Καθώς οι ταξιδιώτες παγκοσμίως αποκτούν όλο και μεγαλύτερη επίγνωση των κλιματικών και περιβαλλοντικών προκλήσεων, η αειφορία εξελίσσεται γρήγορα σε καθοριστικό στοιχείο για την ανάπτυξη του τουρισμού.
Ο τουρισμός αποτελεί θεμέλιο λίθο της κυπριακής οικονομίας συμβάλλοντας (άμεσα και έμμεσα) σχεδόν στο 20% του ΑΕΠ (National Tourism Strategy 2030). Ωστόσο, η κλιματική κρίση, η υπερκατανάλωση φυσικών πόρων και οι μεταβαλλόμενες προσδοκίες των επισκεπτών απαιτούν από τις τουριστικές επιχειρήσεις να στραφούν αποφασιστικά προς τη βιωσιμότητα. Η αειφορία, ή άλλως βιωσιμότητα, δεν αποτελεί πλέον μια «μόδα», αλλά μονόδρομο που διασφαλίζει τη μελλοντική τους ανταγωνιστικότητα, την προστασία του περιβάλλοντος και το δημόσιο συμφέρον.
Τι είναι Αειφορία και Αειφόρος Τουρισμός;
Η αειφορία αφορά την ανάπτυξη που ικανοποιεί τις σημερινές ανάγκες χωρίς να θέτει σε κίνδυνο τις δυνατότητες των μελλοντικών γενεών να καλύψουν τις δικές τους ανάγκες. Ο αειφόρος τουρισμός, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Τουρισμού (UNWTO), ορίζεται ως «τουρισμός που λαμβάνει πλήρως υπόψη τις οικονομικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις του, αντιμετωπίζοντας τις ανάγκες επισκεπτών, βιομηχανίας, περιβάλλοντος και τοπικών κοινοτήτων».
Η αειφορία είναι ξεκάθαρη επιχειρηματική ευκαιρία. Η υιοθέτηση βιώσιμων πρακτικών προσφέρει πολλαπλά πλεονεκτήματα για τις τουριστικές επιχειρήσεις:
⦁ Ενίσχυση της Εικόνας και της Φήμης: Οι περιβαλλοντικά υπεύθυνες λειτουργίες προσελκύουν ταξιδιώτες με οικολογική συνείδηση, βελτιώνοντας την εικόνα της επιχείρησης και διευρύνοντας τη βάση πελατών. Σύμφωνα με την ⦁ Booking.com (2023), το 76% των ταξιδιωτών προτιμούν βιώσιμες επιλογές.
⦁ Μείωση Κόστους: Η εφαρμογή ενεργειακά αποδοτικών συστημάτων και στρατηγικών μείωσης αποβλήτων μπορεί να οδηγήσει σε σημαντική εξοικονόμηση πόρων.
⦁ Συμμόρφωση με Κανονισμούς: Η έγκαιρη υιοθέτηση βιώσιμων πρακτικών διασφαλίζει τη συμμόρφωση με τις διαρκώς αυστηρότερες περιβαλλοντικές ρυθμίσεις και μειώνει τον κίνδυνο προστίμων.
⦁ Διαφοροποίηση στην Αγορά: Η βιωσιμότητα μπορεί να αποτελέσει μοναδικό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα, ξεχωρίζοντας την επιχείρηση από τον ανταγωνισμό.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση δείχνει τον δρόμο
Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία (European Green Deal) αποτελεί τη στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050, προωθώντας μια σύγχρονη, αποδοτική στη χρήση πόρων και ανταγωνιστική οικονομία.
Στο πλαίσιο αυτό, ο τομέας του τουρισμού διαδραματίζει κρίσιμο ρόλο, με την ΕΕ να αναπτύσσει πολιτικές και πρωτοβουλίες που ενσωματώνουν τη βιωσιμότητα στον τουριστικό κλάδο, όπως για παράδειγμα:
- Σχέδιο Μετάβασης για τον Τουρισμό (Transition Pathway for Tourism): Τον Φεβρουάριο του 2022, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε το Σχέδιο Μετάβασης για τον Τουρισμό, το οποίο καθορίζει δράσεις και στόχους για την πράσινη και ψηφιακή μετάβαση του τουριστικού οικοσυστήματος, ενισχύοντας την ανθεκτικότητα και τη βιωσιμότητά του.
