Πενήντα ένα χρόνια μετά τις δραματικές ημέρες του Ιουλίου και του Αυγούστου του 1974, οι εικόνες της μάχης παραμένουν χαραγμένες στη μνήμη του Κώστα Δρόσου σαν να εκτυλίχθηκαν μόλις χθες.
Ο Κώστας Δρόσος, βραβευμένος με το Μετάλιο Εξαίρετων Πράξεων και προτεινόμενος για τον Πολεμικό Σταυρό, ανοίγει την καρδιά του στο CNN Greece και αφηγείται με συγκλονιστικές λεπτομέρειες όχι μόνο το πώς βρέθηκε από στρατεύσιμος έτοιμος για απόλυση να πολεμά τους τούρκους εισβολείς στην Κύπρο, αλλά και πώς, μια χούφτα αρματιστές τόλμησαν το αδιανόητο: να πολεμήσουν τους εισβολείς με τα δικά τους όπλα.
Η αφήγησή του δεν είναι απλά ένα πολεμικό χρονικό. Είναι μια καταγραφή της αγωνίας, της επιβίωσης αλλά και της στρατιωτικής ευφυΐας, όπως αποτυπώθηκε στη μάχη της Σκυλλούρας — εκεί που ένα μοναδικό άρμα, με ελληνικό πλήρωμα αλλά τουρκικά χρώματα, έγραψε το δικό του κεφάλαιο ηρωισμού, εξαπατώντας και εξουδετερώνοντας τουρκικές δυνάμεις, σε μια από τις πιο ιδιότυπες μάχες της σύγχρονης ιστορίας.
Στη συνέντευξή του στο CNN Greece, ο βετεράνος της μάχης της Κύπρου, ξετυλίγει το νήμα της προσωπικής του διαδρομής, από το στρατόπεδο της ΕΛΔΥΚ, έως την Μόρφου, φέρνοντας στο φως στιγμές που δεν καταγράφηκαν ποτέ σε επίσημες εκθέσεις, αλλά επιβιώνουν στα βιώματα των ανθρώπων που βρέθηκαν στην πρώτη γραμμή, αλλά και το κυριότερο: Ότι όταν οι Έλληνες στρατιώτες, πολέμησαν τους Τούρκους εισβολείς, τους κατατρόπωσαν, όπως έγινε στην Σκυλλούρα, στο αεροδρόμιο της Λευκωσίας και αλλού.
Από το πλοίο της επιστροφής στο πραξικόπημα κατά του Μακαρίου
Ο Κώστας Δρόσος υπηρετούσε την θητεία του στην 3η Ίλη της 21ης ΕΑΝ (σ.σ. Επιλαρχία Αναγνωρισης) της κυπριακής Εθνικής Φρουράς, ασκώντας χρέη Αρχιλοχία, από τον Σεπτέμβρη του 1973.
Η εξιστόρηση του Κώστα Δρόσου αρχίζει από εκεί:
«Εκείνη την ημέρα εμείς, η σειρά δηλαδή η δική μου, η 103 σειρά, έπρεπε να φύγει. Ήμασταν έτοιμοι να φύγουμε, να πάμε στη Λεμεσό, να πάρουμε το καράβι και να επιστρέψουμε στην Αθήνα, συγκεκριμένα στο Γουδί που ήταν το Κέντρο Τεθωρακισμένων από όπου θα παίρναμε τα απολυτήριά μας, στις 22 Ιουλίου.
Μας έπιασε όμως το πραξικόπημα. Μας μάζεψαν στο χώρο αναφοράς και μας ανακοίνωσαν ότι, συγκεκριμένα θυμάμαι, “σκοτεινές δυνάμεις, επιβουλεύονται την Κυπριακή Δημοκρατία και εμείς είμαστε υποχρεωμένοι να την υπερασπίσουμε”.
Λέμε “την βάψαμε τώρα”. Πράγματι λοιπόν, δεν φύγαμε να πάμε στην Λεμεσό, μείναμε στην μονάδα, η οποία βγήκε έξω και ήταν από αυτές που έκαναν το πραξικόπημα! Η δική μου δηλαδή η 21η ΕΑΝ βγήκε και πήγε στο προεδρικό μέγαρο εκείνη την ημέρα, εγώ ευτυχώς είχα παραδώσει τα πάντα -άρμα και όπλα- και δεν έμπλεξα στο πραξικόπημα».
