Παρακολούθησα με συγκίνηση το επίκαιρο ντοκιμαντέρ «Όταν Σιγούν τα Χελιδόνια» των Γιώργου Αβράαμ και Κωνσταντίνου Πατσαλίδη, και είπα μέσα μου ευτυχώς που υπάρχει ακόμη μια ευαισθητοποιημένη νέα γενιά που γνοιάζεται και προβάλει ένα θέμα χωρίς τυμπανοκρουσίες και εφέ, αλλά με έναν καθαρό λόγο και μια ανθρώπινη προσέγγιση.
Παρόλα αυτά, έφυγα από την προβολή με μια γεύση πικρίας, απόγνωσης και γεμάτη ερωτηματικά ως προς το μέλλον της μισής πρωτεύουσας. Έφυγα χωρίς ίχνος ελπίδας για την εντός των τειχών πολιτεία, με έντονο το συναίσθημα ότι είναι το τέλος μιας εποχής.
Το ντοκιμαντέρ αφηγείται την ιστορία του κλεισίματος του σχολείου της Φανερωμένης με τη δικαιολογία της καθόδου στο κτίριο της Αρχιτεκτονικής Σχολής του ΠΚ. Ταυτόχρονα εξετάζει τις επιπτώσεις επάνω στο ανθρωπόμορφο περιβάλλον που επηρεάζεται από τις μεταλλάξεις που αντιπροσωπεύεται από τον Ματθαίο που έχει εδώ και πολλά χρόνια το ομώνυμο εστιατόριο στην περιοχή.
Πρωταγωνιστικό ρόλο έχει ο δάσκαλος Σόλωνας Αντάρτης, ο Πάμπος Χαραλάμπους τότε Διευθυντής του σχολείου, ο Ματθαίος του ομώνυμου εστιατορίου, η Ελένη Ξένου ως κάτοικος περιοχής και βέβαια τα παιδιά και τα χαμόγελά τους στο τότε δημοτικό σχολειο. Κάποιες απαντήσεις ως προς την απόφαση του κλεισίματος του σχολείου, αλλά και τις προθέσεις του Πανεπιστημίου Κύπρου έδωσε και ο πρύτανης του Πανεπιστημίου.
Για το σχολείο της Φανερωμένης, τον ρόλο του στο ιστορικό προσκήνιο της πρωτεύουσας έχουν γραφτεί πολλά, έχουν γίνει μελέτες και έρευνες για τους σημαντικούς πνευματικούς ανθρώπους που δίδαξαν και κράτησαν ένα από τα πιο σημαντικά σχολεία σε δύσκολους καιρούς.
Κείμενα δημοσιογραφικά και συναισθηματικά, αλλά και διδακτορικές μελέτες. Το ότι είναι η καρδιά της πόλης είναι αυταπόδεικτο αν δεις κανείς τον χάρτη της εντός των τειχών Λευκωσίας. Το ότι απετέλεσε το κέντρο βάρους μιας εποχής όπου μεσουρανούσε η αγάπη προς την ελευθερία και την Ένωση με την Ελλάδα είναι ολοφάνερο, μόνο και μόνο από το κτίσιμο της πρόσοψης του σχολείου. Το ότι βρίσκεται σε μια περιοχή που ορίζεται από την εκκλησία της Φανερωμένης κτισμένη επί της μνήμης του περίφημου ομώνυμου μοναστηριού που καταστράφηκε κατά την άλωση της Λευκωσίας το 1570, το κενοτάφιο των εθνομαρτύρων της 9ης Ιουλίου, το γοτθικό παρεκκλήσι των Κοπτών της Αιγύπτου που μετατράπηκε από τους Οθωμανούς σε Αραμπλάρ Τζαμί είναι από μόνο του λόγος και αιτία να κρατηθεί η περιοχή.
Αποτελούσε ένα συμπαγή κόσμο, μια γειτονιά με ανάγκες που στηριζόταν ποικιλοτρόπως από τους αυτόχθονες κατοίκους της. Σήμερα η περιοχή της Φανερωμένης είναι ένα -ανάμεσα στα πολλά- δυνητικά «φιλέτα» γης που με τις ανάλογες μεταλλάξεις θα αποφέρουν μελλοντικά!
