Απρόσμενη εξέλιξη καταγράφηκε χθες μετά τις συνομιλίες που είχαν στην Αθήνα ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης και ο πρωθυπουργός της Ελλάδας Κυριάκος Μητσοτάκης, αναφορικά με την ηλεκτρική διασύνδεση των δύο χωρών.
Τις συνεχείς διαβεβαιώσεις των τελευταίων μηνών ότι «το έργο είναι βιώσιμο, προχωρά και θα ολοκληρωθεί απρόσκοπτα» διαδέχθηκε χθες η ανακοίνωση των δύο ηγετών ότι θα γίνει μία επικαιροποίηση των τεχνο-οικονομικών δεδομένων της επένδυσης. Η απόφαση αυτή επισημοποιήθηκε λίγες ώρες αργότερα, στη διάρκεια της συνάντησης που είχαν με τον Επίτροπο Ενέργειας Νταν Γιόργκενσεν οι υπουργοί Ενέργειας Παπαναστασίου και Παπασταύρου.
Η επικαιροποίηση στην οποία αναφέρθηκαν οι κύριοι Χριστοδουλίδης και Μητσοτάκης παραπέμπει σε μία νέα μελέτη βιωσιμότητας. Με τη σειρά της, αυτή παραπέμπει σε σημαντική ανάπαυλα – καθυστέρηση. Για να γίνει η μελέτη πρέπει να ακολουθηθούν κάποιες διαδικασίες συμβατές με την ευρωπαϊκή νομοθεσία για την επιλογή του οίκου που θα αναλάβει να επιβεβαιώσει ή να διαψεύσει τη βιωσιμότητα της ηλεκτρικής διασύνδεσης.
Δεν είναι επίσημα γνωστό για την ώρα πώς και από ποιον θα προωθηθούν οι διαδικασίες έκδοσης διαγωνισμού για την εξεύρεση μελετητή, ποιος θα ετοιμάσει τους όρους του διαγωνισμού και ποια χρονοδιαγράμματα θα τεθούν για την παράδοση της μελέτης.
Τι θα γίνει με ΑΔΜΗΕ – Nexans;
Δεν είναι επίσης γνωστό αν στη διάρκεια των διαδικασιών για την πραγματοποίηση της επικαιροποίησης θα συνεχίσει ως έχει η συνεργασία του φορέα υλοποίησης (ΑΔΜΗΕ) με τη γαλλική Nexans για την κατασκευή του καλωδίου, ούτε αν ο ΑΔΜΗΕ θα κληθεί να συνεχίσει να πληρώνει για ένα καλώδιο που δεν είναι βέβαιο πως θα ποντιστεί κάποια στιγμή για τις ανάγκες της διασύνδεσης Κύπρου – Ελλάδας, από την στιγμή που η πραγματοποίησή της τέθηκε με τον πιο επίσημο τρόπο υπό την αίρεση μιας νέας θετικής μελέτης βιωσιμότητας.
Τι θα γίνει αν οι δαπάνες για το έργο συνεχιστούν -από την πλευρά του ΑΔΜΗΕ ή και με τη συμβολή των δύο κρατών ή των καταναλωτών- αλλά εν τέλει η μελέτη καταλήξει σε αρνητικό πόρισμα; Και τι θα κάνει η Nexans αν της ζητηθεί να παγώσει την κατασκευή του καλωδίου μέχρι να επιβεβαιωθεί -αν επιβεβαιωθεί- η βιωσιμότητα του GSI; Εν ολίγοις, τι θα γίνει με τα έξοδα που τρέχουν; Και τι θα γίνει με τις δαπάνες που έγιναν και τα 250 εκατ. ευρώ που ήδη ζητά ο ΑΔΜΗΕ από τους καταναλωτές των δύο χωρών;
Εύσχημη εγκατάλειψη;
Ανεξαρτήτως των διαβεβαιώσεων που δίνονταν χθες από επίσημες πηγές στην Ελλάδα και την Κύπρο ότι η αιφνιδιαστική απόφαση για πραγματοποίηση μελέτης για την επικαιροποίηση των τεχνοοικονομικών δεδομένων γύρω από το καλώδιο δεν συνιστά εύσχημη εγκατάλειψη της προσπάθειας, κυρίως λόγω της αδυναμίας να αντιμετωπιστούν τα γεωπολιτικά κωλύματα που θέτει η Τουρκία, στην κοινή γνώμη των δύο χωρών αυτό ακριβώς είναι που συζητείται από χθες: Ότι η απόφαση για μια νέα μελέτη, την ώρα που και οι δύο κυβερνήσεις, με εξαίρεση τον υπουργό Οικονομικών της Κύπρου, διαβεβαίωναν για τη βιωσιμότητα του έργου, όπως και η Κομισιόν, δυνατό να αποτελεί τον πιο πρόσφορο και εύσχημο τρόπο να αποφευχθεί μία πολιτική ή άλλη κρίση με την Τουρκία, επί του πεδίου πόντισης του καλωδίου. Ή να μετατεθεί χρονικά.
