Η χθεσινή ανακοίνωση των συντεχνιών της ΑΗΚ συνιστά πιθανότατα την πρώτη φορά που οι εκπρόσωποι των εργαζομένων στην Αρχή Ηλεκτρισμού ασκούν κριτική -πολύ αυστηρή μάλιστα- και σε στελέχη του οργανισμού τους (τεχνοκράτες – συναδέλφους τους), έστω και χωρίς να τους κατονομάζουν.
Κριτική ασκείται και στο Υπουργείο Ενέργειας και αφορά -και στις δύο εκδοχές της- τη σοβαρή καθυστέρηση που παρατηρείται για την αντιμετώπιση του προβλήματος επάρκειας που αντιμετωπίζει από το 2024 το κυπριακό ηλεκτρικό σύστημα και το οποίο πρόβλημα αναμένεται να επιδεινωθεί τα επόμενα χρόνια, δεδομένης της αδυναμίας εισαγωγής φυσικού αερίου μέσα στην επόμενη τριετία (τουλάχιστο), της παρεπόμενης αδυναμίας πλήρους αξιοποίησης των 420 μεγαβάτ που θα μπορούσαν να παραχθούν από τις μονάδες της ΑΗΚ και της PEC στο Βασιλικό, αν υπήρχε διαθέσιμο φυσικό αέριο, αλλά και της μεγάλης αβεβαιότητας ως προς τη λειτουργία της ηλεκτρικής διασύνδεσης με την Κρήτη το 2030 ή και αργότερα.
Η κριτική των συνδικαλιστικών οργανώσεων της Αρχής Ηλεκτρισμού επεκτείνεται και στη μεγάλη καθυστέρηση που παρατηρείται από την ΑΗΚ στην αναβάθμιση του σταθμού της Δεκέλειας ((λόγω δυστοκίας στην ευόδωση του διαγωνισμού που κρατά εν ζωή η υπηρεσία με… τεχνητή αναπνοή) και την αύξηση της παραγωγής ηλεκτρισμού από εκείνο το σημείο, για την ασφάλεια και εξισορρόπηση του συστήματος.
«Σωστό και πρέπον να πληρώσουν όλοι»
Σύμφωνα με τις συντεχνίες, «το Υπουργείο Ενέργειας φέρει τεράστια ευθύνη για τη μη τελεσφόρηση του έργου στον σταθμό Δεκέλειας (σ.Φ. αγορά δύο νέων γεννητριών για 80 μεγαβάτ), καθότι «απέτυχε;» να στηρίξει στον ευρωπαϊκό χώρο το πρέπον και το σωστό για τον τόπο. Εκεί υπερίσχυσαν οι θέσεις (εκείνων που δεν είχαν ουσιαστικό λόγο για το θέμα) όσων πραγματοποιούν, ως η Πολιτεία παραδέχτηκε, υπερκέρδη και απαιτούν να εξαιρούνται οι πελάτες τους από το κόστος για την αναβάθμιση του σταθμού και να το επωμιστούν μόνο οι καταναλωτές της Αρχής Ηλεκτρισμού».
Αυτό που εννοούν οι συνδικαλιστές είναι η μη αποδοχή από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή του επίσημου αιτήματος της Κύπρου να χρηματοδοτηθούν οι νέες γεννήτριες στη Δεκέλεια από όλους τους καταναλωτές ρεύματος, είτε είναι πελάτες της ΑΗΚ Προήθεια, είτε πελάτες ιδιωτών προμηθευτών, ώστε να μην υποστεί όλη την οικονομική ζημιά η ΑΗΚ, αφού η ενίσχυση της Δεκέλειας αποσκοπεί στην κάλυψη της επάρκειας ρεύματος σε όλο το σύστημα αλλά και στην ασφάλεια – ευστάθεια.