Ο Σόλωνας Αντάρτης, ο δάσκαλος και η ψυχή του δημοτικού σχολείου ανοίγει το ντοκιμαντέρ με μια ερώτηση. Κλείνει ένα σχολείο; Όχι οποιοδήποτε σχολείο. Ένα σχολείο που δίδαξε αγάπη και αλληλεγγύη, που κράτησε ζωντανή την περιοχή, που φιλοξένησε τα παιδιά όλων αυτών που έχουν γίνει απαραίτητοι για τη δική μας καθημερινότητα. Όλων αυτών που φροντίζουν τους ηλικιωμένους μας γονείς, τα σπίτια μας, τα εργοστάσια μας, την καλοπέρασή μας. Ένα σχολείο πρότυπο συμπεριφοράς.
Κλείνει ένα σχολείο τόσο απαραίτητο με αποτέλεσμα να διαλυθεί και να ερημωθεί η περιοχή; Κλείνει μαζί του και ένα παραδοσιακό μαγειρείο της πρωτεύουσας γιατί βρίσκεται «μέσα στα πόδια» και ενοχλεί την προτεινόμενη ανάπτυξη; Κλείνει ένα εστιατόριο που είναι σήμα κατατεθέν μιας εποχής;
Ποιος ο αληθινός λόγος που έκλεισε το σχολείο; Μια οργανωμένη εκκαθάριση της περιοχής από το μη ελληνικό στοιχείο, και κυρίως το αναμενόμενο κέρδος από τη μετατροπή των κτιρίων σε φοιτητικές εστίες! Και τα δυο φαίνεται να είναι πολύ πιο σημαντικά από τη διατήρηση και προστασία του χαρακτήρα της περιοχής, τους ανθρώπους που τη ζουν και τα μνημεία που περιέχει.
Η εξίσωση περιλαμβάνει την εκδίωξη της οικογένειας του Ματθαίου που στήριξε παντοιοτρόπως τη ζωή της περιοχής, όταν ήταν ὅλα σιωπηλά, γιατί τὰ ‘σκιαζε ἡ φοβέρα. Φρόντιζε και τάιζε τα παιδιά της περιοχής, χωρίς να ξεχνώ την πληθωρική και καθημερινή συμβολή του Πάτερα Ζούμου της Φανερωμένης. Όχι μόνον τα παιδιά, τον καθένα που μπροστά από ένα πιάτο σπιτίσιο φαγητό έβαζε ευχές στην κυρία Γιαννούλα, την Αθηνά και τον κύριο Ματθαίο.
Τελικά τι έγινε με τη μεταστέγαση της Σχολής της Αρχιτεκτονικής του Πανεπιστημίου Κύπρου που ήταν η αιτία και η αφορμή να κλείσει το σχολείο; Για πόσους φοιτητές μιλούσαμε; Χρειάζονταν ολάκερο το κτίριο; γιατί δε μπορούσε να παραμείνει το δημοτικό στο ισόγειο και να δουλεύουν οι φοιτητές στον όροφο; Έκλεισε το σχολείο, έφυγε ο « άλλος» κόσμος, νέκρωσε η περιοχή και εδώ και χρόνια κυριαρχεί η απόλυτη περίεργη σιωπή.
Μέχρι που ακούσαμε ξανά ψιθύρους μετά την ομιλία του πρυτάνεως του ΕΚΠ! Χαρήκαμε την αντίδραση των ολίγων σώφρονων πλασμάτων του παραμένουν σε εγρήγορση. Κάτι μαγειρεύεται; τι άλλαξε; Θα φιλοξενηθεί μήπως το Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο στο σχολείο με αυξημένο αυτή τη φορά ενοίκιο;
Η Λευκωσία απογυμνωμένη από την αλήθεια της δε στέκεται. Θα καταρρεύσει σαν χάρτινος πύργος και θα αποκαλύψει κάτω από τόνους μπετόν την πλεονεξία και την αμορφωσιά των ηγετών. Η αλήθεια της Λευκωσίας είναι οι άνθρωποί της είτε αυτοί είναι ρομαντικοί, μεροκαματιάρηδες ή εναλλακτικοί. Αυτούς πρέπει να προστατέψουμε πρώτα.
