Οι φθινοπωρινές οικονομικές προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το 2025 δείχνουν ότι η οικονομία της ΕΕ κινήθηκε καλύτερα από τις αρχικές εκτιμήσεις στα τρία πρώτα τρίμηνα του έτους, παρά το δυσμενές διεθνές περιβάλλον και την ένταση των εμπορικών περιορισμών. Η ανάπτυξη αναμένεται να συνεχιστεί με μετριοπαθή ρυθμό έως το 2027, με την ιδιωτική κατανάλωση και τις επενδύσεις να αποτελούν τους κύριους πυλώνες στήριξης.
Σύμφωνα με την Επιτροπή, ο πραγματικός ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ στην ΕΕ προβλέπεται στο 1,4% το 2025 και το 2026, ενισχυόμενος ελαφρώς σε 1,5% το 2027. Για τη ζώνη του ευρώ, το ΑΕΠ αναμένεται να αυξηθεί 1,3% το 2025, 1,2% το 2026 και 1,4% το 2027.
Πληθωρισμός κοντά στο 2% στον ορίζοντα των προβλέψεων
Ο πληθωρισμός στη ζώνη του ευρώ εκτιμάται ότι θα συνεχίσει την πτωτική του πορεία, φθάνοντας κατά μέσο όρο στο 2,1% το 2025 και κινούμενος γύρω από το 2% μέχρι το 2027. Στην ΕΕ συνολικά αναμένεται να παραμείνει οριακά υψηλότερος, υποχωρώντας στο 2,2% το 2027.
Οι πιέσεις στις τιμές υπηρεσιών και τροφίμων σταδιακά μειώνονται, ενώ η άνοδος του πληθωρισμού ενέργειας και η επίδραση του νέου συστήματος εμπορίας εκπομπών (ΣΕΔΕ2) από το 2027 εξισορροπούν τις αποκλιμακώσεις σε άλλες κατηγορίες. Η ισχυρότερη ανταγωνιστική πίεση από τις εισαγωγές και η ανατίμηση του ευρώ αναμένεται να περιορίσουν τις αυξήσεις στα μη ενεργειακά αγαθά.
Ιδιωτική κατανάλωση και επενδύσεις στηρίζουν την ανάπτυξη
Η Επιτροπή εκτιμά ότι η ιδιωτική κατανάλωση θα παραμείνει βασικός μοχλός της ανάπτυξης, καθώς η αγοραστική δύναμη των νοικοκυριών βελτιώνεται σταδιακά, χάρη στην επιβράδυνση του πληθωρισμού και στην αύξηση μισθών πάνω από τον ονομαστικό πληθωρισμό. Παράλληλα, ο ρυθμός αποταμίευσης προβλέπεται να μειωθεί σταδιακά, ενισχύοντας τη ζήτηση.
Οι επενδύσεις αναμένεται να ανακτήσουν δυναμική, κυρίως σε μη οικιστικές κατασκευές και σε εξοπλισμό, με κρίσιμο ρόλο για τον Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΜΑΑ) και άλλα ταμεία της ΕΕ, τα οποία μετριάζουν τον αντίκτυπο της δημοσιονομικής προσαρμογής σε αρκετά κράτη μέλη.
Η ΕΕ, ως εξαιρετικά ανοικτή οικονομία, παραμένει ευάλωτη σε εμπορικούς περιορισμούς και δασμούς. Ωστόσο, οι πρόσφατες συμφωνίες μεταξύ ΗΠΑ και βασικών εμπορικών εταίρων, συμπεριλαμβανομένης της ΕΕ, έχουν περιορίσει ένα μέρος των αβεβαιοτήτων που καταγράφονταν στις εαρινές προβλέψεις. Παρά την αύξηση των μέσων δασμών στις εξαγωγές προς τις ΗΠΑ, οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν χαμηλότερα εμπόδια σε σχέση με άλλους μεγάλους παγκόσμιους παίκτες, στοιχείο που προσδίδει ένα σχετικό – αν και μέτριο – ανταγωνιστικό πλεονέκτημα.
Αγορά εργασίας: χαμηλή ανεργία, επιβράδυνση στην απασχόληση
Η αγορά εργασίας της ΕΕ παραμένει ανθεκτική. Η απασχόληση συνεχίζει να αυξάνεται, αν και με πιο ήπιους ρυθμούς, με προβλέψεις για 0,5% αύξηση το 2025 και 2026 και 0,4% το 2027. Το ποσοστό ανεργίας στην ΕΕ εκτιμάται ότι θα μειωθεί περαιτέρω από 5,9% το 2025–2026 σε 5,8% το 2027.
Η αύξηση των μισθών αναμένεται να επιβραδυνθεί, αλλά να παραμείνει πάνω από τον πληθωρισμό, βελτιώνοντας την πραγματική αγοραστική δύναμη των νοικοκυριών.
