Πριν σχολιάσουμε τη συνάντηση μεταξύ των Νίκου Χριστοδουλίδη και Τουφάν Έρχιουρμαν με την παρουσία και συμμετοχή της προσωπικής απεσταλμένης του Γ.Γ. του ΟΗΕ κ. Ολγκίν, ας θέσουμε το πλαίσιο αυτής της τριμερούς συνάντησης.
Πρώτο, να θυμίσουμε ότι το κυπριακό συνιστά ένα πρόβλημα με τρία χαρακτηριστικά. Είναι ταυτόχρονα πρόβλημα διεθνές, περιφερειακό και τοπικό. Ακριβώς η επίλυση του θα επιτευχθεί εφόσον η συγκυρία θα συναντήσει τα διαπλεκόμενα συμφέροντα αυτών των παραγόντων. Δηλαδή των κυρίαρχων δυνάμεων διεθνώς, των ισχυρών δρώντων στην περιοχή μας και των άμεσα εμπλεκομένων. Άμεσα εμπλεκόμενοι είναι ένας διεθνής δρώντας το Ηνωμένο Βασίλειο, δύο περιφερειακοί δρώντες, η κατοχική Τουρκία, η οποία είναι και εγγυήτρια δύναμη και η Ελλάδα, εγγυήτρια δύναμη και μέλος της Ε.Ε. Ελλάδα και Τουρκία είναι την ίδια στιγμή κράτη μέλη του ΝΑΤΟ. Φυσικά άμεσα εμπλεκόμενες είναι οι δύο Κοινότητες αλλά και η Κυπριακή Δημοκρατία. Τέλος να επισημάνω ότι από το 2004 το Κυπριακό είναι και ευρωπαϊκό θέμα.
Δεύτερο, είναι σημαντικό να σημειώσουμε ότι αυτή είναι η πρώτη τριμερής μετά από αρκετά χρόνια και η δεύτερη μεταξύ του Προέδρου και ηγέτη της ε/κ Κοινότητας και του ηγέτη της τ/κ Κοινότητας. Είναι μια νέα κινητικότητα προς την κατεύθυνση επανέναρξης ουσιαστικών συνομιλιών στο κυπριακό, με εργαλείο μια νέα πολυμερή συνάντηση. Αυτή η εξέλιξη είναι μια θετική εξέλιξη, μετά από πολύχρονη απραξία.
Τρίτο, αποτελεί νέο στοιχείο η συμμετοχή σε αυτή τη διαδικασία του νεοεκλεγέντος τ/κ ηγέτη κ. Τουφάν Έρχιουρμαν. Ο οποίος σε αντίθεση με τον προκάτοχο του, κ. Τατάρ, δηλώνει ότι θέλει λύση του κυπριακού και αναφέρεται στα ψηφίσματα του ΟΗΕ περί Κύπρου. Φυσικά αρκετές δηλώσεις του κ. Έρχιουρμαν όπως και το γεγονός ότι θέτει σειρά προϋποθέσεων για να προσέλθει σε ουσιαστικές συνομιλίες και αναφέρεται κατά τρόπο αρνητικό σε ίση κυριαρχία και άλλες δηλώσεις δημιουργεί προβληματισμό. Οι πραγματικές του θέσεις θα ξεκαθαρίσουν στο τραπέζι των συνομιλιών, οπόταν ας του δοθεί πίστωση χρόνου.
Τέταρτο, ότι φθάσαμε σήμερα στο σημείο το οποίο έχω προαναφέρει οφείλεται στις πρωτοβουλίες της κυπριακής κυβέρνησης και της ε/κ πλευράς, καθώς επίσης στη διεθνή συγκυρία.
Πέμπτο, το κυπριακό για να λυθεί θα πρέπει, επαναλαμβάνω, να εξυπηρετούνται τα συμφέροντα διεθνών και περιφερειακών δυνάμεων. Επιπρόσθετα θα πρέπει να οδηγηθούμε στο σημείο που η Τουρκία θα κρίνει ότι το όφελος της ίδιας από την λύση του προβλήματος, θα είναι μεγαλύτερο από το όφελος της ανυπαρξίας λύσης.
Έκτο, τόσον ε/κ , όσον και τ/κ επιθυμούν την συμμετοχή της Κύπρου στην Ε.Ε. Αυτό σημαίνει ότι η λύση δεν μπορεί να αντίκειται σε βασικές Ευρωπαϊκές αρχές και αξίες.
