Πέρασαν κιόλας δέκα χρόνια από την τελευταία φορά που είχαμε την ευκαιρία να τα πούμε με την Καίτη Κληρίδη. Σήμερα, η είδηση του θανάτου της ήρθε σαν κεραυνός εν αιθρία σκορπίζοντας θλίψη στο πολιτικό -και όχι μόνο- σκηνικό του τόπου. Η Καίτη Κληρίδη έφυγε μετά από μακροχρόνια μάχη που έδινε με τον καρκίνο. Έσβησε σε ηλικία 76 ετών, ενώ νοσηλευόταν στο Κέντρο Ανακουφιστικής Φροντίδας Αραδαφνούσα.
Σήμερα, λοιπόν, τη θυμόμαστε βγάζοντας από τα χρονοντούλαπα την τελευταία συνέντευξη που παραχώρησε στο «Down Town» και στη δημοσιογράφο Κωνσταντίνα Γεωργίου, με τίτλο «Είναι μεγάλη παρηγοριά η αγάπη που εισπράττω για τον πατέρα μου» (22 Νοεμβρίου 2015).
Μία συνέντευξη, στην οποία η Καίτη Κληρίδη απέδειξε ότι δεν μασάει τα λόγια της. Άλλωστε, όπως δήλωνε κι η ίδια ο Γλαύκος Κληρίδης της έμαθε να έχει από μικρή το θάρρος της γνώμης της. Η Καίτη μας ανοίχτηκε και μίλησε για όλους και για όλα. Για την οικογένειά της, τον πατέρα της, το βαρύ όνομα που κουβαλούσε, τη σχέση της με την πολιτική σκηνή.
Διαβάστε αυτούσια τη συνέντευξη
Την περασμένη Κυριακή συμπληρώθηκαν δυο χρόνια από τον θάνατο τού πατέρα σας. Αλήθεια, τι θυμάστε πιο έντονα από εκείνον;
Την αγάπη και την ανθρωπιά του. Πολλές φορές, με προσεγγίζουν άνθρωποι, λέγοντάς μου πόσο τους είχε βοηθήσει. Ήταν πολύ κοντά στον κόσμο. Είναι μεγάλη παρηγοριά για μένα αυτή η αγάπη που εισπράττω για τον πατέρα μου.
Πώς πιστεύετε ότι θα αντιδρούσε αν μάθαινε πως δόθηκε το όνομά του στον Διεθνή Αερολιμένα Λάρνακας, δεδομένου ότι επί διακυβέρνησής του είχε ζητήσει να μην αναρτώνται οι φωτογραφίες των εκάστοτε προέδρων σε κυβερνητικά κτίρια, παρά μόνο το έμβλημα τής Κυπριακής Δημοκρατίας;
Προσωπικά, θεωρώ ότι το δικαιούται. Κατανοώ, ωστόσο, ότι αυτή η κίνηση της κυβέρνησης, δεν άρεσε σε ορισμένους κύκλους για κομματικούς λόγους.
Κάποιοι μίλησαν για σκοπιμότητες εν όψει των επικείμενων βουλευτικών εκλογών… Δεν πιστεύω ότι το ένα σχετίζεται με το άλλο.
Τον πατέρα σας, τον απασχολούσε η υστεροφημία του;
Δεν το νομίζω.
Θεωρείτε ότι ο Γλαύκος Κληρίδης, υπήρξε ηγέτης;
Πιστεύω πως, ναι. Όταν θεωρούσε ότι κάτι ήταν σωστό, το εξηγούσε στον κόσμο, παρόλο που μπορούσε να μην ήταν αρεστός. Για μένα, αυτό πρέπει να κάνει ένας ηγέτης. Να καθοδηγεί και όχι να ακολουθεί.
Έκανε λάθη στην πολιτική του πορεία; Ασφαλώς. Όλοι κάνουν.
Του τα επισημαίνατε;
Όποτε είχα αντίθετη άποψη, του την έλεγα. Χωρίς να σημαίνει, κατ’ ανάγκη, πως είχε λάθος στο ζήτημα που διαφωνούσαμε.