Η πρώτη εισβολή
«Από το πραξικόπημα, μέχρι την πρώτη εισβολή, μας έχρισαν “παραμένοντες”, μας έδωσαν όπλα και άρματα και μείναμε στο στρατόπεδο. Στις 20 του Ιουλίου, στις 5 το πρωί οι Τούρκοι βομβάρδισαν ένα γειτονικό στρατόπεδο, ήταν του πυροβολικού. Βλέπουμε τα αεροπλάνα να βομβαρδίζουν και ταυτόχρονα βλέπαμε αλεξιπτωτιστές να πέφτουν μέσα στον τουρκοκυπριακό τομέα της Λευκωσίας.
Μην τα πολυλογούμε. Μπήκαμε, στα άρματα και περιμέναμε. Και ενώ οι Τούρκοι ήρθαν στις 5, εμείς βγήκαμε από τη μονάδα στις 8.30 με 09:00 και σε ερωτήσεις που κάναμε “τι γίνεται;”, “τι κάνουμε», μας λέγανε ότι κάποια άσκηση κάνουν οι Τούρκοι.
Τέλος πάντων κατά τις οκτώμισι, εννιά η ώρα βγήκαμε έξω και εγώ με τον υπόλοιπο ουλαμό αρμάτων πήγαμε κοντά στο στρατόπεδο της ΕΛΔΥΚ. Σε ένα σημείο που λέγεται Κολοκασίδι. Από κει περνούσε ο δρόμος προς αεροδρόμιο και το στρατόπεδο ήταν κοντά. Είχαν επιτεθεί με μεγάλες δυνάμεις οι Τούρκοι από αέρα και από ξηρά και γίνονταν σφοδρή μάχη με τους ΕΔΛΥΚάριους. Οι Τούρκοι τα βρήκανε σκούρα στην πρώτη επίθεση διότι στάθηκαν με γενναιότητα θα έλεγα και οργανωμένα οι δυνάμεις οι δικές μας.
Την πρώτη μέρα μας ανατέθηκε καθήκον αντιαεροπορικής προστασίας, με ένα πολυβόλο, ήμασταν καλυμμένοι σε μια πολυκατοικία, προσπαθώντας να χτυπήσουμε με το πενηντάρι, τα αεροπλάνα που βομβάρδιζαν την ΕΛΔΥΚ.
Το βράδυ 20 προς 21 Ιουλίου, κοιμηθήκαμε εκεί σε ένα χώρο διασποράς. Στις 3 τη νύχτα ακούσαμε αεροπλάνα, που αποδείχθηκε ότι ήταν τα ελληνικά αεροπλάνα με την κωδική ονομασία «Νίκη» 1 2, 3 μέχρι 14 και μετέφεραν καταδρομείς από την Κρήτη.
Ακούμε σε μια στιγμή ένα βαρύ αντιαεροπορικό. Κοιτάω προς απάνω ένα αεροπλάνο είχε πιάσει φωτιά, το χτύπησαν και έπεσε. Άλλα 2 χτυπήθηκαν και δεν έπεσαν, αλλά το ένα λαμπάδιασε και το χτύπησαν οι δικές μας δυνάμεις, γιατί δεν είχαν ειδοποιηθεί, γιατί όπως μας είπαν χάλασαν οι διαβιβάσεις. Βέβαια, αν θέλαμε το πιστεύαμε αυτό γιατί στο πραξικόπημα λειτουργούσαν μια χαρά οι διαβιβάσεις μετά χάλασαν».
Η ανακωχή και η «Μαρμάρω»
Ο πρώτος Αττίλας, τελείωσε στις 22 Ιουλίου, όταν υπογράφηκε μία εκεχειρία που κράτησε μέχρι τις 13 Αυγούστου. Το βράδυ, δηλαδή στις 14, έγινε ο δεύτερος. Εμείς εγώ δηλαδή με τον ουλαμό μου, πήγαμε σε ένα χώρο διασποράς. Πήγαμε νύχτα, και ούτε θυμάμαι πόσες μέρες μείναμε εκεί, δεν μείναμε πολλές πάντως στον ελεύθερο τομέα. Ύστερα φύγαμε και πήγαμε σε ένα χωριό έξω από την Μόρφου που λέγεται Σκυλλούρα. Εκεί μείναμε κατά τη διάρκεια της εκεχειρίας. Είχαμε βάλει τα τεθωρακισμένα, κάτι Marmon Herrington εγγλέζικα προπολεμικά, τα οποία δεν μπορούσαν να αντιμετωπίσουν σε καμία περίπτωση τα σύγχρονα για την εποχή τότε Μ-47 και Μ-48, κάτω από δέντρα για να τα κρύψουμε από την τουρκική αεροπορία.