Και από τις δύο κυβερνήσεις τα μηνύματα που στάλθηκαν χθες βράδυ ήταν καθησυχαστικά: Το έργο θα προχωρήσει, εφόσον τα μαθηματικά των νέων δεδομένων που έχουν δημιουργηθεί την τελευταία τριετία το δικαιολογούν.
Πού πας ρε Καραμήτρο;
Πέραν του γεωπολιτικού εμποδίου που θέτει η Τουρκία, οι χθεσινές εξελίξεις επιβεβαιώνουν και την αδυναμία του φορέα υλοποίησης (ΑΔΜΗΕ) να ολοκληρώσει το έργο με ίδιες -οικονομικές- δυνάμεις, ακόμα και στην περίπτωση που η κυπριακή πλευρά εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της για πληρωμή 25 εκατ. κατ’ έτος, μέχρι και το 2029. Κάτι που για το 2025 δεν έπραξε ακόμα.
Οι προσδοκίες του ΑΔΜΗΕ για συνεργασία με αμερικανικό – γαλλικό ή άλλο επενδυτικό ταμείο διαψεύστηκαν, μάλλον για τους ίδιους λόγους που δεν προχώρησε η επενδυτική συμμετοχή της Κύπρου στον GSI. Και προφανώς αυτός είναι ένας από τους βασικούς λόγους που υποχρεώνουν σε μία νέα μελέτη -αλλά πιθανό και σε νέες ρυθμιστικές αποφάσεις για τον διαμοιρασμό του κόστους κατασκευής ή και τον καθορισμό του ποσοστού απόδοσης κεφαλαίου: Να κατανεμηθούν δίκαια και αναλογικά και το κόστος και το όφελος για όλους τους δυνητικούς επενδυτές. Με άλλα λόγια, ο ΑΔΜΗΕ να διατηρήσει στο έργο τον ρόλο που πραγματικά του αναλογεί, έναντι του οικονομικού βάρους που θα αναλάβει.
Κομισιόν, κυβερνήσεις, καταναλωτές και επενδυτές
Ανεπίσημες πληροφορίες του «Φ» αναφέρουν ότι η μελέτη βιωσιμότητας -ή όπως αλλιώς ονομαστεί- δεν θα εκπονηθεί υπό την αιγίδα του ΑΔΜΗΕ. Πρωταγωνιστικός θα είναι ο ρόλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Και σημαντικός ο ρόλος των δύο κυβερνήσεων, μέσω αντιπροσώπων σε επιτροπή που θα συσταθεί από τη Γενική Διεύθυνση Ενέργειας της ΕΕ.
Ωστόσο, παραμένουν άγνωστες οι διαδικασίες που θα ακολουθηθούν. Παρά τις διαβεβαιώσεις που δίνονταν χθες από ελλαδικής και κυπριακής πλευράς ότι η μελέτη θα «τρέξει» γρήγορα, τεχνοκράτες του τομέα υποστηρίζουν πως είναι αδύνατο αυτή η διαδικασία να ολοκληρωθεί πριν τα μέσα του 2026. Αυτομάτως αυτό σημαίνει πως το καλώδιο είναι αδύνατο να παραδοθεί προς χρήση τέλη του 2029, όπως προβλέπουν οι σημερινές ρυθμιστικές αποφάσεις.
Και η μετάθεση της ολοκλήρωσης του έργου μοιάζει αδύνατο να μη συνδέεται άμεσα με την αύξηση του κόστους κατασκευής του έργου: Ξεκινήσαμε πριν πολλά χρόνια με υπολογισμό κόστους 1.2 δισ, πήγαμε στο 1.5 δισ., σήμερα είμαστε στο 1.9 δισ., μετά τη μελέτη επικαιροποίησης κανείς δεν ξέρει σε ποιο ποσό θα έχουμε φτάσει. Θα είναι όμως πραγματικά καθοριστικός παράγοντας το τελικό κόστος κατασκευής για να κριθεί βιώσιμο ή όχι το έργο από την στιγμή που διασφαλίζεται από τους Ρυθμιστές πλήρης αποπληρωμή του κόστους από τους καταναλωτές ηλεκτρισμού στις δύο χώρες, συν 8.3% απόδοση κεφαλαίου για 17 χρόνια και άλλο 4-5% για άλλα τόσα χρόνια; Ή απλά θα αυξηθεί η επιβάρυνση των καταναλωτών ηλεκτρισμού για περίπου 30 χρόνια, ώστε για τους επενδυτές (όποιοι κι αν είναι τελικά) το έργο να είναι βιώσιμο και επικερδές;