Δημοσιονομικά: υψηλότερα ελλείμματα, άνοδος του χρέους
Το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης στην ΕΕ αναμένεται να αυξηθεί από 3,1% του ΑΕΠ το 2024 σε 3,4% το 2027, κυρίως λόγω της προβλεπόμενης ανόδου των αμυντικών δαπανών από 1,5% σε 2% του ΑΕΠ (σύμφωνα με την ταξινόμηση COFOG).
Ο δείκτης χρέους της ΕΕ προβλέπεται να κινηθεί ανοδικά, από 84,5% του ΑΕΠ το 2024 σε 85% το 2027, ενώ στη ζώνη του ευρώ από περίπου 88% σε 90,4%. Η εξέλιξη αυτή αποδίδεται στα συνεχιζόμενα πρωτογενή ελλείμματα και στο γεγονός ότι το μέσο κόστος δανεισμού των κρατών παραμένει πάνω από τον ρυθμό αύξησης του ονομαστικού ΑΕΠ. Μέχρι το 2027, τέσσερα κράτη μέλη αναμένεται να διατηρούν χρέος άνω του 100% του ΑΕΠ.
Κίνδυνοι: εμπορικές εντάσεις, γεωπολιτική, κλιματική κρίση
Οι κίνδυνοι για τις προοπτικές ανάπτυξης «γέρνουν» προς τα κάτω. Η Επιτροπή καταγράφει:
- Συνεχιζόμενη αβεβαιότητα στην εμπορική πολιτική, με δασμούς και μη δασμολογικά εμπόδια που μπορούν να περιορίσουν περαιτέρω την ανάπτυξη.
- Γεωπολιτικές εντάσεις που μπορεί να προκαλέσουν νέους κλυδωνισμούς στην προσφορά.
- Πιθανή ανατιμολόγηση κινδύνου στις αγορές μετοχών, ιδίως στον τεχνολογικό κλάδο των ΗΠΑ, με συνέπειες για την εμπιστοσύνη και τις συνθήκες χρηματοδότησης.
- Εσωτερική πολιτική αβεβαιότητα στα κράτη μέλη, η οποία μπορεί να επηρεάσει αρνητικά κλίμα και επενδύσεις.
- Αυξανόμενη συχνότητα κλιματικών καταστροφών, που δύνανται να επιδράσουν αρνητικά στην ανάπτυξη.
Στην αντίθετη κατεύθυνση, η Επιτροπή αναφέρει ότι αποφασιστική πρόοδος σε μεταρρυθμίσεις και ανταγωνιστικότητα, υψηλότερες αμυντικές δαπάνες με ευρωπαϊκό παραγωγικό αποτύπωμα και νέες εμπορικές συμφωνίες θα μπορούσαν να ενισχύσουν την οικονομική δραστηριότητα πέραν των τρεχουσών εκτιμήσεων.
Ο Επίτροπος Οικονομίας και Παραγωγικότητας, Εφαρμογής και Απλούστευσης, Βάλντις Ντομπρόβσκις, υπογράμμισε ότι, παρά το δυσμενές πλαίσιο, η ΕΕ οφείλει να «ξεκλειδώσει» την εγχώρια ανάπτυξη επιταχύνοντας το θεματολόγιο ανταγωνιστικότητας, την απλούστευση της νομοθεσίας, την ολοκλήρωση της ενιαίας αγοράς και την ενίσχυση της καινοτομίας.
Κύπρος: Ανάπτυξη 3,4% το 2025 και σταθερό δημοσιονομικό πλεόνασμα
Για την Κύπρο, οι φθινοπωρινές προβλέψεις σκιαγραφούν μια ιδιαίτερα θετική εικόνα, με ισχυρή ανάπτυξη, χαμηλή ανεργία, σταδιακή αποκλιμάκωση του πληθωρισμού και συνέχιση της πτώσης του δημόσιου χρέους.
Ισχυρός ρυθμός ανάπτυξης, με μοχλό την εγχώρια ζήτηση
Το πραγματικό ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 3,2% στο πρώτο εξάμηνο του 2025, με ισχυρή συμβολή από:
- Συνολική κατανάλωση (+6,2% ετήσια βάση)
- Επενδύσεις (+18,4% ετήσια βάση)
- Καθαρές εξαγωγές, χάρη σε δυναμικό εμπόριο υπηρεσιών ΤΠΕ και ιστορικά υψηλές τουριστικές αφίξεις στις αρχές της σεζόν.
Για το σύνολο του 2025, προβλέπεται αύξηση του ΑΕΠ κατά 3,4%, πριν ο ρυθμός ανάπτυξης μετριαστεί σε 2,6% το 2026 και 2,4% το 2027.
