Το μαύρο της καταστροφής και της στάχτης, το θάνατο επί δύο, το ξεσπίτωμα εκατοντάδων ατόμων, τα τρεχάματα για να σωθούν ζωές, τρεχάματα που θύμιζαν τις μέρες ενός άλλου Ιούλη, εκείνου του 1974, έφερε στην ορεινή Λεμεσό η Τετάρτη , της 23ης Ιουλίου 2025 και οι επόμενες μέρες. Οι φλόγες, που στην αρχή ήταν περιορισμένες και σχετικά εύκολο να τεθούν υπό έλεγχο, μετατράπηκαν γρήγορα σε πύρινη λαίλαπα που κατευθυνόταν ανεξέλεγκτα προς διάφορες κατευθύνσεις, σκορπώντας τρόμο, κραυγές απελπισίας, δάκρυα, απόγνωση.
Ολόκληρες περιουσίας που για να δημιουργηθούν χρειάστηκαν οι κόποι μιας ζωής, χάθηκαν. Στη μάχη για αντιμετώπιση της πρωτοφανούς για τα κυπριακά δεδομένα πυρκαγιάς ρίχθηκαν όσο πιο γρήγορα γινόταν, επίγεια και εναέρια μέσα πυρόσβεσης που προέρχονταν από όλες τις ελεύθερες περιοχές της νήσου, αλλά και από το εξωτερικό. Δυστυχώς όμως, ήταν ήδη αργά και έτσι, το κακό δεν απετράπη, όμως τουλάχιστον περιορίστηκε.
Σημαντική βοήθεια με αυταπάρνηση αλλά κυρίως με επαγγελματισμό, πρόσφεραν στο πεδίο της φωτιάς, όχι μόνο επαγγελματίες, όπως τα μέλη της Πυροσβεστικής, του Τμήματος Δασών και άλλων κρατικών υπηρεσιών, αλλά και εθελοντές. Ανάμεσα σε αυτούς, πρωταγωνιστικό ρόλο είχαν οι ομάδες διάσωσης της Πολιτικής Άμυνας που με το άρτια εκπαιδευμένο προσωπικό τους και με τα περιορισμένης δράσης και αποτελεσματικότητας μέσα που διαθέτουν, βρέθηκαν στην πρώτη γραμμή του πυρός να δίνουν άνιση μάχη με τις φλόγες. Όλα τα μέλη αυτών των ομάδων, είναι εθελοντές, όμως χάρις στην εκπαίδευσή τους, έδρασαν με επαγγελματισμό.
Τα μικρά πυροσβεστικά οχήματα που έχουν στη διάθεσή τους για δράση σε τέτοιες περιπτώσεις, είναι διπλοκάμπινα που μεταφέρουν λίγη σχετικά ποσότητα νερού (περίπου ένα τόνο) όμως αυτό δεν στάθηκε εμπόδιο στη δράση τους, αφού σε πολλές περιπτώσεις, κατάφεραν να περιορίσουν το πύρινο μέτωπο του θανάτου.
Ψυχή των ομάδων αυτών, δεν είναι βέβαια τα μηχανήματα, αλλά οι εθελοντές. Ένας από αυτούς, ο Χριστόφορος Δημοσθένους από τον Άγιο Επιφάνειο, μέλος της ομάδας διάσωσης Λευκωσίας – Κερύνειας της Πολιτικής Άμυνας, για μια ακόμη φορά έτρεξε να βοηθήσει στην κατάσβεση και τα όσα σήμερα διηγείται είναι άκρως ενδιαφέροντα.
Άτομο που δεν αρέσκεται στην αυτοπροβολή -κάτι που εξάλλου χαρακτηρίζει όλους τους εθελοντές- χρειάστηκε η παρέμβαση άλλων εθελοντών για να τον πείσουν να μιλήσει. Το έκανε μόνο όταν πείστηκε πως με την προβολή μέσω του «Φ», πιθανότατα θα εκδηλώσουν ενδιαφέρον για ένταξη σε τέτοιες ομάδες εθελοντών και άλλα άτομα.
Λέει ο Χριστόφορος Δημοσθένους: «Δεν ήταν η πρώτη φορά που αντιμετώπιζα πυρκαγιά. Ήξερα τι να περιμένω – ή τουλάχιστον έτσι νόμιζα- όμως αυτό που έζησα στην ορεινή Λεμεσό δεν έμοιαζε με τίποτα απ’ όσα είχα δει μέχρι εκείνη την ημέρα.