Όλο τον καιρό εκείνο, δεν σταμάτησαν καθόλου οι Τούρκοι να χτυπάνε. Αλλάζαμε θέσεις συνεχώς γύρω από το χωριό όπου ήτανε κανένα δέντρο, όπου ήτανε κανένα κτίριο, καμιά ρεματιά, κανένα χαντάκι. Δεν μας άφηναν να ησυχάσουμε καθόλου μας χτυπούσαν όλους, όλο το διάστημα. Στο τέλος, αφού δεν είχαμε πού να βάλουμε τα τεθωρακισμένα γύρω από το χωριό, τα βάλαμε μέσα στο χωριό, το οποίο ήδη είχαν εγκαταλείψει οι κάτοικοι. Βάλαμε τα οχήματα και τα καλύψαμε, κάτω από δέντρα, σε αυλές, σε υπόστεγα και μείναμε εκεί.
Εκείνο το διάστημα μας φέρναμε από τον Κόρνο, δύο άρματα Μ-47 και ένα Μ-113 (σ.σ. τεθωρακισμένο όχημα μεταφοράς προσωπικού) τα οποία ήταν Τούρκικα και έπεσαν σε ενέδρα που είχαν στήσει εθνοφρουροί. Δύο από τα τέσσερα άρματα καταστράφηκαν και δύο αχρηστεύτηκαν. Πήγαν οι δικοί μας Ελλαδίτες, τεχνίτες τα πήραν αυτά τα 2 που ήταν εντάξει και τα έφεραν στη Λευκωσία, τα επισκευάσανε και τα εντάξανε στην δύναμή μας.
Δεν αλλάξαμε τα χρώματα. Χρησιμοποίησαν ανταλλακτικά από τα δύο κατεστραμμένα, τροχούς και ράβδους στρέψεως, και τα έφτιαξαν. Το τουρκικό Μ-113, ήταν σε καλύτερη κατάσταση και το πήρε ο Ίλαρχος Κώστας Χαραλάμπους, για διοικητικό, καθώς ήταν υπεύθυνος για την περιοχή Σκυλλούρας – Κοντεμένου – Αγίου Βασιλείου, και είχε υπό τις διαταγές του και το 286 Μηχανοκίνητο Τάγμα Πεζικού της Εθνικής Φρουράς.
Ο Ίλαρχος μου ανακοινώνει ότι αναλαμβάνω Αρχηγός Πληρώματος στο Μ-47. Τι να κάνω; Ανέλαβα αλλά είπα ότι θέλω να διαλέξω το πλήρωμά μου. Ο Ίλαρχος μου είπε προχώρα και έτσι πήρα για πυροβολητή, έναν Κύπριο επίστρατο τον Ανδρέα Κουδουνά, που τον έβλεπα να έχει τσαγανό. Πήρα επίσης οδηγό τον δεκανέα Νίκο Τούντα, που δυστυχώς έφυγε πρόσφατα από την ζωή, έβαλα τον λοχία Ανδρέα Κριθάρη γεμιστή και τον Ανδρέα Αποστόλου συνοδηγό. Συνολικά ήμασταν πέντε άτομα».
