Από το 2003, η Green Dot Κύπρου διαδραματίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στην ιστορία της ανακύκλωσης στη χώρα μας. Ως το πρώτο συλλογικό σύστημα διαχείρισης αποβλήτων συσκευασιών, ξεκίνησε για να καλύψει μια νομοθετική ανάγκη και εξελίχθηκε σε έναν από τους σημαντικότερους μοχλούς περιβαλλοντικής αλλαγής.
Σήμερα, η Green Dot δεν είναι απλώς ένας οργανισμός: Eίναι ένας καταλύτης για μια πιο βιώσιμη και πράσινη Κύπρο.
Η ίδρυσή της δεν ήταν μια απλή επιχειρηματική πρωτοβουλία, αλλά η απάντηση της κυπριακής βιομηχανίας σε μια νέα νομοθετική πραγματικότητα. Ο νόμος έδινε στους “υπόχρεους παραγωγούς” (επιχειρήσεις που διαθέτουν συσκευασμένα προϊόντα στην αγορά) δύο επιλογές: είτε να δημιουργήσουν ατομικά συστήματα για τη συλλογή των δικών τους συσκευασιών είτε να ενταχθούν σε ένα συλλογικό σύστημα που θα διαχειρίζεται το σύνολο των συσκευασιών της αγοράς. Με πρωτοβουλία του ΚΕΒΕ, οι κυπριακές επιχειρήσεις επέλεξαν τη συλλογική δράση, ιδρύοντας την Green Dot Κύπρου ως μια αποτελεσματική, οργανωμένη και οικονομικά βιώσιμη λύση.
Από νομική υποχρέωση σε θεσμό περιβαλλοντικής ευθύνης
Η πορεία της Green Dot Κύπρου αποτυπώνει την εξέλιξη μιας προσπάθειας που μεταμόρφωσε μια νομική υποχρέωση σε έναν εθνικό θεσμό περιβαλλοντικής ευθύνης. Με αφετηρία το 2003, αλλά χρονιά ορόσημο το 2006, όταν ο οργανισμός έλαβε την πρώτη του άδεια λειτουργίας. Από τότε, ανέλαβε το τιτάνιο έργο της οργάνωσης και διαχείρισης της συλλογής τριών βασικών ρευμάτων αποβλήτων συσκευασίας: του PMD (Πλαστικό, Μέταλλο, Χαρτόκουτα Ποτών), του Χαρτιού/Χαρτονιού και του Γυαλιού.
Μεθοδικά και σταθερά, η Green Dot οικοδόμησε ένα πανεθνικό δίκτυο συλλογής “πόρτα-πόρτα”, το οποίο σήμερα εξυπηρετεί περίπου το 90% του πληθυσμού της Κύπρου. Με περισσότερα από 1.700 μέλη-επιχειρήσεις και μέσα από στρατηγικές συνεργασίες με την Τοπική Αυτοδιοίκηση, κατάφερε να ενσωματώσει την ανακύκλωση στην καθημερινότητα των πολιτών.
Κοιτώντας στο μέλλον, ο οργανισμός πρόσφατα ανακοίνωσε την ανέγερση μιας σύγχρονης μονάδας διαλογής αποβλήτων συσκευασίας στο Τσέρι, μια στρατηγική επένδυση που θα ενισχύσει θεαματικά την εγχώρια δυναμικότητα επεξεργασίας, φτάνοντας τους 36.000 τόνους ετησίως. Η κίνηση αυτή σηματοδοτεί τη μετάβαση σε μια νέα εποχή, με επίκεντρο την κυκλική οικονομία και την αυτάρκεια.
Η πορεία της Green Dot, ωστόσο, δεν μετριέται μόνο σε τόνους. Το κοινωνικό της αποτύπωμα είναι εξίσου σημαντικό. Μέσα από στοχευμένες εκστρατείες ενημέρωσης, καινοτόμα εκπαιδευτικά προγράμματα και συνεχή παρουσία στον δημόσιο διάλογο, καλλιεργεί την περιβαλλοντική συνείδηση που είναι απαραίτητη για τη μαζική συμμετοχή. Η κατάταξη της Κύπρου στις 10 κορυφαίες χώρες της ΕΕ στην ανακύκλωση συσκευασιών δεν είναι τυχαία, αλλά επιστέγασμα αυτής της συλλογικής προσπάθειας.