Η άρνηση της Κομισιόν να δεχθεί την ενίσχυση της παραγωγής ηλεκτρισμού από τη Δεκέλεια ως αύξηση της εφεδρείας για την ομαλή λειτουργία του συστήματος και όχι ως κερδοσκοπική επένδυση της ΑΗΚ, προκαλεί πολλές αντιδράσεις μεταξύ τεχνοκρατών της Αρχής Ηλεκτρισμού, οι οποίοι προειδοποιούν πως αν η ΑΗΚ, παραμονή λειτουργίας της ανταγωνιστικής αγοράς, η οποία δεν διασφαλίζει ίσους όρους ανταγωνισμού για τον ιδιωτικό και τον κρατικό τομέα, προχωρήσει σε επενδύσεις εκατομμυρίων, θα μπλέξει σε οικονομικές περιπέτειες και θα πλήξει την ανταγωνιστικότητά της, αυξάνοντας επίσης το κόστος του ηλεκτρισμού για τους πελάτες της, οι οποίοι θα είναι κατά βάση τα νοικοκυριά.
Απαραίτητες οι υποδομές για τη χώρα
Ακριβώς επί αυτού του επιχειρήματος κάποιων τεχνοκρατών της ΑΗΚ ασκούν κριτική με τη χθεσινή τους ανακοίνωση οι συντεχνίες του οργανισμού, αναφέροντας τα εξής:
«Όσον αφορά την Αρχή Ηλεκτρισμού, τεράστια ευθύνη φέρουν όσοι από το αξίωμα τους την εξωθούν να σκέφτεται και να προβληματίζεται (σ.Φ. για τους λόγους που αναφέραμε ανωτέρω) για τη δημιουργία αναγκαίων έργων υποδομής, έργα τα οποία πιθανόν να μην έχουν την απόδοση που ο επιχειρηματικός κόσμος επιθυμεί να έχει μια δική του επένδυση.
»Η Αρχή Ηλεκτρισμού», συνεχίζει η ανακοίνωση, «θα πρέπει να απεγκλωβιστεί από το βραχυκύκλωμα που δημιούργησαν οι κατά καιρούς εξαγγελίες για:
(α) έλευση Φυσικού Αερίου (σε πόσα τέρμινα;),
(β) ηλεκτρική διασύνδεση (έργο που τόσο η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, καθώς και ο Υπουργός Οικονομικών θεωρούν ως μη βιώσιμο).
»Ένα βραχυκύκλωμα που επηρέασε σοβαρά έργα υποδομής, τόσο της Παραγωγής, όσο και της Μεταφοράς. Η εξυπηρέτηση της αναμενόμενης άφιξης του ηλεκτρικού καλωδίου ανάγκασαν την ΑΗΚ να προβεί σε τεράστιου κόστους ανενεργές επενδύσεις. Στην ουσία την οδηγούν στη λογική του «μοναδικού σημείου ηλεκτροπαραγωγής» στην περιοχή Βασιλικού δηλ. να τοποθετεί τα αυγά της σε ένα καλάθι. Πρακτική που η Πολιτεία καταδίκασε (Βουλή, Γενικός Ελεγκτής, ΡΑΕΚ, ΔΣΜΚ), επισημαίνοντας ότι αυτό το ζωτικής σημασίας αγαθό δεν πρέπει να παράγεται από ένα μόνο σημείο. Φαίνεται ότι, η καταστροφή στο Μαρί δεν μας δίδαξε τίποτε».
Απαραίτητη η Δεκέλεια – Το σχοινί του χωριάτη
Όσον αφορά τον ηλεκτροπαραγωγό σταθμό Δεκέλειας, αναφέρουν οι συνδικαλιστικές οργανώσεις, «έχει κριθεί από όλους τους Αρμόδιους Φορείς ότι είναι αναγκαία η ύπαρξη του για την επάρκεια, ασφάλεια εφοδιασμού και διασπορά παραγωγής. Άρα, η αναβάθμισή του είναι έργο που πρέπει να γίνει. Απλώς η καθυστέρηση της αναβάθμισης του θα δημιουργήσει ανάγκες για την επάρκεια και θα την αναγκάσουν (σ.Φ. την ΑΗΚ) στην ενοικίαση προσωρινών μονάδων με τεράστιο κόστος για τον καταναλωτή, κόστος που δεν θα αφορά μόνιμες υποδομές. Υποδομές που πρέπει να γίνουν (σ.Φ. αργότερα), για τις οποίες ο καταναλωτής θα κληθεί να ξαναπληρώσει και έτσι θα επαληθευθεί και η λαϊκή ρήση «Το σχοινί που μονό δεν φτάνει, διπλό φτάνει και περισσεύει».
