Είκοσι χρόνια μετά την απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου (2005) για τη δημιουργία 14 γηπέδων γκολφ στην Κύπρο, με στόχο την ενίσχυση του τουριστικού προϊόντος και τη μετατροπή της χώρας σε προορισμό υψηλής ποιότητας, η πραγματικότητα δείχνει πολύ διαφορετική. Σήμερα λειτουργούν μόλις τέσσερα γήπεδα γκολφ, ένα βρίσκεται υπό κατασκευή και άλλα τέσσερα παραμένουν αδειοδοτημένα αλλά δεν έχουν κατασκευαστεί.
Παράλληλα, ενώ η κυβερνητική πολιτική όριζε ρητά ότι «καμία ποσότητα νερού δεν θα παραχωρείται από κυβερνητικά υδατικά έργα ή αποχετευτικά συστήματα για την ανάπτυξη γηπέδων γκολφ», στην πράξη η συντριπτική πλειονότητα των εγκαταστάσεων αρδεύεται και υδρεύεται από κυβερνητικά δίκτυα και φράγματα.
Παρά την ξηρασία, το 2024 το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων (ΤΑΥ) διέθεσε 400.000 κυβικά μέτρα ανακυκλωμένου νερού για τις ανάγκες άρδευσης των πέντε γηπέδων γκολφ. Το νερό αυτό, σύμφωνα με το Τμήμα, διηθείται μέσω του υδροφορέα της Έζουσας πριν χρησιμοποιηθεί στην Πάφο, ενώ στη Λεμεσό από το Συμβούλιο Αποχετεύσεων Λεμεσού Αμαθούντας.
Με τη λειψυδρία να πιέζει τα αποθέματα και την αγροτική παραγωγή να πλήττεται, η συνέχιση της παροχής νερού σε πολυτελείς εγκαταστάσεις γκολφ προκαλεί εύλογα ερωτήματα για τη διαχείριση των υδατικών πόρων, κάτι που προβληματίζει έντονα το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων.
Το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων προχωρεί σε αξιολόγηση της λειτουργίας των γηπέδων γκολφ, στο πλαίσιο της παρατεταμένης λειψυδρίας και της πίεσης στους υδατικούς πόρους. Μάλιστα, συζητείται πλέον το ενδεχόμενο μη παραχώρησης νερού σε γήπεδα γκολφ, ελέω και της κατάστασης που επικρατεί.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΤΑΥ, τα πέντε υφιστάμενα ή υπό κατασκευή γήπεδα (Aphrodite Hills, Secret Valley, Minthis Hills, Elea Estate και Limassol Greens) καταλαμβάνουν συνολική έκταση 3.133 δεκαρίων.
Η κατανάλωση νερού από το 2019 έως το 2022 ανήλθε σε 3,3 εκατ. κυβικά μέτρα, ενώ το 2023 μειώθηκε σε 1,1 εκατ., το 2024 αυξήθηκε ελαφρώς σε 1,3 εκατ., και μέχρι τον Αύγουστο του 2025 είχαν ήδη καταναλωθεί 816.000 κυβικά μέτρα. Συνολικά δηλαδή από το 2019 έως και φέτος, για τα πέντε γήπεδα γκολφ καταναλώθηκαν 6.679.273 κ.μ. νερού (6.679.273 τόνοι).
Η πολιτική που υιοθετήθηκε το 2005 όριζε ότι κάθε ανάπτυξη θα μπορούσε να χρησιμοποιεί μόνο ανακτημένο νερό από τριτοβάθμια επεξεργασία λυμάτων της ίδιας της ανάπτυξης. Ωστόσο, σήμερα τα περισσότερα γήπεδα γκολφ στην Πάφο αντλούν νερό από το Φράγμα Ασπρόκρεμμου, μέσω του Μεγάλου Αρδευτικού Έργου Πάφου (ΜΑΕΠ).
Συγκεκριμένα, Aphrodite Hills και Secret Valley αντλούν προσωρινά νερό άρδευσης από το ΜΑΕΠ, ενώ για την ύδρευση χρησιμοποιούν νερό από το ΚΥΕ Ευρύτερης Περιοχής Πάφου στην κοινότητα Κουκλιών. Το ΤΑΥ έχει παραχωρήσει προσωρινή παροχή, έως ότου οι ιδιοκτήτες ολοκληρώσουν έργα αναβάθμισης και εγκατάστασης δικτύου ανακτημένου νερού.
Σύμφωνα με το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων για το Aphrodite Hills και Secret Valley η υφιστάμενη παροχή νερού άρδευσης από το ΜΑΕΠ γίνεται σε προσωρινή βάση, μέχρις ότου ολοκληρωθούν τα έργα αναβάθμισης των γηπέδων (για τον σκοπό αυτό είχε δοθεί παράταση για συμμόρφωση με την Απόφαση Υ.Σ. 28/08/13. Επίσης για το Secret Valley είχε αλλάξει το καθεστώς ιδιοκτησίας και διαχείρισης. Αναμένεται εκ μέρους των ιδιοκτητών εγκατάσταση δικτύου μεταφοράς ανακτημένου νερού. Σε περίπτωση διακοπής της παροχής νερού από το ΜΑΕΠ, θα πρέπει να ολοκληρωθούν τα έργα μεταφοράς ανακτημένου νερού (εγκατάσταση αγωγού μήκους 6 χλμ από το ΣΕΛ Πάφου). Εναλλακτικά, θα μπορούσε να ανορυχθεί γεώτρηση στον υδροφορέα Έζουσας και να εγκατασταθεί αγωγός μεταφοράς νερού μήκους 3 χλμ.
