Περισσότερους φόρους και εισφορές σε σχέση με το εισόδημά τους κατέβαλαν συνολικά οι πολίτες και οι επιχειρήσεις στην ΕΕ το 2024, σύμφωνα με τα στοιχεία που δημοσίευσε η Eurostat την προηγούμενη εβδομάδα. Το άθροισμα των φόρων και των καθαρών κοινωνικών εισφορών ως ποσοστό του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (ΑΕΠ), ανήλθε σε 40,4% στην ΕΕ το 2024, σημειώνοντας αύξηση από 39,9% το 2023.
Στη ζώνη του ευρώ , ο λόγος φόρων προς ΑΕΠ αυξήθηκε επίσης από 40,5% το 2023 σε 40,9% το 2024. Σε απόλυτους όρους, το 2024, τα έσοδα από φόρους και κοινωνικές εισφορές αυξήθηκαν κατά 387 δισεκατομμύρια ευρώ στην ΕΕ σε σύγκριση με το 2023, φτάνοντας τα 7.281 δισεκατομμύρια ευρώ. Τα ποσοστά σημείωσαν σημαντικές αποκλίσεις μεταξύ των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης το 2024. Τα υψηλότερα καταγράφηκαν στη Δανία (45,8%), τη Γαλλία (45,3%) και το Βέλγιο (45,1%), ενώ η Ελλάδα – με 41,7% – κατατάσσεται ένατη στην ΕΕ.
Στον αντίποδα, τα χαμηλότερα ποσοστά σημειώθηκαν στην Ιρλανδία (22,4%), στη Ρουμανία (28,8%) και στη Μάλτα (29,3%). Στην Κύπρο το ποσοστό φόρων προς ΑΕΠ είναι στο 37,6% του ΑΕΠ από 35,9% το 2023 και 35,7% το 2015 πριν δέκα χρόνια και κατατάσσεται στην 14η θέση μεταξύ των «27» κρατών της Ευρώπης. Το 2005 το ποσοστό ήταν ακόμη πιο μικρό και έφθανε το 33,5% του ΑΕΠ και όσο πάμε πιο πίσω το ποσοστό υποχωρεί, όπως για παράδειγμα το 1995 που ήταν 26,7%.
Εν μέρει, η ανάκαμψη των φορολογικών εσόδων σε πολλές χώρες της ΕΕ αποδίδεται σε ενεργητικές πολιτικές αύξησης εσόδων, όπως οι αυξήσεις συντελεστών ΦΠΑ και η εισαγωγή νέων φόρων, π.χ. τραπεζικών ή φόρων ακίνητης περιουσίας. Τα στοιχεία της Eurostat φωτίζουν μεταξύ άλλων και την πορεία των φορολογικών εσόδων την περίοδο της πανδημίας και της οικονομικής κρίσης που προηγήθηκε.
Όπως αναφέρει η Eurostat στα γενικά συμπεράσματα, τα προηγούμενα χρόνια τα φορολογικά έσοδα των χωρών της ΕΕ είχαν επηρεαστεί σημαντικά από την πανδημία COVID-19. Σχεδόν όλα τα κράτη-μέλη εισήγαγαν το 2020 μέτρα αναστολής πληρωμών φόρων και κοινωνικών εισφορών. Αυτό σημαίνει ότι οι φόροι καταγράφηκαν ως έσοδα για το 2020, αλλά πληρώθηκαν σε μεταγενέστερες περιόδους, γεγονός που οδήγησε σε αύξηση των εισπρακτέων απαιτήσεων της γενικής κυβέρνησης.
Ορισμένα από τα μέτρα αναστολής παρέμειναν σε ισχύ και το 2021 και 2022, ενώ αρκετές χώρες της ΕΕ προχώρησαν και σε προσωρινές φορολογικές μειώσεις. Η περαιτέρω αύξηση των φορολογικών εσόδων των κυβερνήσεων το 2022 και 2023 οφειλόταν στην οικονομική ανάκαμψη (λόγω των αυτόματων σταθεροποιητών) καθώς και στον υψηλότερο πληθωρισμό. Παράλληλα, αρκετά κράτη μείωσαν επιμέρους φόρους, ιδίως σε προϊόντα ενέργειας.
Το 2024, τα φορολογικά έσοδα αντιστοιχούσαν στο 87,8% των συνολικών εσόδων της γενικής κυβέρνησης στην ΕΕ. Η σταθερή απασχόληση και οι αυξήσεις στους μισθούς συνέχισαν να στηρίζουν τα επίπεδα των εσόδων.
Μετά το 2007, οι επιπτώσεις της οικονομικής και χρηματοπιστωτικής κρίσης στη φορολογική επιβάρυνση έγιναν εμφανείς. Από το τελευταίο υψηλό του 2007 (40,1% του ΑΕΠ), ο λόγος των εσόδων από φόρους και κοινωνικές εισφορές προς το ΑΕΠ στην ΕΕ μειώθηκε σημαντικά στο 39,0% του ΑΕΠ το 2010. Από το 2014 έως το 2015, τα φορολογικά έσοδα ως ποσοστό του ΑΕΠ μειώθηκαν ελαφρά τόσο στην ΕΕ όσο και στην Ευρωζώνη, προτού αρχίσουν να αυξάνονται ξανά την περίοδο 2016 – 2018. Το 2019 παρατηρείται μια μικρή μείωση και στις δύο περιοχές.