Το ότι μένετε ακριβώς δίπλα από το σπίτι των γονιών σας, βοηθά στο να μην ξεθωριάζουν οι μνήμες;
Έχω έντονες αναμνήσεις από τους γονείς μου. Νιώθω ότι πάντοτε είναι μαζί μου. Οπότε, δεν χρειάζομαι οποιοδήποτε αντικείμενο για να τους θυμάμαι. Μετά τον θάνατο του πατέρα μου, για περισσότερο από έναν χρόνο, άφησα τα πάντα όπως ήταν. Κάποια στιγμή, αντιλήφθηκα πως δεν είχε νόημα. Ότι, δυστυχώς, οι γονείς μου δεν θα γυρνούσαν πίσω. Έτσι, αποφάσισα να αρχίσω να χαρίζω τις συλλογές τους. Σκέφτηκα ότι εφόσον δεν έχω τη δυνατότητα να δημιουργήσω ένα μουσείο, να δώσω κάποια από τα αντικείμενα τους, σε σημεία που έχει πρόσβαση ο κόσμος, όπως η Μητρόπολη Ταμασού και το Ίδρυμα Κώστα και Ρίτας Σεβέρη.
Παρόλα αυτά, δεν είναι δύσκολο να αποχωρίζεστε τα αντικείμενα που αγαπούσαν;
Εγώ δεν έχω παιδιά, για να περάσουν στην επόμενη γενιά. Γι’ αυτό θέλω αυτές οι συλλογές να υπάρχουν κάπου, καθώς οι γονείς μου τις δημιούργησαν με αγάπη. Ακόμη και οι μελλοντικές γενιές που δεν θα ξέρουν τον Γλαύκο και τη Λίλα-Ειρήνη Κληρίδη, να μπορούν να βλέπουν κάποια όμορφα αντικείμενα.
Υπάρχουν φορές που αισθάνεστε μοναξιά, από τότε που χάσατε τους γονείς σας;
Μικρότερη, δεν άντεχα και μόνο στη σκέψη. Μεγαλώνοντας, όταν τους βλέπεις να αντιμετωπίζουν προβλήματα υγείας, χωρίς να έχουν ποιότητα ζωής, λες καλύτερα να «φύγουν», να ησυχάσουν. Δεν νιώθω, όμως, μοναξιά. Έχω δίπλα μου τον σύζυγό μου και καλές φίλες. Τις προάλλες, επισκέφθηκα τα γραφεία του ΔΗΣΥ και συνάντησα τις κοπέλες που εργάζονται εκεί, οι οποίες είναι σαν οικογένειά μου. Το ίδιο ισχύει και για τα άτομα της φρουράς του πατέρα μου, που μετά από δέκα χρόνια που ήμασταν μαζί στο Μενεού, είναι σαν αδέλφια μου. Ωστόσο, επειδή δεν έχω παιδιά, είναι παράξενο το συναίσθημα να ξέρω πως εγώ είμαι το «τέρμα» της οικογένειάς μου.
Δεν νιώσατε την ανάγκη να υιοθε- τήσετε ένα παιδί;
Τον καιρό που μπορούσα να αποκτήσω ένα παιδί, ήμουν απασχολημένη με άλλα πράγματα. Δεν μπορώ να πω ότι μετάνιωσα. Νιώθω πως εκπλήρωσα όσα ήθελα στη ζωή μου. Σίγουρα, είναι ωραίο να έχεις ένα μωρό. Ίσως αν μπορούσα να το αποκτήσω με φυσιολογικό τρόπο, να το έκανα. Από την άλλη, είναι σπουδαίο να υιοθετήσεις ένα παιδί. Αλλά, εγώ έχασα την κατάλληλη στιγμή, λόγω της ενεργής ανάμειξής μου με την πολιτική. Ύστερα, ήταν αργά. Και θεωρώ πως δεν είναι σωστό για ένα παιδί να το υιοθετήσεις όταν βρίσκεσαι σε μεγάλη ηλικία.
Εσείς, παραπονεθήκατε ποτέ που δεν είχατε αδέλφια;
Όχι, γιατί είχα αντιληφθεί πως ήταν δύσκολο για κάποιους λόγους. Ωστόσο, πάντοτε είχα καλούς φίλους στη ζωή μου, μέχρι σήμερα.
