Κατά τη θερινή περίοδο 2025, η Κύπρος βρέθηκε αντιμέτωπη με σοβαρά προβλήματα στον τομέα της ηλεκτροπαραγωγής, φέρνοντας στο προσκήνιο κρίσιμα ζητήματα που αφορούν, τόσο την ασφάλεια λειτουργίας του ηλεκτρικού συστήματος, όσο και την επαρκή κάλυψη της ζήτησης στον ηλεκτρισμό.
Με βάση τον Νόμο 130(Ι)/2021 περί Ρύθμισης της Αγοράς Ηλεκτρισμού, ο ΔΣΜΚ είναι, μεταξύ άλλων, ο αρμόδιος φορέας για την ασφαλή λειτουργία του ηλεκτρικού συστήματος της Κύπρου. Στις αρμοδιότητές του περιλαμβάνεται και ο συντονισμός της αποκατάστασης βλαβών και/ή προβλημάτων που ενδέχεται να θέσουν σε κίνδυνο την ασφάλεια του ηλεκτρικού συστήματος.
Ανάγκη αναβάθμισης στον σταθμό Βασιλικού
Σε προηγούμενο μας άρθρο, μέσω του «Φιλελευθέρου», επισημάνθηκε ότι ο ΔΣΜΚ είχε ζητήσει από την ΑΗΚ την άμεση αναβάθμιση εξοπλισμού σε υποσταθμό μεταφοράς του ηλεκτροπαραγωγού σταθμού (ΗΣ) Βασιλικού. Ο λόγος ήταν η τεχνική αδυναμία του υφιστάμενου εξοπλισμού μεταφοράς να διαχειριστεί με ασφάλεια τα θεωρητικά μέγιστα και επικίνδυνα ρεύματα βραχυκύκλωσης -ισχυρά ρεύματα που εκδηλώνονται κατά τη διάρκεια βλαβών και μπορεί να προκαλέσουν καταστροφή εξοπλισμού μεταφοράς, εάν σημειωθεί υπέρβαση του ορίου αντοχής του-.
Σύμφωνα με δημοσίευμα του προέδρου της ΣΕΠΑΗΚ μέσω του «Φιλελευθέρου», ο ΔΣΜΚ έχει θέσει όριο ασφαλείας τα 850 MW για την εγκατεστημένη ισχύ των συμβατικών μονάδων που θα βρίσκονται σε λειτουργία (συγχρονισμένες) στην περιοχή Βασιλικού. Η υπέρβαση αυτού του ορίου, σε συνδυασμό με συγκεκριμένη βλάβη στον εξοπλισμό μεταφοράς, θα μπορούσε να προκαλέσει σοβαρούς κινδύνους, τόσο για την ασφάλεια του προσωπικού και του εξοπλισμού, όσο και για την αξιοπιστία εφοδιασμού του συστήματος.
Καθώς η εγκατεστημένη ισχύς των μονάδων στην περιοχή Βασιλικού υπερβαίνει τα 850 MW, ο κίνδυνος λειτουργίας πέραν του ορίου ασφαλείας είναι υπαρκτός, ιδιαίτερα σε περιόδους υψηλής ζήτησης στον ηλεκτρισμό.
Τι συνέβη το καλοκαίρι 2025;
Κατά τις πιο θερμές ημέρες του φετινού καλοκαιριού, σε συνθήκες παρατεταμένου καύσωνα, τέθηκαν σε ταυτόχρονη λειτουργία όλες οι διαθέσιμες μονάδες στους ΗΣ Βασιλικού και Μονής. Εκτιμάται ότι, σε αυτές τις περιπτώσεις, η συγχρονισμένη ισχύς ξεπέρασε το όριο ασφαλείας των 850 MW. Ωστόσο, ο ΔΣΜΚ δεν προχώρησε σε διακοπές παροχής ηλεκτρισμού που θα διασφάλιζαν τήρηση του καθορισμένου ορίου.
