Η Κύπρος αποτελεί διαχρονικά πύλη προς την ΕΕ για επιχειρηματίες με διεθνή προσανατολισμό. Το νησί διαθέτει ένα ώριμο οικοσύστημα παροχής επαγγελματικών υπηρεσιών, αγγλόφωνη επιχειρηματική κουλτούρα και πλαίσιο εταιρικού δικαίου εναρμονισμένο με διεθνείς πρακτικές. Εξίσου σημαντικό, είναι το γεγονός ότι η ίδρυση εταιρείας μπορεί να ολοκληρωθεί ταχέως (συχνά εντός λίγων ημερών), εφόσον προετοιμάσετε τα σωστά έγγραφα και συνεργαστείτε με τους κατάλληλους ανθρώπους. Στον οδηγό που ακολουθεί, συγκεντρώνονται βασικές νομικές, φορολογικές, ρυθμιστικές και λειτουργικές ενέργειες που πρέπει να γίνουν, ώστε να έχετε την καλύτερη δυνατή εμπειρία.
1) Καθορίστε το επιχειρηματικό σας μοντέλο και τη νομική μορφή της εταιρείας
Ξεκινήστε από τα βασικά: ορίστε τον σκοπό της επιχείρησής σας, την αγορά-στόχο και το χρηματοοικονομικό σας πλάνο. Μετατρέψτε τα δεδομένα αυτά σε συνοπτικό επιχειρηματικό μοντέλο, στρατηγική μάρκετινγκ και τρόπους χρηματοδότησης. Η επιλογή νομικής μορφής (συνηθέστερα ιδιωτική εταιρεία περιορισμένης ευθύνης – Ltd, αλλά χρησιμοποιούνται και partnerships/προσωπικές εταιρείες) θα εξαρτηθεί από αυτές τις αποφάσεις και από τον αριθμό και τους ρόλους των ιδρυτών, επενδυτών και λοιπών μετόχων. Ένα καλά δομημένο business plan διευκολύνει τη δημιουργία καλών σχέσεων με τράπεζες, τις συζητήσεις με επενδυτές και πιθανές συνεργασίες με επαγγελματίες.
2) Προσλάβετε έγκαιρα Κύπριο δικηγόρο
Βάσει του κυπριακού δικαίου, μόνο αδειοδοτημένοι από τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο δικηγόροι μπορούν να ετοιμάσουν και να υπογράψουν το Μνημόνιο και Καταστατικό της εταιρείας και τη δήλωση HE1. Αναθέστε τις διαδικασίες αυτές σε νομικό σύμβουλο από την αρχή. Ο δικηγόρος θα σας διασφαλίσει ότι τα καταστατικά έγγραφα αντικατοπτρίζουν τα δικαιώματα των μετόχων και τυχόν επενδυτική προστασία, ενώ μπορεί να συντονίσει καταχωρίσεις, δέουσα επιμέλεια (due diligence) και άνοιγμα τραπεζικού λογαριασμού. Η σύσταση μπορεί να γίνει μέσω δικηγορικού γραφείου, αδειοδοτημένου παρόχου υπηρεσιών ή μέσω της Μονάδας Διευκόλυνσης Επιχειρήσεων (Business Facilitation Unit, BFU) του Υπουργείου Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας.
3) Εξασφαλίστε και λάβετε έγκριση για την επωνυμία της εταιρείας
Υποβάλετε αίτηση στον Έφορο Εταιρειών και Επίσημο Παραλήπτη (Official Receiver) για έγκριση επωνυμίας. Μπορείτε να αιτηθείτε απευθείας ή μέσω δικηγόρου. Αν ο χρόνος σας πιέζει, ρωτήστε για τα λεγόμενα “shelf names”, δηλαδή διαθέσιμες προεγκεκριμένες επωνυμίες. Η χρήση τέτοιας επωνυμίας μπορεί να σας «γλιτώσει» πολύτιμο χρόνο.
4) Ετοιμάστε τον φάκελό σας
O δικηγόρος σας θα συγκεντρώσει και θα υποβάλει τα τυπικά έντυπα και τα συνοδευτικά έγγραφα στον Επίσημο Παραλήπτη. Αναμένεται να προσκομίσετε:
- Επιχειρηματικό προφίλ: σύντομη περιγραφή του σκοπού της εταιρείας (εκτός εάν χρησιμοποιήσετε τυποποιημένο Μνημόνιο & Καταστατικό).
- Μετοχικό κεφάλαιο: ονομαστικό ποσό και κατανομή (σημ.: για δημόσιες εταιρείες απαιτείται ελάχιστο €25,629. Δεν υπάρχει νομικό ελάχιστο για ιδιωτικές).
- Στελέχη και διεύθυνση: ονόματα, κατοικίες και στοιχεία διαβατηρίου των προτεινόμενων διευθυντών και γραμματέα, καθώς και την εγγεγραμμένη έδρα/γραφείο στην Κύπρο.
