολογίζονται πέραν των 80 εκατομμυρίων ευρώ), νερό για σκοπούς άρδευσης, θα προοριζόταν στις περιοχές Αθηένου, Γέρι, Τσέρι, Πέρα Χωρίο Νήσου, Ποταμιά, Δάλι, Λύμπια. Θα προοριζόταν και προς κατεχόμενες περιοχές. Την τελευταία περίοδο, πάντως, φαίνεται πως η τουρκική πλευρά κάνει δεύτερες σκέψεις καθώς η υλοποίηση του έργου θα βοηθήσει και την ίδια. Όσο αφορά το κόστος, η τουρκική πλευρά θα αντλήσει ευρωπαϊκά κονδύλια, μέσω της Κυπριακής Δημοκρατίας. Είναι σαφές πως σε κάθε πλευρά θα αναλογεί το κόστος από τα έργα που θα γίνουν και θα εξυπηρετείται.
Γιατί γίνεται η πρόταση;
Η κατοχική πλευρά κατά καιρούς επαναφέρει το θέμα της συνεργασίας για το νερό. Δηλαδή, της παροχής νερού από τον τουρκικό αγωγό. Ο κατοχικός ηγέτης, Ερσίν Τατάρ, το έθεσε μερικές φορές σε συνεννόηση με την Άγκυρα ενώ ο Ερντογάν είχε κάνει λόγο μέχρι για «νερό της ειρήνης».
Το έργο έχει προδήλως πολιτικές και γεωπολιτικές διαστάσεις. Κι αυτό γιατί διά της πλήρους εξάρτησης, γίνονται βαθμηδόν βήματα ενσωμάτωσης των κατεχομένων στην Τουρκία. Δημιουργήθηκαν οι συνθήκες για απόλυτο έλεγχο ενώ μέσω του νερού επιδιώκεται η ανάπτυξη της γεωργίας, του τουρισμού και ενίσχυση της οικονομίας του κατεχόμενου τμήματος. Σε σχέση με το Κυπριακό, η κατοχική πλευρά θεωρεί πως αναβαθμίζεται η αξία των ε/κ περιουσιών και τούτο περιπλέκει τις συζητήσεις σε ότι αφορά το περιουσιακό αλλά και το εδαφικό.
Σημειώνεται συναφώς ότι με βάση τη Συμφωνία Πλαίσιο ανάμεσα στην τουρκική κυβέρνηση και το ψευδοκράτος, η οποία είχε υπογραφεί στις 20 Ιουλίου 2010 και εγκρίθηκε από το ( τουρκικό) υπουργικό συμβούλιο στις 8 Ιουνίου 2011, προκύπτουν μια σειρά από στοιχεία, που θα πρέπει να μπουν στην εξίσωση. Γίνεται αναφορά σε πώληση νερού «σε τρίτες χώρες», εννοώντας προφανώς την Κυπριακή Δημοκρατία! Τα χρήματα, με βάση τη Συμφωνία Άγκυρας και κατοχικού καθεστώτος, θα τα εισπράττει η Τουρκία και θα δίνει ποσοστά στην αποσχιστική οντότητα. Αναφέρεται, επίσης, ότι η γη απ’ όπου περνά ο αγωγός βρίσκεται στην κυριότητα της Τουρκικής Δημοκρατίας
Είναι σαφές πως εάν αυτό το έργο, του «αιώνα» όπως χαρακτηρίσθηκε, επεκταθεί και στις ελεύθερες περιοχές, τότε η Κυπριακή Δημοκρατία θα εξαρτάται- στο υδατικό- από την Τουρκία, με ότι αυτό σημαίνει. Σημειώνεται πως στην άτυπη Πενταμερή Διάσκεψη στη Γενεύη, στις 17 και 18 Μαρτίου, όταν τέθηκε το θέμα από τον Ερσίν Τατάρ, ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης, στράφηκε προς τον Τούρκο υπουργό Εξωτερικών, Χακάν Φιντάν, υποδεικνύοντας ότι το ζήτημα αυτό η Κυπριακή Δημοκρατία μπορεί να το συζητήσει με την Τουρκία. Άλλωστε το νερό έρχεται από την Τουρκία στα κατεχόμενα.