Κρίσιμα ερωτήματα
Η στάση αυτή του ΔΣΜΚ εγείρει εύλογα ερωτήματα. Δύο είναι τα κύρια πιθανά σενάρια:
1. Συνειδητή παραβίαση του ορίου ασφαλείας, είτε: * για αποτροπή κοινωνικών ή πολιτικών συνεπειών που θα προκαλούσαν οι διακοπές στον ηλεκτρισμό, ή * με την εκτίμηση ότι η πιθανότητα πρόκλησης βλάβης, που θα προκαλούσε τα θεωρητικά μέγιστα και επικίνδυνα ρεύματα βραχυκύκλωσης, ήταν στατιστικά εξαιρετικά χαμηλή και το ρίσκο μετρήσιμο.
2. Αναθεώρηση του καθορισμένου ορίου, με νέα τεχνική αξιολόγηση, που θεωρεί το σύστημα ικανό να αντέξει την υπέρβαση χωρίς κρίσιμες επιπτώσεις.
Σε κάθε περίπτωση, η διαφάνεια και η τεκμηρίωση των αποφάσεων είναι απαραίτητες, όταν πρόκειται για ζητήματα που αφορούν τον ασφαλή εφοδιασμό στον ηλεκτρισμό.
Συμπεράσματα
Το καλοκαίρι του 2025 ανέδειξε, με τον πιο ξεκάθαρο τρόπο, τις παθογένειες και τα όρια του ηλεκτρικού συστήματος της Κύπρου. Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι η οριακή κάλυψη της ζήτησης, με ταυτόχρονη λειτουργία όλων των διαθέσιμων συμβατικών μονάδων στην περιοχή Βασιλικού, συνιστά ένδειξη ότι το σύστημα λειτούργησε πέραν του προβλεπόμενου ορίου ασφαλείας για τα επικίνδυνα ρεύματα βραχυκύκλωσης.
Το μικρό και απομονωμένο ηλεκτρικό σύστημα της Κύπρου δεν αντέχει να λειτουργεί πλέον πέραν των ορίων ασφάλειας ή με οριακή επάρκεια στον ηλεκτρισμό, όπως έχει λειτουργήσει το καλοκαίρι 2025. Εάν συνεχιστεί αυτός ο κατήφορος, είναι θέμα χρόνου και συγκυριών να καταρρεύσει. Οι πολίτες της Κύπρου αξίζουν ένα ηλεκτρικό σύστημα που να μπορεί να παρέχει απρόσκοπτα ηλεκτρισμό χωρίς κινδύνους ή διακοπές, όπως αρμόζει σε μια σύγχρονη ευρωπαϊκή χώρα.
Υστερόγραφο: Σε προηγούμενό μας άρθρο, είχε επισημανθεί ότι ο ΔΣΜΚ ζήτησε από την ΑΗΚ την άμεση αναβάθμιση εξοπλισμού μεταφοράς στον ΗΣ Βασιλικού, με στόχο τη διαχείριση των θεωρητικά μέγιστων και επικίνδυνων ρευμάτων βραχυκύκλωσης. Η απαίτηση αυτή βασίστηκε στο σενάριο χειρότερης περίπτωσης, το οποίο προϋποθέτει την ταυτόχρονη εμφάνιση πολλών ακραίων και σπάνιων συμβάντων. Δεδομένου ότι η πιθανότητα εκδήλωσης όλων αυτών ταυτόχρονα είναι στατιστικά εξαιρετικά χαμηλή, είχαμε εισηγηθεί την επανεξέταση της αναγκαιότητας της αναβάθμισης, προτείνοντας πιο ρεαλιστικές και τεχνικά τεκμηριωμένες λύσεις, στη βάση αποδοχής μετρήσιμου ρίσκου και με περιστασιακή αλλαγή όδευσης της παραγωγής όπου χρειάζεται.
* Ηλεκτρολόγος μηχανικός, με πολυετή πείρα στη λειτουργία του Ηλεκτρικού Συστήματος