- Πραγματικοί δικαιούχοι (BOs): επικυρωμένα αντίγραφα διαβατηρίων, συστατικές/βεβαιώσεις φερεγγυότητας.
- Στοιχεία KYC/AML: κάθε απαιτούμενο στοιχείο/έγγραφο σύμφωνα με το κυπριακό πλαίσιο Καταπολέμησης Νομιμοποίησης Εσόδων από Παράνομες Δραστηριότητες και τις κατευθύνσεις του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου.
Τυπικά έντυπα περιλαμβάνουν:
- HE1 (νόμιμη δήλωση),
- HE2 (δήλωση εγγεγραμμένου γραφείου),
- HE3 (δήλωση διευθυντών/γραμματέα),
- Πρωτότυπο Μνημόνιο & Καταστατικό, υπογεγραμμένα από τους συνδρομητές (με μαρτυρία υπογραφών) και από τον συντάξαντα δικηγόρο.
Το δικηγορικό γραφείο ή ο πάροχος υπηρεσιών συνήθως υποστηρίζει και το άνοιγμα τραπεζικού λογαριασμού, συντονίζοντας την ξεχωριστή δέουσα επιμέλεια (due diligence) της τράπεζας.
5) Σύσταση και πιστοποιητικά
Μόλις ο Έφορος αποδεχθεί την αίτηση και καταβληθούν τα τέλη, η εταιρεία συστήνεται και εκδίδονται το Πιστοποιητικό Σύστασης και επικυρωμένο αντίγραφο του Μνημονίου & Καταστατικού. Από εκείνη τη στιγμή, η εταιρεία αποκτά ξεχωριστή νομική προσωπικότητα και μπορεί να ολοκληρώσει φορολογικές εγγραφές, να συνάπτει συμβάσεις, να προσλαμβάνει προσωπικό και να ασκεί επιχειρηματική δραστηριότητα.
6) Φορολογία, ΦΠΑ και VIES
Όλες οι εταιρείες πρέπει να εγγραφούν στο Τμήμα Φορολογίας για απόκτηση Αριθμού Φορολογικού Μητρώου (ΑΦΜ):
- Η εγγραφή ΦΠΑ καθίσταται υποχρεωτική όταν ο φορολογητέος κύκλος εργασιών υπερβεί τα €15,600 σε κυλιόμενο 12μηνο (δυνατή η προαιρετική εγγραφή νωρίτερα).
- Ο κανονικός συντελεστής ΦΠΑ είναι 19%, με μειωμένους 9%, 5% και 0% για συγκεκριμένα προϊόντα/υπηρεσίες.
- Αν θα εμπορεύεστε αγαθά ή υπηρεσίες εντός ΕΕ διασυνοριακά, εγγραφείτε στο VIES για τη διαχείριση των ενδοκοινοτικών δηλώσεων ΦΠΑ.
- Ενσωματώστε τη συμμόρφωση ΦΠΑ και φόρου εισοδήματος εταιρειών στις ροές και τα συστήματά σας από την πρώτη ημέρα. Να είστε συνεπείς στις τριμηνιαίες δηλώσεις/πληρωμές ΦΠΑ.
7) Κοινωνικές Ασφαλίσεις και εγγραφή εργοδότη
Αν θα εργοδοτήσετε προσωπικό, εγγραφείτε άμεσα στις Υπηρεσίες Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Οι εργοδότες καταβάλλουν εισφορές σε διάφορα ταμεία και πληρώνουν μηνιαίως εκ των υστέρων, εντός ενός μήνα από το τέλος του μήνα εισφορών. Υποβάλετε την εγγραφή εργοδότη ηλεκτρονικώς μέσω του Point of Single Contact (Ενιαίο Κέντρο Εξυπηρέτησης) ή καταθέτοντας την αίτηση σε Επαρχιακό Γραφείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων ή Κέντρο Εξυπηρέτησης του Πολίτη, επισυνάπτοντας τα πιστοποιητικά σύστασης και τα στοιχεία του προσωπικού.
8) Σχέσεις με τράπεζες
Ανοίξτε εγκαίρως εταιρικό τραπεζικό λογαριασμό ώστε να εκδίδετε τιμολόγια και να πληρώνετε προμηθευτές στην ώρα τους. Προετοιμαστείτε για αυστηρούς ελέγχους KYC/AML: η τράπεζα θα αναμένει σαφείς πληροφορίες για το επιχειρηματικό μοντέλο, την ιδιοκτησία, την προέλευση κεφαλαίων και τις προβλεπόμενες ροές. Ένα «σφιχτό», επαγγελματικό πακέτο (business plan, πιστοποιητικά και συμβάσεις ή επιστολές πρόθεσης/LOIs) θα σας φανεί ιδιαίτερα βοηθητικό.