Η μάχη της Σκυλλούρας
«Η δεύτερη εισβολή, ξεκίνησε στις 14 Αυγούστου το μεσημέρι. Εμείς βρισκόμαστε στην αυλή ενός σπιτιού καλυμμένοι κάτω από ένα δέντρο Συγκεκριμένα εγώ κοιμόμουνα κάτω το άρμα και σε μια στιγμή νιώθω να με κλωτσάει κάποιος. Ήταν ο Απόστολου, ο συνοδηγός: “Λοχία, λοχία, ξύπνα κουμπάρε, έφτασαν οι Τούρκοι” μου λέει. Σηκώνομαι πάνω και εγώ αλαφιασμένος κοιτάμε, και βλέπουμε να ξεπροβάλλουν στα 70-80 μέτρα πίσω από τον καπνό κάποιων καλαμιών που καιγόντουσαν ένα άρμα Μ-47 και ένα Μ-113. Ανάμεσά μας ήταν ένας “ποταμός” όπως τον έλεγαν οι ντόπιοι, ένα χαντάκι στην πραγματικότητα. Δίνω εντολή να κινηθούμε με το άρμα μέσα στο χαντάκι. Μόλις φτάσαμε δίνω εντολή και ο τεχνίτης ο πυροβολητής ανατινάζει με μια βολή το τεθωρακισμένο. Αμέσως χτυπάμε και το Μ-113 που ήδη είχε αρχίζει να αποβιβάζει τους στρατιώτες. Δεν το πετύχαμε, αλλά η βολή εξουδετέρωσε τους στρατιώτες.
Το σχέδιο εμπλοκής, έλεγε να απομακρυνθούμε από το χωριό και να κατευθυνθούμε στο ύψωμα πάνω από το χωριό που ονομάζονταν Φιλιά, όπου θα οχυρωνόμασταν για να αντιμετωπίσουμε τις εχθρικές δυνάμεις. Τα τεθωρακισμένα Marmon Herrington, αλλά και το Μ-113, που χρησιμοποιούσε ο Ίλαρχος, έφυγαν, όμως το άρμα μας, δεν χωρούσε να περάσει από τα στενά του χωριού.
Η μόνη διέξοδος που είχαμε ήταν προς την μεριά του γηπέδου του χωριού. Δίνω εντολή και ακολουθούμε τον δρόμο που είχαμε βρει, πριν αρχίσει η μάχη. Φτάνοντας στο γήπεδο του χωριού, τι να δούμε; Γεμάτο το γήπεδο από τούρκικα άρματα Μ-47 και Μ-48. Κατακόκκινο από τις τουρκικές σημαίες, και από τα πανιά αναγνώρισης που είχαν για την αεροπορία. Τώρα τι κάνω; Εκείνη τη στιγμή σκέφτηκα ότι έχω ακόμη τα τουρκικά διακριτικά. Λέω στον Τούντα “προχώρα όπως οι Τούρκοι” και λέω, στον πυροβολητή τον Κουδουνά, “στρέψε το πυροβόλο όπως οι Τούρκοι”. Μπήκαμε μέσα στο χώρο συγκέντρωσης και πήραμε μια θέση γιατί αυτοί συντάσσονταν για να ξεκινήσουν την επίθεση. Σε όλα αυτό το διάστημα, από τον ασύρματο ακούγαμε μόνο τουρκικά, γιατί δεν μπορέσαμε να αλλάξουμε την εξωτερική συχνότητα στην δικιά μας και δεν μπορούσαμε να επικοινωνήσουμε με τις φίλιες δυνάμεις. Ο Κουδουνάς που ήξερε λίγα τουρκικά κάτι έπιανε και μας μετέφερε τι έλεγαν».
5-0
«Μπήκαμε μέσα τους λοιπόν και εμείς στην παράταξη και ότι κάνανε αυτοί κάναμε και εμείς. Αφού ετοιμάστηκαν, σιγά – σιγά ξεκινάνε, ξεκινάμε και εμείς, όμως το μυαλό μου ήταν στους άλλους της ομάδας μου και προσπαθούσα, μέσα από το άρμα, να δω εάν είχαν φύγει και είχαν πάει επάνω. Ξαφνικά δεξιά μας, βλέπω σκόνη να σηκώνεται στο ύψωμα και καταλαβαίνω ότι πρόλαβαν και έφτασαν στο σημείο συγκέντρωσης. Τότε επικεντρώθηκαν στην κατάστασή μας. Το συναίσθημα της αυτοσυντήρησης αναμίχθηκε με αυτό του φόβου και της αποφασιστικότητας.