- Σύστημα Οικολογικής Διαχείρισης και Ελέγχου (EMAS): Το EMAS διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην προώθηση της βιωσιμότητας στον τουριστικό τομέα, βοηθώντας τις επιχειρήσεις να μειώσουν το περιβαλλοντικό τους αποτύπωμα και να ενισχύσουν τη διαφάνεια και την καινοτομία.
- Ευρωπαϊκή Πρωτεύουσα Έξυπνου Τουρισμού (European Capital & Green Pioneer of Smart Tourism): Απονέμεται σε πόλεις που επιδεικνύουν εξαιρετικά επιτεύγματα στην προσβασιμότητα, τη βιωσιμότητα, την ψηφιοποίηση και την πολιτιστική κληρονομιά, ενθαρρύνοντας την καινοτομία και τη βιωσιμότητα στον τουριστικό τομέα.
- Σχέδιο Δράσης για τη Φύση (Nature Restoration Plan): Μέρος της Πράσινης Συμφωνίας, αυτό το σχέδιο στοχεύει στην αποκατάσταση οικοσυστημάτων, ειδών και οικοτόπων, καλύπτοντας τουλάχιστον το 20% των χερσαίων και θαλάσσιων περιοχών της ΕΕ έως το 2030, συμβάλλοντας στη βιωσιμότητα του τουρισμού μέσω της διατήρησης της φυσικής κληρονομιάς.
Η Κύπρος έχει υιοθετήσει μια ολοκληρωμένη προσέγγιση για την ανάπτυξη του τουριστικού της τομέα με έμφαση στην αειφορία, όπως αποτυπώνεται στην Εθνική Στρατηγική Τουρισμού 2030. Η στρατηγική αυτή στοχεύει στην ανάπτυξη της Κύπρου με τρόπο που να έχει θετικό αντίκτυπο στην οικονομία, την κοινωνία και το περιβάλλον, αντιμετωπίζοντας προκλήσεις όπως η εποχικότητα και η διαφοροποίηση του τουριστικού προϊόντος.
Τον περασμένο Μάρτιο 2025, η Κυβέρνηση ανακοίνωσε χρηματοδοτικό πρόγραμμα ύψους 3 εκατ. ευρώ για μονάδες αφαλάτωσης στα ξενοδοχεία, ενισχύοντας την ανθεκτικότητα των επιχειρήσεων απέναντι στην κλιματική αλλαγή.
Το έργο I-STARS και η στήριξη των κυπριακών επιχειρήσεων
Το Κυπριακό Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο (ΚΕΒΕ) στηρίζει ενεργά τις τουριστικές επιχειρήσεις στο ταξίδι αειφορίας τους. Συγκεκριμένα, μέσα από το ευρωπαϊκό έργο I-STARS που συντονίζει το ΚΕΒΕ, μετά από ανοικτή πρόσκληση προχώρησε στη χρηματοδότηση 25 κυπριακών τουριστικών επιχειρήσεων με ποσό έως €5.600 η κάθε μία, για ενεργειακούς και περιβαλλοντικούς ελέγχους, πιστοποιήσεις βιωσιμότητας και κατάρτιση προσωπικού.
Οι επιχειρήσεις μπορούν επίσης να επωφεληθούν από τη δωρεάν πρόσβαση στην εικονική βιβλιοθήκη (Virtual Library) και την πλατφόρμα ηλεκτρονικής μάθησης (eLearning Platform) του έργου I-STARS, που παρέχουν εκπαιδευτικό υλικό και εργαλεία για τη μετάβαση των επιχειρήσεων σε πιο βιώσιμα μοντέλα λειτουργίας. Για περισσότερες πληροφορίες οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να επισκεφθούν την ιστοσελίδα του έργου I-STARS και να το ακολουθήσουν στα κοινωνικά δίκτυα Facebook και LinkedIn.
*Ανώτερη Λειτουργός, Τμήμα Ευρωπαϊκών Υποθέσεων & Προγραμμάτων, ΚΕΒΕ