Το μοντέλο λειτουργίας: Ένα οικοσύστημα συνεργασίας
Η Green Dot Κύπρου λειτουργεί ως ένας μη κερδοσκοπικός οργανισμός που βασίζεται στην αρχή της “Διευρυμένης Ευθύνης του Παραγωγού”. Το μοντέλο της χρηματοδοτείται κυρίως από τις εισφορές (περιβαλλοντικά τέλη) των εταιρειών-μελών της. Αυτοί οι πόροι αξιοποιούνται για να καλύψουν ολόκληρη την αλυσίδα της ανακύκλωσης:
Συλλογή: Οργάνωση και χρηματοδότηση της αποκομιδής των ανακυκλώσιμων υλικών από κάθε σπίτι και επιχείρηση.
Διαλογή: Μεταφορά των υλικών σε κέντρα διαλογής, όπου διαχωρίζονται ανά τύπο (π.χ. PET, αλουμίνιο, χαρτόνι) για να διασφαλιστεί η καθαρότητά τους.
Αξιοποίηση: Διοχέτευση των καθαρών, πλέον, υλικών σε βιομηχανίες ανακύκλωσης όπου μετατρέπονται σε πρώτες ύλες για νέα προϊόντα.
Παράλληλα, ο ρόλος της Green Dot είναι συντονιστικός. Δημιουργεί ένα οικοσύστημα συνεργασίας μεταξύ των επιχειρήσεων, των δήμων, των κοινοτήτων, των εταιρειών διαχείρισης αποβλήτων και των πολιτών, διασφαλίζοντας την απρόσκοπτη και αποτελεσματική λειτουργία του συστήματος σε εθνική κλίμακα.
Πλοήγηση σε ένα τοπίο προκλήσεων
Παρά την εδραιωμένη επιτυχία της, η Green Dot αντιμετωπίζει σημαντικές και διαρκείς προκλήσεις που καθορίζουν τη στρατηγική της.
Υψηλό λειτουργικό κόστος: Το κόστος συλλογής, μεταφοράς και διαλογής των αποβλήτων υπερβαίνει κατά πολύ την εμπορική αξία των ανακυκλώσιμων υλικών που πωλούνται. Η οικονομική βιωσιμότητα του συστήματος εξαρτάται απόλυτα από τις εισφορές των μελών και την αυστηρή διαχείριση των πόρων.
Ποιότητα και συμμετοχή: Παρόλο που η ευαισθητοποίηση έχει αυξηθεί, η εσφαλμένη διαλογή (ρίψη λανθασμένων υλικών στους κάδους ανακύκλωσης) παραμένει ένα σοβαρό πρόβλημα. Αυτό οδηγεί σε “μόλυνση” των υλικών, αυξάνοντας το κόστος διαλογής και μειώνοντας την ποιότητα και την αξία του τελικού προϊόντος.
Ανεπάρκεια υποδομών: Η Κύπρος χρειάζεται περισσότερες και πιο σύγχρονες μονάδες διαχείρισης. Μέχρι την ολοκλήρωση της νέας μονάδας στο Τσέρι, ο οργανισμός συχνά εξάγει μεγάλες ποσότητες υλικών για επεξεργασία, γεγονός που αυξάνει το κόστος και το περιβαλλοντικό αποτύπωμα.
Eυρωπαϊκή νομοθεσία: Η πίεση για να επιτευχθούν οι αυστηροί στόχοι της ΕΕ για την ανακύκλωση και την κυκλική οικονομία απαιτεί συνεχείς επενδύσεις και αλλαγές.
Το φαινόμενο των “free riders”: Πρόκειται για εταιρείες που, ενώ υποχρεούνται από τον νόμο, δεν συμμετέχουν σε κανένα σύστημα διαχείρισης αποβλήτων. Αυτοί διαθέτουν τα προϊόντα τους στην αγορά χωρίς να καταβάλλουν το περιβαλλοντικό τέλος που τους αναλογεί, δημιουργώντας συνθήκες αθέμιτου ανταγωνισμού και επιβαρύνοντας οικονομικά τις συνεπείς επιχειρήσεις που χρηματοδοτούν την εθνική προσπάθεια.