9) Εγκαταστάσεις και αδειοδοτήσεις
Ως «εγκαταστάσεις» νοείται κάθε κτήριο ή χώρος που χρησιμοποιείται για οικονομική δραστηριότητα. Για νόμιμη λειτουργία ίσως χρειαστείτε άδεια από τον δήμο ή το κοινοτικό συμβούλιο, συνήθως προϋποθέτοντας πολεοδομική άδεια, πιστοποιητικό έγκρισης και/ή αποδεικτικό τίτλου ιδιοκτησίας. Οι αρχές μπορούν να διενεργούν επιτόπιους ελέγχους πριν την αδειοδότηση και περιοδικά. Αν αρχίζετε με οικιακή διεύθυνση, αυτό συχνά είναι επιτρεπτό. Ωστόσο ορισμένοι τομείς (π.χ. εστίαση/τρόφιμα), απαιτούν αποκλειστικούς, ελέγξιμους χώρους λόγω υγειονομικής νομοθεσίας.
10) Πνευματική ιδιοκτησία και ψηφιακή υποδομή
Προστατέψτε εξαρχής το brand και την ψηφιακή παρουσία σας:
Εμπορικά σήματα: αξιολογήστε τη δυνατότητα καταχώρισης, κάντε έρευνα και καταχωρίστε το σήμα για αποκλειστικά δικαιώματα στην Κύπρο (και, εφόσον χρειάζεται, κάλυψη σε ΕΕ/διεθνώς).
Domain name: για να προβάλετε κυπριακή παρουσία, εξετάστε το «.com.cy». Ελέγξτε διαθεσιμότητα και καταχώριση μετά την επιλογή του brand σας.
Ηλεκτρονικό εμπόριο: οι διαδικτυακοί έμποροι συμμορφώνονται με τον Κυπριακό Νόμο περί Ηλεκτρονικού Εμπορίου, εναρμονισμένο με τη σχετική Οδηγία της ΕΕ. Βεβαιωθείτε ότι οι συμβάσεις πελατών, τα δικαιώματα υπαναχώρησης, οι όροι παράδοσης και γνωστοποιήσεις συμμορφώνονται με τις οδηγίες της Υπηρεσίας Προστασίας Καταναλωτή.
11) Κλαδικές άδειες και έλεγχοι εμπορίου
Ορισμένες δραστηριότητες, ιδίως όσες επηρεάζουν υγεία, ασφάλεια ή χρηματοπιστωτική ακεραιότητα, απαιτούν ειδικές άδειες ή υπόκεινται σε αυξημένη εποπτεία. Επιπλέον, ενώ το μεγαλύτερο μέρος του ενδοενωσιακού εμπορίου δεν απαιτεί άδειες, οι εισαγωγές/εξαγωγές με τρίτες χώρες μπορεί να χρειάζονται ειδικές άδειες και να επιβαρύνονται με δασμούς/ΦΠΑ. Λάβετε υπόψη τα απαγορευμένα/περιορισμένα αγαθά, που απαιτούν προηγούμενη άδεια ή επιθεώρηση για την προστασία της δημόσιας υγείας, του περιβάλλοντος, της πολιτιστικής κληρονομιάς κ.ά.
12) Επαγγελματική ομάδα και εταιρική διακυβέρνηση
Πέρα από τον/την δικηγόρο σας, συγκροτήστε μια κατάλληλη συμβουλευτική ομάδα: πιστοποιημένους λογιστές και ελεγκτές (για λογιστική, οικονομικές καταστάσεις και έλεγχο) και, όπου χρειάζεται, αδειοδοτημένους διοικητικούς παρόχους υπηρεσιών (Administrative Service Providers, ASPs), για γραμματειακή και κανονιστική υποστήριξη. Η καλή εταιρική διακυβέρνηση (σαφείς συμφωνίες μετόχων, διαδικασίες διοικητικού συμβουλίου και τήρηση αρχείων) μειώνει τις προστριβές με τράπεζες, επενδυτές και ρυθμιστικές αρχές.
Η Κύπρος προσφέρει μια απλή, φιλική προς τον επενδυτή διαδικασία για τη σύσταση και την ανάπτυξη μιας επιχείρησης με έδρα την ΕΕ, εφόσον τηρούνται οι τυπικές διαδικασίες, τεκμηριώνονται οι πραγματικοί δικαιούχοι και οι πηγές χρηματοδότησης και γίνεται συμμόρφωση με τη φορολογία και τον ΦΠΑ από την πρώτη ημέρα. Με έμπειρους ντόπιους δικηγόρους και λογιστές, οι περισσότεροι επιχειρηματίες μπορούν εύκολα να προχωρήσουν στη σύσταση της εταιρείας τους σε σύντομο χρονικό διάστημα.
* Διευθύνουσα Σύμβουλος, Arosal & Πρόεδρος, Επιχειρηματικός Σύνδεσμος Κύπρου-Ουζμπεκιστάν