Από τη στιγμή που η ομάδα μας τέθηκε σε επιφυλακή και μέχρι την ώρα που πατήσαμε το πόδι μας στο συντονιστικό κέντρο, οι πληροφορίες που έρχονταν και η όλη κατάσταση, εξελισσόταν με ραγδαίους ρυθμούς. Η φωτιά δεν ήταν απλώς μεγάλη, αλλά ήταν απρόβλεπτη και επιθετική και δημιουργούσε ένα επικίνδυνο περιβάλλον που απαιτούσε απόλυτη συγκέντρωση και προσοχή για να αντιμετωπιστεί.
Οι εθελοντές της Ομάδας Διάσωσης Λευκωσίας-Κερύνειας μπήκαμε σε επιφυλακή με το που ξεκίνησαν οι πρώτες ανακοινώσεις για την πυρκαγιά. Αργά το βράδυ της Τετάρτης 23/7/2025, ειδοποιηθήκαμε ότι στις 4 τα ξημερώματα θα πρέπει να κατευθυνθούμε προς τη Λεμεσό για να αναλάβουμε οδηγίες δράσης.
Έχω συμμετάσχει σε πυρκαγιές τόσο εντός Κύπρου (μεταξύ άλλων: Σολέα 2016, Αρακαπάς 2021, Φαρμακάς 2024, Άγιος Επιφάνειος Ορεινής 2024) — όσο και στο εξωτερικό (Ελλάδα 2021). Όσες όμως ασκήσεις εκκένωσης και πυρασφάλειας ή πραγματικά περιστατικά κι αν έζησα, πρώτη φορά ήρθα αντιμέτωπος με κάτι τέτοιο.
Η φωτιά εξαπλωνόταν ταχύτατα, ενισχυμένη από τον άνεμο, την καύσιμη ύλη (όχι μόνο ξερή βλάστηση, αλλά και σκουπίδια) καθώς επίσης και το ανάγλυφο της περιοχής. Εμείς ως εθελοντές διασώστες, είχαμε διπλό ρόλο: Επικουρική υποστήριξη στις πυροσβεστικές δυνάμεις και έλεγχο για αναζωπυρώσεις και παράλληλα εκκενώσεις και έλεγχο για εγκλωβισμένους. Οι οδηγίες άλλαζαν διαρκώς, ανάλογα με την εξέλιξη του μετώπου.
«Μας πρόδωσαν ολοκαίνουργιες αντλίες»
Πολλές φορές οι αντλίες πυρόσβεσης στα διπλοκάμπινα πυροσβεστικά οχήματά μας, που ούτε καν τα διακριτικά της Πολιτικής Άμυνας φέρουν, αν και ολοκαίνουργες, που για πρώτη φορά χρησιμοποιούντο σε κατάσβεση πυρκαγιάς, μάς πρόδωσαν και κινδυνέψαμε πραγματικά. Σε πολλές περιπτώσεις χαλούσαν και έπρεπε να τις διορθώσουμε επί τόπου, ενώ η φωτιά μας πλησίαζε απειλητικά.
Παράλληλα με την κατάσβεση, κληθήκαμε να ελέγξουμε μεμονωμένες κατοικίες ενώ η φωτιά ήταν ήδη στις αυλές τους. Προσπαθήσουμε και ευτυχώς να καταφέραμε να εκκενώσουμε σπίτια των οποίων οι ένοικοι αρνούνταν να αποχωρήσουν.
Να … ανάψει κάρβουνα
Μια στιγμή που δεν θα ξεχάσω ήταν όταν βοηθήσαμε έναν κύριο για να μην καεί το υποστατικό του. Με δάκρυα στα μάτια και μαζί με τα χίλια ευχαριστώ που είπε, μας προσκάλεσε (ως γνήσιος Μεσογειακός!) να επιστρέψουμε όταν θα τελειώσει το κακό για να ανάψει κάρβουνα και να μας κάνει το τραπέζι. Αυτές οι στιγμές χαράς και ανθρωπιάς, παρότι σύντομες, ήταν ό,τι πιο πολύτιμο μπορούσαμε να ζήσουμε μέσα σε εκείνη την κόλαση, η καλύτερη ανταμοιβή.
Παρά τις δυσκολίες, υπήρχαν όντως στιγμές όπως την πιο πάνω, που μας γέμιζαν δύναμη και ελπίδα. Δεν θα ξεχάσω ποτέ τους απλούς πολίτες -ακόμη και παιδιά- που έρχονταν για να μας φέρουν νερό και φαγητό, καλύπτοντας έτσι τα κενά που υπήρχαν στην αλυσίδα συνεργασίας που επιβάλλεται σε τέτοιες περιπτώσεις, από τα μετόπισθεν μέχρι τις προωθημένες ομάδες πυρόσβεσης . Αυτή η γενναιοδωρία και η αλληλεγγύη ήταν το φως στο σκοτάδι της πυρκαγιάς.
