Ένα σαφές μήνυμα για την ανάγκη άμεσης δράσης στην ψυχική υγεία των παιδιών και των νέων στέλνει η νέα έκθεση «Τα νεανικά μυαλά έχουν σημασία», που εκπονήθηκε από το Υπουργείο Υγείας, τη UNICEF και το CARDET, με χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η έκθεση παρουσιάζει ένα ανησυχητικό πλαίσιο:
– 35% των ανθρώπων εμφανίζουν προβλήματα ψυχικής υγείας πριν την ηλικία των 14 ετών,
– 49% μέχρι τα 18,
– 75% όλων των σοβαρών διαταραχών εκδηλώνονται πριν τα 25.
Τα δεδομένα αυτά, όπως επισημαίνεται, υπογραμμίζουν τη σημασία της έγκαιρης παρέμβασης, της πρόληψης και της πρόσβασης σε ποιοτικές υπηρεσίες ήδη από την παιδική και εφηβική ηλικία.
Η μελέτη αποκαλύπτει ότι, παρά τις προσπάθειες που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια, το σύστημα ψυχικής υγείας στην Κύπρο παραμένει κατακερματισμένο, υποστελεχωμένο και χωρίς σαφή συντονισμό. Υπάρχουν ελλείψεις σε ανθρώπινο δυναμικό, εξειδικευμένες δομές και μηχανισμούς αξιολόγησης, ενώ διαπιστώνονται ανισότητες στην πρόσβαση μεταξύ αστικών και αγροτικών περιοχών.
Σύμφωνα με τα πορίσματα, το ισχύον πλαίσιο πολιτικής δεν καλύπτει επαρκώς τις ανάγκες των παιδιών και των εφήβων, ούτε εξασφαλίζει τη διασύνδεση των υπηρεσιών υγείας, εκπαίδευσης και κοινωνικής πρόνοιας. Παράλληλα, η έκθεση καταγράφει την ύπαρξη κοινωνικού στίγματος και έλλειψης ενημέρωσης, που λειτουργούν αποτρεπτικά στην αναζήτηση βοήθειας.
Μεταξύ των βασικών προτάσεων που κατατίθενται, ξεχωρίζουν:
- Η ανάπτυξη φιλικών προς τους νέους υπηρεσιών ψυχικής υγείας, με σεβασμό στην ιδιωτικότητα και ενεργό συμμετοχή των παιδιών στη διαμόρφωση των πολιτικών.
- Η ενίσχυση της ψυχοκοινωνικής στήριξης στα σχολεία, με εκπαίδευση εκπαιδευτικών και γονέων στην έγκαιρη αναγνώριση σημείων ψυχικής δυσφορίας.
- Η ενίσχυση του ανθρώπινου δυναμικού και η προώθηση πολυεπιστημονικής συνεργασίας μεταξύ επαγγελματιών υγείας, κοινωνικών λειτουργών και ψυχολόγων.
- Η καταπολέμηση του στίγματος μέσω εκστρατειών ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης σε σχολεία και κοινότητες.
Η έκθεση αναδεικνύει την ανάγκη για ένα ενιαίο, εθνικό πλαίσιο πολιτικής που θα συντονίζει δράσεις και θα αξιολογεί αποτελέσματα. Ήδη, το Υπουργείο Υγείας σε συνεργασία με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), ετοιμάζει την Εθνική Στρατηγική για την Ψυχική Υγεία 2025–2028, με στόχο να τεθεί η ψυχική ευημερία των παιδιών στο επίκεντρο του δημόσιου συστήματος υγείας.
Όπως σημειώνεται χαρακτηριστικά στην έκθεση, «η ενίσχυση της ψυχικής υγείας των παιδιών και των νέων δεν αποτελεί απλώς προτεραιότητα υγειονομικής πολιτικής, αλλά επένδυση στο μέλλον της κοινωνίας».