Η ιδιωτική κατανάλωση θα παραμείνει ο κύριος μοχλός ανάπτυξης, αν και η δυναμική της αναμένεται να εξασθενήσει καθώς επιβραδύνεται η αύξηση του πραγματικού εισοδήματος και μειώνεται ο ρυθμός εισροής αλλοδαπών εργαζομένων που στηρίζουν τις δαπάνες των νοικοκυριών. Η εξασθένηση αυτή προβλέπεται να αντισταθμιστεί από:
- Ισχυρότερες επενδύσεις, στηριζόμενες στην έγκαιρη υλοποίηση του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΜΑΑ) έως το 2026
- Συνεχείς εισροές ΑΞΕ, ιδίως στον τομέα των ακινήτων
- Ισχυρές εξαγωγές υπηρεσιών, κυρίως τουρισμού και ΤΠΕ.
Παρά το σημαντικό πλεόνασμα στο ισοζύγιο υπηρεσιών, το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών παραμένει ελλειμματικό, κυρίως λόγω επαναπατρισμού κερδών από εταιρείες ξένης ιδιοκτησίας. Το έλλειμμα προβλέπεται να μειώνεται σταδιακά έως το 2027.
Πληθωρισμός κάτω από 2% μεσοπρόθεσμα
Ο μετρούμενος πληθωρισμός στην Κύπρο μειώθηκε απότομα το 2025, κυρίως λόγω πτώσης των τιμών ενέργειας και μερικής αποκλιμάκωσης των τιμών τροφίμων, καθώς και της προσωρινής μείωσης ΦΠΑ σε λογαριασμούς ενέργειας.
- Ο πληθωρισμός προβλέπεται στο 0,9% το 2025
- Σταδιακή άνοδος στο 1,5% το 2026 και 1,9% το 2027, με την επίδραση της λήξης των μέτρων ΦΠΑ και την εισαγωγή του ΣΕΔΕ2 να ωθεί εκ νέου το κόστος ενέργειας.
Ο πυρήνας πληθωρισμού (χωρίς ενέργεια και τρόφιμα) αναμένεται να παραμείνει ελαφρώς υψηλότερος, λόγω συνεχιζόμενων πιέσεων στις τιμές υπηρεσιών, κυρίως από την έντονη τουριστική ζήτηση.
Ρεκόρ χαμηλής ανεργίας
Η αγορά εργασίας παραμένει ιδιαιτέρως ισχυρή:
- Η απασχόληση αυξήθηκε κατά 1,6% ετησίως στο πρώτο εξάμηνο του 2025
- Η ανεργία υποχώρησε στο ιστορικό χαμηλό του 4,3% την ίδια περίοδο.
Η δημιουργία θέσεων εργασίας στηρίζεται, μεταξύ άλλων, σε σημαντικές εισροές αλλοδαπών εργαζομένων. Ωστόσο, αυτές αναμένεται να μετριαστούν σταδιακά, καθώς ολοκληρώνεται το πρώτο κύμα μετεγκαταστάσεων εταιρειών στο πλαίσιο των πολιτικών «headquartering» της Κύπρου.
Δημόσια οικονομικά: σταθερό πλεόνασμα, πτώση χρέους κάτω από 50% του ΑΕΠ
Η Κύπρος πέτυχε σημαντικό δημοσιονομικό πλεόνασμα 4,1% του ΑΕΠ το 2024, με τα έσοδα να αυξάνονται ταχύτερα από τις δαπάνες. Για το 2025 προβλέπεται:
- Πλεόνασμα 3,3% του ΑΕΠ
- Διατήρηση ισχυρών εσόδων, παρά τις αυξημένες δαπάνες για μέτρα στήριξης, αποζημιώσεις μετά τις πυρκαγιές του Ιουλίου 2025 και μειώσεις ΦΠΑ στην ενέργεια και βασικά αγαθά
- Αύξηση δημόσιων επενδύσεων λόγω ώθησης από τον ΜΑΑ το 2025–2026.
Για το 2026–2027, το πλεόνασμα προβλέπεται στο 3,0% και 3,2% του ΑΕΠ αντίστοιχα, με το τέλος του ΜΑΑ το 2026 να επηρεάζει τόσο έσοδα όσο και δαπάνες το 2027.
Ο δείκτης δημόσιου χρέους συνέχισε την έντονα πτωτική του πορεία, μειούμενος σε 62,8% του ΑΕΠ το 2024. Η Επιτροπή προβλέπει:
- Μείωση στο 56,4% το 2025
- Περαιτέρω αποκλιμάκωση στο 51,0% το 2026
- Υποχώρηση στο 45,7% του ΑΕΠ το 2027, κάτω από το 50%, εδραιώνοντας τη βελτίωση της πιστοληπτικής εικόνας της χώρας.
