Χωρίς Ελληνοκύπριους καλλιτέχνες διεξάγεται στο κατεχόμενο τμήμα της πρωτεύουσας η «1η Μπιενάλε Λευκωσίας», που άνοιξε τις πύλες της την Παρασκευή 7 Νοεμβρίου, στην παρουσία μεταξύ άλλων του Τ/κ ηγέτη Τουφάν Έρχιουρμαν και του δημάρχου του τουρκοκυπριακού δήμου Λευκωσίας Μεχμέτ Χαρμαντζί.
Στη διοργάνωση, που θα διαρκέσει έναν μήνα, συμμετέχουν περισσότεροι από 100 δημιουργοί, ως επί το πλείστον Τουρκοκύπριοι, αλλά και από την Τουρκία, χωρίς να λείπουν ορισμένες συμμετοχές και από χώρες της Μεσογείου.
Φαίνεται πως έπιασαν τόπο οι συστάσεις της Υφυπουργού Πολιτισμού Λίνας Κασσιανίδου που είχε τονίσει ότι η συμμετοχή Ελληνοκύπριων καλλιτεχνών στη συγκεκριμένη διεθνούς διάστασης διοργάνωση που όριζε ως χώρα εκπροσώπησής τους τη «Νότια Κύπρο», αποτελούσε προσωπική απόφαση αλλά και πολιτική πράξη.
Το γεγονός δεν άφησε ασχολίαστο ο Μεχμέτ Χαρμαντζί στην ομιλία του κατά την έναρξη της μπιενάλε στο πολιτιστικό κέντρο Αράμπαχμετ, σημειώνοντας ότι «ορισμένοι Ελληνοκύπριοι καλλιτέχνες που επιθυμούσαν να συμμετάσχουν δέχθηκαν πιέσεις από το Υφυπουργείο Πολιτισμού του Νότου», κάτι που όπως είπε «δεν συνάδει με τον οικουμενικό και ελεύθερο χαρακτήρα της τέχνης». Δεν παρέλειψε, δε, να ευχηθεί η Μπιενάλε του 2027 «να μπορέσει να αποτελέσει έναν κοινό τόπο συνάντησης».
Από την Ελλάδα, η μόνη συμμετοχή καλλιτέχνη είναι αυτή του Γιώργου Κεβρεκίδη, ο οποίος ωστόσο λαμβάνει μέρος ως μέλος του καλλιτεχνικού διδύμου «Re-neighbors» που έχει συνάψει με τον Τουρκοκύπριο Σετσκίν Τερτζάν, ο οποίος ζει στην Κωνσταντινούπολη. Οι δυο τους είχαν γνωριστεί το 2016 ως φοιτητές στο Πανεπιστήμιο Καλών Τεχνών Μιμάρ Σινάν της Κωνσταντινούπολης και το 2018 είχαν συμμετάσχει ως δίδυμο στην 1η Μπιενάλε Λάρνακας, όντας μάλιστα μεταξύ των φιναλίστ για το 1ο βραβείο.
Η «Μπιενάλε Λευκωσίας» διοργανώνεται από τον φορέα Arkhe και στηρίζεται από τον τουρκοκυπριακό δήμο Λευκωσίας, έχοντας ως βασικό με βασικό χορηγό το Ίδρυμα Βεντάτ Κανέρ. Πραγματοποιείται για πρώτη φορά έπειτα από μακροχρόνιες προετοιμασίες και μετά το περσινό προπαρασκευαστικό πρόγραμμα Eklektik Manifest.
Στοχεύει μέσα από εκθέσεις, περφόρμανς, συζητήσεις και συναυλίες σε διάφορους χώρους της Λευκωσίας «να φέρει νέο πνεύμα στον πολιτισμό της πόλης», έχοντας ως κεντρικό άξονα το θέμα «Συμπόνια» (Merhamet).
Στην τελετή εγκαινίων, εκτός από τον Χαρμαντζί, απηύθυναν χαιρετισμούς, ο διευθυντής του Arkhe Χαλίλ Ντουρανάι και ο Γάλλος πρόεδρος της Επιμελητικής και Κριτικής Επιτροπής, Ερβέ Ματίν. Στο πρόγραμμα συμμετείχε επίσης ο φιλόσοφος Κενάν Γκιουρσόι με ομιλία του.
Ο Μεχμέτ Χαρμαντζί δήλωσε επίσης ότι «κάθε εκδήλωση που γίνεται σε αυτή την πόλη, προσθέτει έναν νέο κρίκο στην αλυσίδα της ιστορίας της». Παράλληλα, σημείωσε ότι η Μπιενάλε της Γάζας αποτελεί τμήμα της Μπιενάλε Λευκωσίας, με έργα καλλιτεχνών από τη Γάζα να παρουσιάζονται στο Περίπτερο Λευκωσίας. «Πρέπει να αντικρίσουμε μέσα από το βλέμμα της τέχνης το μεγαλύτερο ανθρωπιστικό όνειδος του αιώνα μας» σημείωσε.
Ο Χαλίλ Ντουρανάι παραδέχθηκε ότι το γεγονός πως η εκδήλωση πραγματοποιείται αποκλειστικά στο βόρειο τμήμα της πόλης δημιούργησε κάποιες δυσκολίες, αλλά τόνισε τη «συνδετική, απελευθερωτική και χωρίς σύνορα φύση της τέχνης».
Ο ιρανικής καταγωγής Γάλλος γραφίστας και πολιτιστικός παράγοντας Ερβέ Ματίν είπε πως «η Λευκωσία μπορεί να είναι μια διαιρεμένη πόλη, αλλά στα βάθη της υπάρχει ένα αίσθημα ενότητας», εκφράζοντας την ελπίδα η διοργάνωση να λειτουργήσει ως γέφυρα.
Δείτε ΕΔΩ τους συμμετέχοντες καλλιτέχνες.
Το «Pass» στο σημείο διέλευσης
Ιδιαίτερης μνείας αξίζει η περφόρμανς της 40χρονης Τουρκάλας ποιήτριας και διεπιστημονικής καλλιτέχνιδας Τσάγλα Μεκνουζέ με τίτλο «Pass». Σε κεντρικό σημείο της πόλης, πολύ κοντά στο οδόφραγμα της οδού Λήδρας, εγκατέστησε ένα λυόμενο σημείο ελέγχου διαβατηρίων και οι θεατές την παρακολούθησαν να σβήνει τις λέξεις «Passport Kontrol» αφήνοντας μόνο το «Pass».
Στη συνέχεια, μπορούσαν να αποκτήσουν τα συμβολικά διαβατηριακά δελτία που βρίσκονταν στο λυόμενο, τα οποία σφραγίζονταν με τη λέξη «COMPASSION», η οποία περιέχει το «PASS». Καθιστούσαν έτσι ορατή την «άδεια διέλευσης μέσω της συμπόνιας».
Αναδιαμορφώνοντας το περίπτερο διαβατηρίων σε κινητό, άχρηστο αντικείμενο, η παρέμβαση αυτή προσκαλεί σε προβληματισμό σχετικά με την ελευθερία διακίνησης. Προφανώς, στην τελευταία διαιρεμένη πρωτεύουσα της Ευρώπης λαμβάνει μια ιδιαίτερη σημασία.