Έβδομο, η παρουσία του κ. Χαν, ως εκπροσώπου της Ε.Ε. προσδίδει ειδική βαρύτητα. Πέραν τούτου πολύ σημαντική είναι η δήλωση του κ. Χαν ότι η Ε.Ε. έχει τα εργαλεία για να εργαστεί προς την κατεύθυνση της Τουρκίας και μάλιστα έχει και τη βούληση για να κάνει κάτι τέτοιο.
Τα προαναφερθέντα δεδομένα, δημιουργούν ένα παράθυρο ελπίδας στην προσπάθεια επανάληψης ουσιαστικών συνομιλιών στο κυπριακό και κατ’ ευχήν εξεύρεση λύσης, στο πλαίσιο και στη βάση των αποφάσεων του ΟΗΕ και των αρχών και αξιών της Ε.Ε. Η θέση της ε/κ πλευράς ξεκάθαρη. Επιδιώκει επανάληψη των συνομιλιών από το σημείο που έχουν διακοπεί στο Κραν Μοντανά. Απομένει μια ανάλογη τοποθέτηση από πλευράς και του κ. Έρχιουρμαν ώστε να ανοίξει ο δρόμος προς τη νέα πολυμερή συνάντηση. Ευχή και επιθυμία της ε/κ πλευράς και της Κυπριακής Δημοκρατίας αυτό να συμβεί πριν το τέλος του χρόνου.
Σε αυτή τη χρονική συγκυρία είναι απαραίτητο να υπάρξει η μέγιστη δυνατή ενότητα των πολιτικών δυνάμεων εντός της ε/κ κοινότητας. Επίσης αναγκαία η κοινή στάση και η κοινή δράση, Λευκωσίας και Αθηνών.
Είναι σημαντικό οι δύο κοινότητες να αντιληφθούν δύο αλήθειες. Οι μεν ε/κ να αποδεχθούν ότι η μετεξέλιξη της Κυπριακής Δημοκρατίας, από Ενιαίο Κράτος, σε Ομόσπονδο Κράτος, δεν θα είναι οι μόνοι κυρίαρχοι στη νέα τάξη πραγμάτων. Οι δε τ/κ να κατανοήσουν, ότι η λύση δεν μπορεί να αποδώσει ένα Κρατικό μόρφωμα το οποίο θα είναι κατ΄ επίφαση ΕΝΑ Κράτος και στην πράξη να είναι ΔΥΟ Κράτη, με κυριαρχική ισότητα. Αυτό που θα προκύψει θα πρέπει να είναι ένα ΚΑΝΟΝΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ με μία Κυριαρχία, Διεθνή Προσωπικότητα και Ιθαγένεια. Το Κράτος της Κύπρου με ΕΝΑ ΛΑΟ τον ΚΥΠΡΙΑΚΟ.
Την ίδια ώρα η Τουρκία οφείλει να κατανοήσει ότι τα δύο Κράτη απορρίπτονται από τους πάντες και επίσης ότι ένα κανονικό Κράτος, το οποίο θα είναι ισότιμο μέλος του ΟΗΕ και της Ε.Ε., δεν μπορεί να έχει εγγυητές και κατοχικά στρατεύματα. Αν όλα τα πιο πάνω γίνονται αποδεκτά τότε η λύση είναι καθόλα δυνατόν, να επιτευχθεί.
Έχοντας όλα αυτά κατά νουν θα πρέπει να χαιρετήσουμε το αποτέλεσμα της τριμερούς συνάντησης Νίκου Χριστοδουλίδη, Τουφάν ΄Ερχιουρμαν και Μαρία Άνχελα Ολγκίν. Εύκολα κάποιος μπορεί να διαπιστώσει ότι έγινε ακόμα ένα βήμα προς τα μπρος. Γιατί είναι μια συνάντηση η οποία διήρκεσε πέραν των 3 ωρών και κατά την οποία συζητήθηκαν τόσον θέματα ουσίας όσον και οικοδόμησης εμπιστοσύνης, αλλά και δηλώθηκε η ετοιμότητα των ηγετών να προχωρήσουν και σε πολυμερή συνάντηση υπό τον Γ.Γ. του ΟΗΕ.
Τα σημεία τα οποία αβίαστα ξεχωρίζουν είναι τα εξής:
- Μετά από χρόνια έχουμε σύγκληση τριμερούς στη βάση των ψηφισμάτων του ΟΗΕ.