- Με την πιο πάνω αναφορά τους, οι συντεχνίες αναδεικνύουν εν είδει προειδοποίησης το σοβαρό ενδεχόμενο να οδηγηθεί η Κύπρος στην ανάγκη να προκηρύξει η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας Κύπρου (ΡΑΕΚ) προσφορές για προμήθεια κινητών και ενοικιαζόμενων μικρών γεννητριών για να καλυφθούν οι ανάγκες σε ηλεκτρισμό τα επόμενα 3 ή 4 καλοκαίρια, μέχρι να μπορέσει η ΑΗΚ να εγκαταταστήσει νέες μόνιμες γεννήτριες στη Δεκέλεια, αφού τέλη του 2029 υπάρχει η δέσμευση έναντι της Κομισιόν και της τοπικής αυτοδιοίκησης για αποσύνδεση των έξι γερασμένων και ρυπογόνων ατμοστροβίλων από τον εν λόγω σταθμό.
Δηλαδή, αν ο διαγωνισμός για τις γεννήτριες συνολικής ισχύος 80 μεγαβάτ που φυτοζωεί εδώ και μήνες με ευθύνη της ΑΗΚ καταρρεύσει οριστικά, χωρίς εξασφάλιση πρόσθετης παραγωγής, θα υποχρεωθεί η ΡΑΕΚ (πιθανότατα ήδη ολιγώρησε να το πράξει) να κινήσει τις διαδικασίες για επείγουσα ενοικίαση γεννητριών για το 2026 – 27 και -28, με κόστος εκατοντάδων εκατομμυρίων.
Και εντός αυτής της τριετίας ή τετραετίας, θα πρέπει -σύμφωνα με αρμοδίους του χώρου της ενέργειας- να επανεκκινήσουν διαδικασίες διαγωνισμού για την αγορά νέων μόνιμων μονάδων στη Δεκέλεια από την ΑΗΚ (για να υπάρχει και δεύτερος χώρος παραγωγής συμβατικού ηλεκτρισμού, για ασφάλεια και εξισορρόπηση), επίσης με κόστος εκατοντάδων εκατομμυρίων. Είναι γι’ αυτό που οι συντεχνίες επικαλούνται τη ρήση «το σχοινί (σ.σ. του χωριάτη) μονό δεν φτάνει, διπλό φτάνει και περισσεύει».
Τι γίνεται με τον διαγωνισμό
Κατά την τελευταία σύσκεψη που έγινε πριν από περίπου 15 ημέρες στο Υπουργείο Ενέργειας, υπό τον υπουργό Γιώργο Παπαναστασίου, η ΑΗΚ φέρεται να ενημέρωσε πως είχε στα χέρια της μια εναλλακτική πρόταση από ελληνική εργοληπτική εταιρεία, για προμήθεια μικρών και ευέλικτων μονάδων, με σχετικά υποφερτό κόστος, και παράδοση σε δύο χρόνια.
Αυτή η επιλογή, για την οποία δεν υπάρχουν πολλές πληροφορίες, ήταν ο λόγος που αποφασίστηκε να δοθεί ακόμα λίγος χρόνος στον διαγωνισμό που είναι σε εξέλιξη με συμμετοχή της Terna και της Avax.
Πριν από 2-3 εβδομάδες η τάση εντός και εκτός ΑΗΚ ευνοούσε την ακύρωση του διαγωνισμού, αλλά, αν αυτό γίνει, η καθυστέρηση στην αναβάθμιση της Δεκέλειας και την αύξηση της διαθέσιμης συμβατικής ηλεκτρικής ενέργειας θα παραταθεί για μερικά χρόνια, θέτοντας την ασφάλεια και την επάρκεια ρεύματος υπό πλήρη αμφισβήτηση.
Αυτός ο κίνδυνος ήταν ο λόγος που οδήγησε τις συντεχνίες να ζητήσουν να συναντηθούν στις 22/7 με το διοικητικό συμβούλιο της ΑΗΚ και να εκδώσουν χθες την αυστηρή τους ανακοίνωση, τόσο κατά του Υπουργείου Ενέργειας, όσο και εναντίον της ΑΗΚ και διευθυντικών στελεχών της.