Το σύστημα εγγυοδοσίας (DRS): Η πρόσφατη απόφαση της Ε.Ε. για υποχρεωτική εφαρμογή συστημάτων εγγυοδοσίας (Deposit Return System) έως το 2029 για τις συσκευασίες PET και αλουμινίου αποτελεί τη μεγαλύτερη επερχόμενη πρόκληση. Το DRS προβλέπει την επιβολή εγγύησης (π.χ. 10-20 σεντς) που θα καταβάλλει ο καταναλωτής κατά την αγορά προϊόντων ποτού σε πλαστικά μπουκάλια και αλουμινένια κουτιά, την οποία ο καταναλωτής θα παίρνει πίσω επιστρέφοντας την κενή συσκευασία. Παρόλο που το σύστημα αυτό στοχεύει στην αύξηση των ποσοστών συλλογής, αναμένεται να επιφέρει σημαντικές οικονομικές απώλειες και να επηρεάσει τη βιωσιμότητα της Green Dot.
Το όραμα για το αύριο: Οι τρεις στρατηγικοί πυλώνες
Η Green Dot δεν εστιάζει μόνο στη διαχείριση των αποβλήτων του σήμερα. Το όραμά της για το μέλλον στηρίζεται σε τρεις άξονες που στοχεύουν στη διαμόρφωση μιας βιώσιμης Κύπρου.
Η ανακύκλωση ως αυτονόητη καθημερινότητα: Επιδίωξη είναι η πλήρης ενσωμάτωση της σωστής ανακύκλωσης στην καθημερινή κουλτούρα, ώστε να αποτελεί μια φυσική συνήθεια για κάθε πολίτη, στο σπίτι, το σχολείο και την εργασία.
Επένδυση στην κυκλική οικονομία και την τεχνολογία: Με επενδύσεις σε καινοτόμες λύσεις, όπως η νέα μονάδα διαλογής, ο οργανισμός στοχεύει να μεγιστοποιήσει την αξιοποίηση των αποβλήτων ως δευτερογενών πρώτων υλών, μειώνοντας την εξάρτηση από πρωτογενείς πόρους και προστατεύοντας το περιβάλλον.
Θεμελίωση μιας νέας περιβαλλοντικής κουλτούρας: Το μέλλον εξαρτάται από την αλλαγή νοοτροπίας. Μέσα από την εκπαίδευση και την ενημέρωση, η Green Dot επενδύει στη δημιουργία μιας νέας γενιάς πολιτών με ισχυρή περιβαλλοντική συνείδηση.
Ο χάρτης πορείας για το μέλλον
Άμεσες προτεραιότητες:
◗ Ολοκλήρωση της νέας μονάδας στο Τσέρι, η οποία θα αυξήσει θεαματικά την αυτάρκεια και την αποτελεσματικότητα της Κύπρου στην επεξεργασία ανακυκλώσιμων υλικών.
◗ Εντατικοποίηση των εκστρατειών ευαισθητοποίησης με έμφαση στα σχολεία, τους νέους και τη σωστή διαλογή στην πηγή.
◗ Εμβάθυνση της συνεργασίας με την Τοπική Αυτοδιοίκηση για τη βελτιστοποίηση του δικτύου συλλογής και την αντιμετώπιση τοπικών ιδιαιτεροτήτων.
Μακροπρόθεσμοι Στόχοι:
◗ Ηγετικός ρόλος στη μετάβαση της Κύπρου στην κυκλική οικονομία.
◗ Συμβολή στη δραστική μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος της χώρας, με στόχο η Κύπρος να συγκαταλέγεται μεταξύ των πρωτοπόρων της Ευρώπης.
◗ Διαμόρφωση μιας εθνικής κουλτούρας περιβαλλοντικής υπευθυνότητας, όπου η ανακύκλωση θα αποτελεί πράξη συνεισφοράς σε μια ανώτερη ποιότητα ζωής.
Η Green Dot Κύπρου δεν διαχειρίζεται απλώς το παρόν της ανακύκλωσης· σχεδιάζει το βιώσιμο μέλλον της Κύπρου.
Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την Green Dot και τη δράση της, επισκεφθείτε την ιστοσελίδα greendot.com.cy, καθώς και τα κανάλια της σε YouTube, Instagram και Facebook.