Το Minthis Hills λαμβάνει νερό από τον υδροφορέα της Έζουσας μέσω του ΜΑΕΠ, παρότι η αρχική άδεια προνοούσε αυτόνομη άντληση από ιδιόκτητο έργο. Το ΤΑΥ σημειώνει ότι σύμφωνα με τους όρους αδειοδότησης του έργου, οι ανάγκες άρδευσης θα καλύπτονταν, από έργα του ιδιοκτήτη για άντληση νερού από τον υδροφορέα Έζουσας. Ωστόσο, λόγο τεχνικών δυσκολιών παρέχεται νερό από το ΜΑΕΠ που αντλείται από τον υδροφορέα Έζουσας. Ουσιαστικά η πηγή νερού παραμένει η ίδια, ωστόσο διαφέρει ο τρόπος μεταφοράς του, προς το γήπεδο γκολφ.
Το Elea Estate χρησιμοποιεί ιδιωτική γεώτρηση εντός του υδροφορέα Έζουσας για άρδευση, ενώ για ύδρευση τροφοδοτείται από το διυλιστήριο Ασπρόκρεμμου.
Το Limassol Greens, το μοναδικό υπό κατασκευή, τηρεί τους όρους αδειοδότησης, χρησιμοποιώντας ανακτημένο νερό του ΣΑ Λεμεσού – Αμαθούντας.
Σύμφωνα με στοιχεία, τα τέσσερα γήπεδα γκολφ της Πάφου (Aphrodite Hills, Secret Valley, Minthis, Elea), καθώς και το γήπεδο Limassol Greens στη Λεμεσό είχαν συνολικές αρδευτικές ανάγκες 1,4 εκατομμυρίων κυβικά μέτρα νερού.
Στο Aphrodite Hills για τις ανάγκες 533 δεκαρίων γηπέδου γκολφ παραχωρήθηκαν την περίοδο 2019-2022 148.893 κ.μ., το 2023 372.840, το 2024 358.904 και μέχρι 8/2025 218.425. Στο Secret Valley παραχωρήθηκαν για 600 δεκάρια την περίοδο 2019-2022 514.520 κ.μ., το 2023 225.600, το 2024 280.400 και μέχρι 8/2025 87.880. Στο Minthis Hills για 300 δεκάρια παραχωρήθηκαν την περίοδο 2019-2022 741.500 κ.μ., το 2023 175.400, το 2024 181.700 και μέχρι 8/2025 109.700. Στο Elea Estates για 300 δεκάρια παραχωρήθηκαν την περίοδο 2019-2022 1.945.750 κ.μ., το 2023 376.520, το 2024 396.910 και μέχρι 8/2025 195.840. Στο Limassol Greens για 1.400 δεκάρια παραχωρήθηκαν το 2024 144.100 και μέχρι 8/2025 204.390.
Αντισταθμιστικά τέλη και αδρανείς άδειες
Τον Δεκέμβριο του 2024, το Υπουργικό Συμβούλιο αποφάσισε την ανάκληση αδειών για γήπεδα γκολφ που δεν καταβάλλουν το αντισταθμιστικό ποσό των €5 εκατ., όπως προβλέπει η νομοθεσία. Οι επενδυτές έχουν περιθώριο δώδεκα μηνών να εξοφλήσουν τις οφειλές τους σε δύο δόσεις, διαφορετικά οι πολεοδομικές άδειες θα ακυρωθούν.
Η κυβέρνηση διαπιστώνει ότι αρκετοί επενδυτές κρατούν τις άδειες χωρίς πρόθεση υλοποίησης, ενώ άλλοι αναμένουν πιθανές αλλαγές στην πολιτική (όπως μείωση ή κατάργηση του αντισταθμιστικού ποσού) πριν προχωρήσουν.
Η ουσιαστικότερη απόφαση για την πολιτική ενθάρρυνσης επενδύσεων σε γήπεδα γκολφ λήφθηκε στις 16/2/2005, με στόχο να καταστεί η Κύπρος τουριστικός προορισμός υψηλής ποιότητας. Η εν λόγω πολιτική, καθόρισε τον επιθυμητό αριθμό σε 14 γήπεδα γκολφ, συμπεριλαμβανομένων των υφιστάμενων.
Με την ίδια απόφαση παραχωρήθηκαν κίνητρα οικιστικής ή και τουριστικής ανάπτυξης προς υποστήριξη της δημιουργίας και λειτουργίας γηπέδων γκολφ, και καθορίστηκαν κριτήρια και προϋποθέσεις, καθώς και η διαδικασία αξιολόγησης αιτήσεων για τη δημιουργία τους, όπως δυνατότητα ύδρευσης, καταλληλόλητα χωροθέτησης της ανάπτυξης και σχεδιασμός γηπέδου, πολεοδομικά, χωροταξικά και ποιοτικά κριτήρια, στοιχεία και έγγραφα που θα υποβάλλονται με την αίτηση, διαδικασία μελέτης της αίτησης, μέτρα για τη διασφάλιση της συνεχούς και ικανοποιητικής λειτουργίας των γηπέδων και προθεσμίες υλοποίησης του έργου.
