Ως εκπρόσωποι της «Νότιας Κύπρου» θα συμμετέχουν στην επερχόμενη «1η Μπιενάλε Λευκωσίας» δημιουργοί από το ελεύθερο μέρος του νησιού, σύμφωνα με επίσημη ανακοίνωση του δήμου της κατεχόμενου τμήματος της πρωτεύουσας.
Η «1η Μπιενάλε Λευκωσίας» πραγματοποιείται από τις 7 Νοεμβρίου μέχρι τις 6 Δεκεμβρίου σε διάφορες τοποθεσίες της κατεχόμενης πλευράς της πόλης, με τους διοργανωτές να επιδιώκουν να δώσουν διεθνή διάσταση στο εγχείρημα ανακοινώνοντας ότι οι 150 αιτήσεις συμμετοχής προήλθαν «από 22 χώρες». Τελευταία στη λίστα των συμμετεχόντων χωρών που αναφέρονται είναι η «Νότια Κύπρος» (Güney Kıbrıs), ενώ σ’ αυτές περιλαμβάνεται και η «ΤΔΒΚ» (KKTC). Μάλιστα, αν αθροίσει κάποιος τις χώρες που παρατίθενται βγαίνουν… 23, με τη «Νότια Κύπρο» να συμμετέχει προφανώς ως… γκεστ σταρ.
Αναπόφευκτο είναι το ερώτημα που προκύπτει: ποιοι είναι οι καλλιτέχνες που δέχθηκαν να δηλώσουν συμμετοχή εκπροσωπώντας τη «Νότια Κύπρο» σε μια διεθνούς διάστασης μπιενάλε τέχνης στα κατεχόμενα;
Διότι, η ορολογία «Νότια Κύπρος» δεν είναι απλώς γεωγραφική, αλλά μια ωμή υπενθύμιση της πάγιας τουρκικής προπαγάνδας.
Σύμφωνα με την ανακοίνωση, οι χώρες προέλευσης των έργων που υποβλήθηκαν είναι (κατά σειρά αναφοράς): ΗΠΑ, Γερμανία, Πορτογαλία, Βέλγιο, Βραζιλία, Ρωσία, Γαλλία, Ηνωμένο Βασίλειο, Ισπανία, Καναδάς, Ιταλία, Νιγηρία, Πακιστάν, Ζιμπάμπουε, Ουζμπεκιστάν, Καζακστάν, Καμερούν, Τουρκία, «ΤΔΒΚ», Ιράν, Αίγυπτος, Παλαιστίνη και «Νότια Κύπρος».
Το πιο ειρωνικό στην υπόθεση είναι ότι η θεματική της 1ης Μπιενάλε Λευκωσίας είναι «Συμπόνια και Ενσυναίσθηση» (compassion and empathy), ξεκινώντας ωστόσο από τον διαχωρισμό και την προπαγάνδα. «Στόχος μας είναι να συγκεντρώσουμε δημιουργικές προοπτικές από διαφορετικές γεωγραφικές περιοχές, χτίζοντας παράλληλα μια γέφυρα μεταξύ τοπικών και διεθνών καλλιτεχνών» αναφέρουν χαρακτηριστικά.
Η μπιενάλε αυτή διοργανώνεται από τον πολιτιστικό οργανισμό Arkhe υπό την αιγίδα του «Τουρκικού Δήμου Λευκωσίας» και με κύρια χορηγία του Ιδρύματος Βεντάτ Κανέρ.
Σύμφωνα με το σκεπτικό, η μπιενάλε φιλοδοξεί να αποτελέσει «μια πλατφόρμα που θα ενώνει την τοπική και διεθνή καλλιτεχνική δημιουργία, θα ενισχύει την πολιτιστική ταυτότητα της Λευκωσίας και θα αφήνει μόνιμο αποτύπωμα στο μέλλον». Οι επιμελητές δίνουν έμφαση στην έννοια της συμπόνιας, με στόχο να προκαλέσουν προβληματισμό «γύρω από την απώλεια ενσυναίσθησης στον σύγχρονο κόσμο». Μάλιστα, επικαλούνται ακόμη και τη συγγραφέα και ακτιβίστρια Σούζαν Σόνταγκ και το περίφημο δοκίμιό της «Αντιμέτωποι με τον πόνο των άλλων».
Της επιτροπής επιμέλειας και επιλογής των έργων προεδρεύει ο ιρανικής καταγωγής Γάλλος γραφίστας και πολιτιστικός παράγοντας Ερβέ Ματίν και μέλη είναι ο Τουρκοκύπριος εικαστικός και ακαδημαϊκός Σενίχ Τσαβούσογλου, η διακεκριμένη Τουρκοκύπρια εικαστικός Ασλί Μπολαγίρ και η Καναδή σχεδιάστρια, με έδρα το Μιλάνο, Ζινέτ Καρόν, μέλος της Βασιλικής Ακαδημίας Τεχνών του Καναδά.
Είναι άξιο αναφοράς ότι ο Σενίχ Τσαβούσογλου είχε μηνυθεί το 2020 από τον- τότε «πρωθυπουργό»- Ερσίν Τατάρ για μια γελοιογραφία που τον απεικόνιζε να φορά ζουρλομανδύα.
Οι δράσεις της μπιενάλε θα φιλοξενηθούν σε κτήρια της κατεχόμενης πόλης που σύμφωνα με τους διοργανωτές, επιλέχθηκαν επειδή «αντικατοπτρίζουν τον πολιτιστικό και ιστορικό χαρακτήρα της». Μεταξύ αυτών είναι το Πολιτιστικό Κέντρο Αραμπαχμέτ, η παλιά αγορά Παντοπωλείο/ Bandabuliya, το Μπεντεστέν (Άγιος Νικόλαος) κ.α. ενώ θα ενταχθούν δημόσιοι χώροι και σκηνές σε διάφορες περιοχές.
Ακόμη ένα ενδιαφέρον στοιχείο είναι ότι ως προοίμιο της μπιενάλε αυτής παρουσιάζεται η διοργάνωση «Eclectic Manifest», μια πρωτοβουλία που είχε ως θέμα τη διασπορά, φιλοξενώντας διεθνείς καλλιτέχνες με προσωπικές διαδρομές μετακίνησης και επαναπατρισμού, που για διάφορους λόγους είχαν εγκαταλείψει (ή αναγκαστεί να εγκαταλείψουν) τα σπίτια τους.
Παρά τη ρητορική περί «γεφυρώματος» πολιτισμών, η ίδια η επιλογή λέξεων στις επίσημες ανακοινώσεις υπονομεύει την καλλιτεχνική ουδετερότητα και μετατρέπει την τέχνη σε εργαλείο πολιτικής. Το ερώτημα παραμένει αν μια «διοργάνωση» που υψώνει ως σημαία τη «συμπόνια» μπορεί να αγνοεί τη βία που αναπαράγει μια πολιτική γλώσσα που χωρίζει αντί να ενώνει.
Είναι χαρακτηριστικό ότι, μετά την ανακοίνωση, αντιδράσεις έχουν προκύψει ειδικά στον προοδευτικό χώρο καλλιτεχνών, θεωρητικών και πολιτικών. Ενδεικτικά, το στέλεχος του τουρκοκυπριακού Αριστερού Κινήματος Αμπντουλάχ Κορκμαζάν, απευθύνει δημόσια το ερώτημα στους διοργανωτές εάν αναγνωρίζουν την Κύπρο ως «δύο ξεχωριστές χώρες» και κατά πόσο αυτό έρχεται σε αντίθεση με το πνεύμα και τον σκοπό της μπιενάλε.