Καθώς πλησιάζει το τέλος του 2025 -μια χρονιά που σημαδεύτηκε από μια σειρά σημαντικών πολιτικών και οικονομικών γεγονότων-οι χρηματοπιστωτικές αγορές προσεγγίζουν τον Νοέμβριο με προσοχή. Μεταξύ των αναμενόμενων αποφάσεων των μεγάλων κεντρικών τραπεζών, της συνέχισης του shut down της κυβέρνησης των ΗΠΑ και των συζητήσεων για τον νέο επταετή προϋπολογισμό στην Ευρώπη, οι επενδυτές κινούνται σε μια ομίχλη αβεβαιότητας. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, η Fed προχώρησε στη δεύτερη μείωση των επιτοκίων, στο πλαίσιο της νομισματικής χαλάρωσης που ξεκίνησε τον Σεπτέμβριο. Καθώς πλησιάζει η πρώτη επέτειος της νίκης του Ντόναλντ Τραμπ στις προεδρικές εκλογές, οι επενδυτές φοβούνται μια νέα πολιτική αβεβαιότητα στις Ηνωμένες Πολιτείες. Η Ρεπουμπλικανική κυβέρνηση παραμένει σε αντιπαράθεση με το Κογκρέσο σχετικά με την ομοσπονδιακή χρηματοδότηση, ενώ το Ανώτατο Δικαστήριο έχει προγραμματίσει να επανεξετάσει τη νομιμότητα των δασμών που επέβαλε ο Λευκός Οίκος στις 5 Νοεμβρίου. Στην Ευρώπη, η κατάσταση δεν είναι καθόλου πιο ξεκάθαρη. Στη Γαλλία, οι συζητήσεις για τον προϋπολογισμό έχουν βαλτώσει σε μια κατακερματισμένη Εθνοσυνέλευση. Στη Γερμανία, η οικονομία παρέμεινε στάσιμη στο τρίτο τρίμηνο. Σύμφωνα με προκαταρκτικούς υπολογισμούς της Ομοσπονδιακής Στατιστικής Υπηρεσίας, το ΑΕΠ «αυξήθηκε» κατά 0% σε σύγκριση με το προηγούμενο τρίμηνο.
Ωστόσο τα πράγματα φαίνονται πιο αισιόδοξα 2026 και οι παράγοντες είναι οι εξής:
Πρώτον, ο τρόπος με τον οποίο η κορυφαία οικονομία του κόσμου αποφεύγει την ύφεση που φαινόταν αναπόφευκτη στις αρχές του 2025 -χάρη σε μεγάλο βαθμό στις τεράστιες επενδύσεις στην τεχνητή νοημοσύνη. Δεύτερον, οι ΗΠΑ και σε κάποιο βαθμό ολόκληρη η παγκόσμια οικονομία επωφελούνται από τα κίνητρα που παρέχονται από τις μειώσεις επιτοκίων της Ομοσπονδιακής Τράπεζα. Τα επιτόκια της Fed είναι στο χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων τριών ετών. Αυτό το χαμηλότερο κόστος του χρήματος θα συνεχίσει να τονώνει την οικονομία των ΗΠΑ. Τρίτον, ο εμπορικός πόλεμος που πυροδότησε ο Τραμπ μπαίνοντας στον Λευκό Οίκο , μπορεί να αποτέλεσε πραγματικότητα, αλλά την προηγούμενη εβδομάδα μετριάστηκε από την μονοετή μερική εκεχειρία που συμφωνήθηκε μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας.
Οι δύο υπερδυνάμεις δυνάμεις έχουν μειώσει τις εντάσεις σχετικά με τα στοιχεία σπάνιων γαιών, με το Πεκίνο να αναστέλλει τους περιορισμούς στις εξαγωγές αυτών των πολύτιμων συστατικών, που χρησιμοποιούνται ευρέως στον τεχνολογικό τομέα, για ένα έτος. Συμφώνησαν επίσης να αναστείλουν τους λιμενικούς δασμούς και στις δύο πλευρές του Ειρηνικού, ένα μέτρο που θα ωφελήσει και άλλους εταίρους. Τέταρτον, και εξίσου σημαντικό, είναι η επανενεργοποίηση σημαντικών διμερών επενδυτικών συμφωνιών, όπως η συμφωνία μεταξύ Ουάσινγκτον και Τόκιο για τη δημιουργία ενός ταμείου 550 δισεκατομμυρίων δολαρίων για ιαπωνικές επενδύσεις στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ωστόσο, η Ουάσινγκτον θα έχει τον τελευταίο λόγο για αυτές τις επενδύσεις στις ΗΠΑ.
Τέλος, όσον αφορά τον ιδιωτικό τομέα, οι ειδικοί προβλέπουν αύξηση κερδών κατά 13,4% για τις εισηγμένες ευρωπαϊκές εταιρείες το 2026 και αύξηση 12% στη Wall Street το επόμενο έτος. Οι προοπτικές είναι ιδιαίτερα ευνοϊκές για την Ευρώπη, όπου οι αναλυτές προβλέπουν αύξηση κερδών κατά 13,4% για τον Stoxx 600, σε σύγκριση με 12% για τον S&P 500. Οι εκτιμήσεις των ειδικών δείχνουν ότι τα συνδυασμένα καθαρά κέρδη μεταξύ των εταιρειών του S &P 500 θα ξεπεράσουν τα 2,4 τρισεκατομμύρια δολάρια κατά το οικονομικό έτος 2025, αντιπροσωπεύοντας ετήσια αύξηση σχεδόν 10%.