Ήθελα να είμαστε το τελευταίο άρμα στα δεξιά της φάλαγγας, όμως ένας μας πρόλαβε και πέρασε και πήρε την θέση μας, εμποδίζοντάς μας να υλοποιήσουμε το σχέδιο μας να φύγουμε χωρίς να μας αντιληφθούν. Ήταν στα δεξιά μας, στα 70 μέτρα. Αυτόν τον έβαλα στο μάτι. Μόλις φτάσαμε σε ένα σημείο όπου υπήρχε ένα χαντάκι δίπλα στον δρόμο, έβαλα το άρμα μέσα σε αυτό, ώστε να μην πολυφαινόμαστε και του ρίχνουμε από κοντινή απόσταση. Το τουρκικό άρμα καταστράφηκε.
Τώρα οι Τούρκοι βλέποντας αυτό το πράγμα να συμβαίνει δίπλα τους, θορυβήθηκαν και άρχισαν να ψάχνουν από που τους ήρθε. Έπαθαν σύγχυση μεγάλη και οπισθοχώρησαν προς το γήπεδο. Το ίδιο κάναμε και εμείς. Μόλις ξεκίνησαν να κινούνται προς το χωριό, εξουδετερώσαμε το τρίτο και το τέταρτο άρμα.
Όταν χτυπήσαμε το τέταρτο, είδαμε ένα άρμα να έρχεται με ταχύτητα κατά πάνω μας κάθετα από αριστερά. Μάλλον μας είχε καταλάβει γιατί ενώ στα άλλα τρία που χτυπήσαμε, μπορέσαμε να κινηθούμε όπως τα άλλα τουρκικά, ότι και καλά ψάχναμε από που ήρθε η βολή και γυρνούσαμε προς το γήπεδο, στο τέταρτο είχαμε ανοιχθεί πολύ και δεν καταφέραμε να κινηθούμε προς τα πίσω.
Τον είδα από αριστερά να έρχεται με ταχύτητα, και σκέφτηκα ότι θέλει να μας εμβολίσει. Μόλις πλησίασε, του ρίχνουμε και αυτού και τον καταστρέφουμε.
Τότε μας πήραν είδηση για τα καλά όλοι οι υπόλοιποι και μας ρίχνανε ομαδικά. Έβλεπα τα βλήματα να σκάνε δεξιά αριστερά. Ευτυχώς δεν μας πήρε κανένα, γιατί ήμασταν σε κάποια απόσταση και δεν ήταν καλοί σκοπευτές. Τότε λέω στον Τούντα, “δώστα όλα στη Μαρμάρω να βγούμε πάνω”. “Μαρμάρω”, είχαμε βαφτίσει το άρμα.
Ο Νίκος, καλή του ώρα εκεί που είναι, έμπειρος οδηγός και τεχνίτης, βγάζει προπέτασμα καπνού και τα δίνει όλα στην Μαρμάρω. Ανεβήκαμε τον λόφο μέχρι που φτάσαμε σε ένα πλατωμα που είχε καλά σημεία κάλυψης. Τότε συνεχίσαμε να πυροβολούμε κατά των Τούρκων αλλάζοντας συνεχώς θέση, καθηλώνοντας τους.
Συνεχίζαμε να τους πυροβολούμε, μέχρι που σε κάποια στιγμή, το κλείστρο του πυροβόλου, μαγκώνει το γάντι αμιάντου που χρησιμοποιούσε ο Ανδρέας ο γεμιστής για να πιάνει τους κάλυκες και να τους πετάει έξω από το άρμα.
Το πυροβόλο αχρηστεύτηκε. Το κλείστρο ούτε άνοιγε ούτε έκλεινε. Το πυροβόλο δεν πήγαινε ούτε μπρος ούτε πίσω. Είχε μπλοκάρει για τα καλά. Έπρεπε να κάνουμε τεχνητή οπισθοδρόμηση. Για αυτό χρειαζόμασταν ένα γερό σταθερό σημείο για να σπρώξουμε το πυροβόλο προς τα πίσω. Έπρεπε να οπισθοχωρήσουμε. Ξεκινήσαμε με προφυλάξεις να ενωθούμε με το υπόλοιπο τμήμα μας λίγο παραπέρα. Εκεί είδα το Μ-113 του Ίλαρχου. Τότε μου ήρθε η ιδέα να το χρησιμοποιήσω για να κάνουμε την τεχνητή οπισθοδρόμηση.