- Η πολιτική ισότητα ξεκαθαρίζει ότι είναι η έννοια όπως προνοείται στα ψηφίσματα του ΟΗΕ. Συνεπώς δεν είναι αριθμητική.
- Τα ΜΟΕ εμπεριέχουν πρακτική ουσία και είναι πολύ συγκεκριμένα.
- Δεσμεύονται οι δύο πλευρές για συμμετοχή σε διάσκεψη υπο τον Γ.Γ του ΟΗΕ με ευρύτερη συμμετοχή.
- Επέδειξαν βούληση να προχωρήσουν ακόμα περισσότερο σε μια προσπάθεια να αρχίσουν ουσιαστικές συνομιλίες.
- Ξεκαθαρίστηκε ότι τα ΜΟΕ δεν υποκαθιστούν την λύση.
Όλα τα πιο πάνω τα οποία αποτελούν βήμα προς την επιθυμητή κατεύθυνση έχουν καταστεί δυνατά εξαιτίας της επιμονής της ε/κ πλευράς και της κυβέρνησης να προχωρήσει το τρένο του κυπριακού και των σύνθετων πρωτοβουλιών του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Επιπρόσθετα οι θετικές εξελίξεις είναι προϊόν της διεθνούς συγκυρίας και της πίεσης που αυτή η συγκυρία ασκεί προς κάθε κατεύθυνση. Κυρίως προς την κατεύθυνση εκείνων των δρώντων οι οποίοι αρνούνται λύση του κυπριακού και επιλέγουν τα δύο Κράτη. Ο φόβος ότι αν το κυπριακό ξεφύγει από το πλαίσιο του ΟΗΕ και την συνεπικουρία της Ε.Ε. και περιέλθει στην αποκλειστικότητα Τραμπ, διαδραματίζει ένα ρόλο.
Ρόλο διαδραματίζουν οι εξελίξεις στην περιοχή μας, οι σχέσεις που η Κυπριακή Δημοκρατία έχει αναπτύξει με σειρά χώρες, που αποτελούν ισχυρό παράγοντα στην Εγγύς και Μέση Ανατολή, όπως και η αντιπαράθεση Τουρκίας – Ισραήλ.
Το δικό της ειδικό ρόλο διαδραματίζει και η εκλογή του νέου τ/κ ηγέτη, στη θέση του απαράδεκτου διχοτομιστή Τατάρ. Ενός ηγέτη του Έρχιουρμαν, ο οποίος βρίσκεται μεν υπό τον στενό κλοιό, του παγόβουνου Τουρκία, αλλά δεν μπορεί και να αγνοεί αυτούς που τον εξέλεξαν και ποιες δυνάμεις της τ/κ Κοινότητας εκπροσωπεί. Θέλουμε να υπογραμμίσουμε το γεγονός ότι σε αυτή την πρώτη τριμερή ο κ. Έρχιουρμαν έκανε ένα θετικό βήμα προς τα μπρος. Από τη θέση για πολιτική ισότητα, την οποία μετέφραζε ως πρόσφατα σε «ίση κυριαρχία», υιοθέτησε την ορθή θέση περί ισότητας, όπως αυτή προνοείται από τα ψηφίσματα του ΟΗΕ. Φυσικά δεν παραβλέπουμε το γεγονός ότι απουσιάζει αναφορά στην Ομοσπονδία.
Χωρίς αυταπάτες, χωρίς υπεραισιοδοξία αλλά με πίστη και θέληση ότι και θέλουμε και μπορούμε να φτάσουμε σε μια λύση, που να αποδώσει ένα Κανονικό Κράτος, προχωρούμε. Ένα Κανονικό Κράτος Κοινό σπίτι όλων των νόμιμων κατοίκων της. Και επιθυμητό είναι και κατορθωτό μπορεί να γίνει.
Υ.Γ. Οι δηλώσεις ΄Ερχιουρμαν μετά τη συνάντηση, στα κατεχόμενα, ενέχουν ερμηνείες καθόλου βοηθητικές. Το σημειώνουμε, δεν τα παραβλέπουμε. Από την άλλη το εγγύς μέλλον θα καταδείξει στο ίδιο τραπέζι των συνομιλιών ποιος όντως επιθυμεί λύση στη βάση και το πλαίσιο του ΟΗΕ, και στις αρχές και αξίες της Ε.Ε.