Είχατε όμορφα παιδικά χρόνια;
Ναι, παρά τις δυσκολίες. Όταν ήμουν μικρή, ήταν η εποχή της ΕΟΚΑ. Θυμάμαι τις εντάσεις και τα μπλόκα όταν γυρνούσαμε με το αυτοκίνητο. Εμπειρίες που επηρεάζουν την ψυχοσύνθεση ενός ατόμου. Εισέπραξα όμως πολλή αγάπη από τους γονείς μου. Επειδή ήμουν μοναχοπαίδι, ήμουν συνεχώς μαζί τους. Βέβαια, αυτό ήταν και κακό, γιατί όταν έφυγα για σπουδές στο Λονδίνο ήθελα να επιστρέψω πίσω. Έγινα περίπου 24 χρονών για να νιώσω ότι πατώ γερά στα πόδια μου.
Νιώσατε ποτέ ότι η πολιτική, σας στερούσε τον πατέρα σας;
Όχι. Άλλωστε, είμαι της άποψης ότι το κοινό καλό, είναι πιο σημαντικό από το προσωπικό. Ποτέ όμως δεν ένιωσα ότι στερήθηκα οτιδήποτε. Ο πατέρας μου πάντοτε είχε χρόνο για μένα. Όταν είχα κάποιο πρόβλημα και το μοιραζόμουν με τη μητέρα μου, μου έλεγε να περιμένουμε τον πατέρα μου για να το συζητήσουμε και οι τρεις μαζί.
Σε ποιον από τους δυο, μοιάζετε περισσότερο;
Δύσκολο να πω. Έχω πάρει στοιχεία και από τους δυο. Ίσως στον χαρακτήρα, να είμαι πιο κοντά στον πατέρα μου, ο οποίος ήταν ορθολογιστής, σε αντίθεση με τη μητέρα μου που ήταν πιο συναισθηματική. Και οι δυο ήταν δημοκράτες και με έμαθαν να μην κρίνω ποτέ κάποιον με βάση τη μόρφωσή του και το τι έχει, αλλά σύμφωνα με αυτό που έχω μπροστά μου.
Το χιούμορ του Γλαύκου Κληρίδη, το έχετε «κληρονομήσει»;
Δυστυχώς, δεν έχω το χάρισμα να λέω αστεία, αλλά νομίζω πως τα αντιλαμβάνομαι (γέλια).
Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι οι γυναίκες επιλέγουν, υποσυνείδητα, έναν σύντροφο κοντά στο πατρικό πρότυπο. Ισχύει για εσάς;
Με τον σύζυγό μου, ταιριάζουμε πολύ. Έχουμε κοινά ενδιαφέροντα και απόψεις. Αυτά μας έφεραν κοντά. Όταν έφθασα στα 40, θεωρούσα πως δεν θα παντρευόμουν ποτέ. Ήμουν πολύ καλά και μόνη μου. Μέχρι που μπήκε ο Κώστας στη ζωή μου. Σ’ εκείνο που μοιάζει στον πατέρα μου, είναι το ενδιαφέρον που έχει για τον συνάνθρωπό του. Βοηθά όπου μπορεί. Δεν είναι καθόλου εγωιστής. Ίσως, υποσυνείδητα, να είχα αντιληφθεί αυτή την ομοιότητα. Ζώντας μαζί του 18 χρόνια, την αντιλαμβάνομαι ολοένα και περισσότερο.
Κατά τη γνώμη σας, ο πατέρας σας ήθελε να συνεχίσετε το πολιτικό του έργο ή προτιμούσε να μείνετε μακριά για να σας προστατεύσει;
Μάλλον, το δεύτερο. Ίσως, το μοναδικό παράπονο που έχω από τον πατέρα μου είναι που δεν μου έλεγε: «Μπράβο, Καίτη. Αυτό που έκανες ήταν καλό». Δεν εκφραζόταν. Θεωρώ, όμως, ότι επειδή η μητέρα μου ήταν ακριβώς το αντίθετο, ήθελε να κρατά τις ισορροπίες. Βέβαια, παρόλο που δεν με ενθάρρυνε, πάντοτε με στήριζε.