Το γάντι απελευθερώθηκε και έτσι μαζί με την υπόλοιπη μονάδα, συνεχίσαμε να ρίχνουμε προς τους Τούρκους, τους οποίους και απωθήσαμε.
Η χαρά μας ήταν απερίγραπτη! Όλοι μαζευτήκαμε σε ένα μέρος και αρχίσαμε να πανηγυρίζουμε να αγκαλιαζόμαστε και να γελάμε, μέχρι που ξαφνικά το άρμα μας άρχισε να δέχεται πυροβολισμούς, από φορητά όπλα. Ήταν δικοί μας που έφταναν στο σημείο συγκέντρωσης και είδαν τουρκικό άρμα και ήθελαν να το ανατινάξουν. Ευτυχώς τους σταματήσαμε μέσω του ασυρμάτου του Ίλαρχου πριν φτάσουν τα ΠΑΟ, γιατί αλλιώς η Μαρμάρω δεν θα γλίτωνε».
Πώς σώθηκαν τουλάχιστον 3.000 Ελληνοκύπριοι
«Η μάχη που δώσαμε συνετέλεσε στο να προλάβουν να φύγουν χιλιάδες άμαχοι από τη Μόρφου, στην περιοχή που λέγεται Ασώματος.
Ο δρόμος που μπορούσαν να πάρουν όσοι έφευγαν από την Μόρφου προς τον ελεύθερο τομέα, περνούσε από την Σκυλλούρα. Εξαιτίας της δράσης μας, καθυστερήσαμε τα τουρκικά στρατεύματα από το να καταλάβουν την Μόρφου. Μάλιστα, το απόγευμα που τελειώσαμε την μάχη, ακούσαμε από ένα τρανζιστοράκι, το ΡΙΚ να λέει ότι κατελήφθη η Μόρφου. Όμως στην Μόρφου πήγαμε εμείς το σούρουπο της επόμενης, όταν αποχωρήσαμε από τις θέσεις που είχαμε έως εκείνη των ώρα και την βρήκαμε τελείως άδεια.
Ξημερώματα 15 Αυγούστου, πήραμε διαταγή να εγκαταλείψουμε την Μόρφου και να ενωθούμε με την υπόλοιπη μονάδα μας. Καταφέραμε να μετακινηθούμε κυρίως καλυπτόμενοι από προπετάσματα καπνού αλλά και από τους καπνούς από σπίτια που είχαν βομβαρδιστεί, αλλά και από 2 βενζινάδικα που είχαν βομβαρδίσει τουρκικά αεροσκάφη, μέχρι που βρήκαμε την υπόλοιπη μονάδα μας».
51 χρόνια μετά…
«51 χρόνια μετά εξακολουθούν να είναι ανάμεικτα τα συναισθήματα και για να είμαι ειλικρινής, εμένα μου φαίνεται πως όλα αυτά διαδραματίστηκαν χθες. Θυμάμαι ακόμη τα παιδιά που αφήσαμε εκεί πέρα, τους 128 Έλληνες φαντάρους που είναι θαμμένοι στη Λευκωσία. Σκέφτομαι τους αγνοούμενους, τους ανθρώπους που παραμένουν χαμένοι με τους συγγενείς τους να μην ξέρουν ακόμη που βρίσκονται.
Ο ελληνικός λαός πρέπει να παραμείνει σταθερά αλληλέγγυος στον κυπριακό λαό, στον αγώνα του ενάντια στην κατοχή και σε οποιοδήποτε διχοτομικό σχέδιο. Το δίκαιο αίτημα για μια Κύπρο Ενιαία, Ανεξάρτητη, ένα και όχι δύο κράτη, με μία και μόνη κυριαρχία, μία ιθαγένεια και διεθνή προσωπικότητα, ελεύθερη από ξένες βάσεις και στρατεύματα, χωρίς ξένους εγγυητές και προστάτες, κοινή πατρίδα Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, δεν ακυρώνεται από τις δυσκολίες του σημερινού αρνητικού συσχετισμού δυνάμεων. Γιατί είναι η μόνη θέση που απαντά ακριβώς στα σημερινά επείγοντα προβλήματα και δίνει προοπτική στην πάλη του κυπριακού λαού, όλων των λαών της ευρύτερης περιοχής μας».
Cnn.gr