Η πρόταση της Άγκυρας, μέσω του Τατάρ, για το νερό δεν έχει προχωρήσει. Θεωρείται, ωστόσο, από τρίτους, που δεν έχουν την πλήρη εικόνα ενώπιον τους, ότι «θα βοηθήσει στην προσέγγιση των δυο πλευρών». Μια προσέγγιση που είναι επιδερμική και δεν λαμβάνει υπόψη τα δεδομένα, ούτε και τους τουρκικούς σχεδιασμούς.
Μέσα σε πολλές δυσκολίες ολοκληρώθηκε το έργο του «αιώνα»
Το έργο του «αιώνα», η μεταφορά νερού από την Τουρκία στα κατεχόμενα είναι ένας σχεδιασμός που ξεκίνησε να συζητείται από το 1976. Δύο, δηλαδή, χρόνια μετά την εισβολή. Μέσα από συζητήσεις, αναβολές το πρώτο βήμα έγινε τον Οκτώβριο του 2005, όταν το τουρκικό κράτος υπέγραψε Μνημόνιο Συνεργασίας με την εταιρεία Alsim για εκπόνηση μελέτης. Παρά το γεγονός, λοιπόν, ότι το έργο αυτό συζητείτο από την περίοδο των Ντεμιρέλ και Ντενκτάς, έγινε κατορθωτό να προχωρήσει το 2015.
Το 2011 τέθηκε στη Μερσίνα ο θεμέλιος λίθος, τον Οκτώβριο του 2015 έγιναν τα εγκαίνια στο φράγμα των κατεχόμενων Πανάγρων, που κατασκευάστηκε για τον σκοπό αυτό. Το έργο εγκαινιάστηκε από τον Τούρκο Πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν τόσο στην Τουρκία όσο και στα κατεχόμενα. Έγιναν δυο τελετές εγκαινίων, δηλαδή, στην παρουσία της τουρκικής και της τουρκοκυπριακής ηγεσίας.
Συνεπώς, αισίως το έργο αυτό, όπως αναφέρθηκε, ολοκληρώθηκε το 2015. Η Τουρκία ολοκλήρωσε την κατασκευή ενός υποθαλάσσιου αγωγού μήκους 106 χιλιομέτρων, που συνδέει το φράγμα Αλάκιοπριου στην περιοχή της Μερσίνας με τα κατεχόμενα της Κύπρου.
Το 2020, ο αγωγός υπέστη σοβαρή βλάβη σε βάθος 250 μέτρων κάτω από τη θάλασσα, με αποτέλεσμα να διαρρεύσει γλυκό νερό στην επιφάνεια της θάλασσας. Η επισκευή της βλάβης κρίθηκε εξαιρετικά δύσκολη λόγω του περιορισμένου εξοπλισμού του Τμήματος Υδάτων της Τουρκίας και διήρκησε μήνες. Το τι έγινε πραγματικά, εάν επιδιορθώθηκε ή βρέθηκε άλλη λύση, αυτό δεν έγινε γνωστό. Εκείνο, που είναι γνωστό, είναι ότι ο αγωγός λειτουργεί και γίνονται συνεχώς βελτιωτικά μέτρα.
Το 2021 λειτούργησε ο αγωγός για μεταφορά νερού στη Μόρφου και την Μεσαορία ενώ τον επόμενο χρόνο ενισχύθηκε το δίκτυο. Τα τελευταία δυο χρόνια υπήρξαν έργα υποστήριξης. Πέρσι το κατοχικό καθεστώς ανακοίνωσε ότι χρησιμοποίησε 75 εκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού για σκοπούς άρδευσης από νερό που μεταφέρεται από την Τουρκία. Φέτος υπολογίζεται ότι θα ολοκληρωθεί το 80%-85% του έργου για τη μεταφορά νερού για ύδρευση σε ολόκληρη την κατεχόμενη περιοχή της Κύπρου.