Γιατί αποστασιοποιηθήκατε από την πολιτική;
Ένιωσα ότι ολοκληρώθηκε ο κύκλος. Δεν μου προσέφερε και δεν είχα να προσφέρω κάτι καινούριο. Ωστόσο, εκεί που μπορώ να κάνω μια χρήσιμη παρέμβαση, θα την κάνω με τον τρόπο μου. Ιδιαίτερα στο τελευταίο μου πόστο ως επίτροπος Προεδρίας για Ανθρωπιστικά Θέματα -με το οποίο με τίμησε ο πρόεδρος της Δημοκρατίας- ένιωσα ότι δεν μπορούσα να αποδώσω όπως ήθελα. Ξαφνικά συνειδητοποίησα ότι μπήκα στην τρίτη ηλικία, είτε μου αρέσει, είτε όχι. Έχω βρει, όμως, πράγματα που με γεμίζουν.
Όπως;
Έχω διάφορες ασχολίες. Πέρα από διάφορες φιλανθρωπικές δραστηριότητες -καθώς βοηθώ κι εγώ όπου και όπως μπορώ- προσπαθώ να μάθω τουρκικά και να γυμνάζομαι για λόγους υγείας. Παράλληλα, κάνω μαθήματα διαλογισμού, συναντιέμαι με φίλους σε τακτική βάση και φυσικά περνώ πολύ χρόνο με τον σύζυγό μου, κάνοντας εκδρομές.
Ενοχληθήκατε όταν σας κατηγόρησαν, πέρσι, ότι κάνατε διακοπές στη Νέα Υόρκη, με τα χρήματα του φορολογούμενου πολίτη, όσο ήσασταν επίτροπος Προεδρίας;
Αν μου ασκούσαν κριτική για τις δηλώσεις μου, δεν θα με πείραζε. Αλλά, αυτή η κατηγορία ήταν πολύ άδικη. Βρέθηκα στη Νέα Υόρκη για δέκα μέρες, διότι έπρεπε να παρευρεθώ σε δυο εκδηλώσεις, οι οποίες είχαν μεταξύ τους κάποιες μέρες απόσταση στην ημερομηνία διεξαγωγής. Το διάστημα που μεσολάβησε, είχα πραγματοποιήσει διάφορες επίσημες επαφές. Σαφώς και τα έξοδα μού τα κάλυψε το κράτος, καθώς επρόκειτο για μια επίσημη επίσκεψη. Παρόλο που ενοχλήθηκα, προτίμησα να μη δώσω συνέχεια στο θέμα, καθώς αντιλήφθηκα ότι ο λόγος που έγινε όλο αυτό ήταν επειδή παρερμηνεύτηκαν ορισμένες δηλώσεις μου σε σχέση με τις συνομιλίες στο Κυπριακό.
Ο πατέρας σας, πάντως, έλεγε ότι ήθελε να σας μάθει να έχετε το θάρρος της γνώμης σας, κάτι που τον συμβούλευε και ο δικός του πατέρας. Τα κατάφερε;
Νομίζω πως ναι. Δεν μου αρέσει να προσποιούμαι. Προσπαθώ να είμαι ειλικρινής, χωρίς να θίγω κανέναν.
Το επίθετό σας, υπήρξε ποτέ «βάρος» για εσάς, μιας και ό,τι κάνατε είχε αντανάκλαση στον πατέρα σας;
Και ναι, και όχι. Υπήρξαν στιγμές στην πολιτική μου καριέρα, που δέχθηκα κριτική. Στο παρελθόν, είχα κάνει ορισμένες δηλώσεις που ήταν κάπως πρόωρες για την εποχή και παρεξηγήθηκαν. Δεν μετανιώνω όμως, καθώς ήταν πράγματα που έπρεπε να λεχθούν. Τώρα πια που δεν είμαι πολιτικό πρόσωπο, νιώθω πως μπορώ να πω ό,τι θέλω. Και αυτό είναι λυτρωτικό!
Φωτογραφίες: Δημήτρης Βαττής & αρχείο Φιλελεύθερου