«Εισπράξαμε και βρισίες…»
Ωστόσο, υπήρξαν και στιγμές που βιώσαμε την απαξίωση από μερίδα συμπολιτών μας. Κάποιοι μας μιλούσαν με ιδιαίτερα έντονη περιφρόνηση και άσχημους χαρακτηρισμούς, γιατί σταματήσαμε για λίγο για να ξεκουραστούμε ή για να φάμε κάτι, ώστε να ανακτήσουμε δυνάμεις και να συνεχίσουμε το έργο μας. Δεν δράσαμε αναμένοντας ευχαριστώ, όμως σίγουρα οι βρισιές δεν βοηθούσαν εκείνες τις στιγμές. Ωστόσο, ως ομάδα δείξαμε κατανόηση διότι προέρχονταν από άτομα απελπισμένα και έτσι, εισπράξαμε τις βρισιές αδιαμαρτύρητα, παρόλο που νιώσαμε πίκρα.
Η στιγμή που μας καταρράκωσε ήταν εκείνη που ενώ επιχειρούσαμε για κατασβέσεις και εκκενώσεις, μας ενημέρωσαν για τον εντοπισμό δύο ατόμων που ήταν ήδη νεκρά λόγω της πυρκαγιάς. Το γεγονός μας καταρράκωσε όμως ταυτόχρονα μας πείσμωσε να δουλέψουμε πιο εντατικά, για να φέρουμε εις πέρας την αποστολή μας».
14 ώρες συνεχούς δράσης
Ο Χριστόφορος σημειώνει: «Πήγαμε στο μέτωπο της φωτιάς νύκτα και νύκτα φύγαμε. Αποδεσμευτήκαμε μετά από 14 ώρες συνεχούς δράσης. Επέστρεψα σπίτι η ώρα 20:00, εξουθενωμένος τόσο σωματικά όσο και ψυχικά. Ψυχικά κυρίως, γιατί πάντα, μετά από κάθε επεισόδιο (και ιδιαίτερα ένα επεισόδιο τέτοιας έντασης), υπάρχει το άγχος και η αγωνία να μην έμεινε άνθρωπος πίσω, εάν οι πράξεις και οι αποφάσεις μου ήταν οι σωστές, εάν κατάφερα να κάνω ό,τι καλύτερο μπορούσα.
Τέτοιες εμπειρίες σε αλλάζουν. Στην ορεινή Λεμεσό, μέσα στη φωτιά και το καπνό, ζήσαμε στιγμές που δύσκολα περιγράφονται με λέξεις. Ταυτόχρονα όμως, είδαμε ότι, παρά τις αντιξοότητες και το μαύρο, ο άνθρωπος μπορεί να σταθεί όρθιος και να προσφέρει όταν η ανάγκη το απαιτεί. Είδα ανθρώπους νέους, ανθρώπους γέρους, γυναίκες, άνδρες, μικρά παιδιά, να προσπαθούν να βοηθήσουν όπως και όσο μπορούν. Είτε με το να μας δίνουν προμήθειες, είτε με το να μας γεμίζουν τις αντλίες μας νερό, είτε με το να ανοίγουν δρόμο για να μπορούμε να περάσουμε».
Κλείνοντας, ο διασώστης υπογραμμίζει: « Για εμάς τους εθελοντές διασώστες της Πολιτική Άμυνας, αυτό που κάνουμε, δεν είναι θέμα αναγνώρισης. Για εμάς, είναι απλά το ανθρώπινο καθήκον μας. Προετοιμαζόμαστε ολόχρονα και προνοούμε, ώστε να είμαστε έτοιμοι να προσφέρουμε ότι και όπου μπορούμε, για το κοινό καλό. Δεν είμαστε υπεράνθρωποι ή άτρωτοι. Απλώς είμαστε έτοιμοι και όταν χτυπήσει το τηλέφωνο και μας ρωτήσουν εάν μπορούμε να δράσουμε για κατάσβεση πυρκαγιάς ή για αντιμετώπιση άλλης καταστροφής, απαντάμε ναι και αναλαμβάνουμε δράση, εγκαταλείποντας την ανάπαυση που προσφέρει ο καναπές μπροστά από την τηλεόρασή μας».
