Η ανάφλεξη στη Μέση Ανατολή και η ολοένα κλιμακούμενη ένταση μεταξύ Ισραήλ και Ιράν έρχεται να ανατρέψει το σκηνικό όχι μόνο στις γεωπολιτικές ισορροπίες της περιοχής αλλά και στην παγκόσμια ενεργειακή αγορά καθώς συνδέεται άμεσα με την παγκόσμια ενεργειακή ασφάλεια και την αγορά πετρελαίου. Ήδη από τη στιγμή που εκδηλώθηκαν οι επιθέσεις, η επίπτωση στις τιμές του Brent και του αμερικανικού WTI είναι εμφανής, με τις διακυμάνσεις να μαρτυρούν την ανησυχία των επενδυτών για την επόμενη μέρα.
Άλλωστε το Ιράν, παρά τις κυρώσεις, εξακολουθεί να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην παγκόσμια αγορά. Η χώρα παράγει περίπου 3,2 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως, με εξαγωγές που προσεγγίζουν 1,5-1,7 εκατ. βαρέλια/ημέρα κυρίως προς την Κίνα, την Ινδία και άλλα ασιατικά κράτη. Αν και επισήμως οι κυρώσεις έχουν περιορίσει σημαντικά το ρόλο της Ιρανικής πετρελαϊκής παραγωγής, εντούτοις η Τεχεράνη έχει καταφέρει μέσω του “γκρίζου” εμπορίου να επανακτήσει μερίδιο στην παγκόσμια προσφορά, καλύπτοντας περίπου 3%-4% της διεθνούς παραγωγής.
Τυχόν εμπλοκή του Ιράν σε άμεση στρατιωτική σύγκρουση –ιδίως αν πληγούν βασικές υποδομές παραγωγής θα σήμαινε ότι ένα σημαντικό κομμάτι της διεθνούς προσφοράς πετρελαίου θα εξαφανιζόταν από την αγορά εν μία νυκτί.
Τα στενά του Ορμούζ
Την ίδια στιγμή πρέπει να σημειωθεί ότι το 20% της παγκόσμιας διακίνησης πετρελαίου διέρχεται από το στενό του Ορμούζ, το στρατηγικό πέρασμα μεταξύ Ιράν και Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων. Κάθε πιθανότητα παρεμπόδισης της ναυσιπλοΐας σε αυτό το σημείο θα μεταφραζόταν σε σοκ για τις τιμές. Δεν είναι τυχαίο ότι οι αναφορές για στρατιωτικές κινήσεις πλησίον του στενού προκαλούν άμεσα ανοδική πίεση στα συμβόλαια του αργού.
Νευρικότητα
Η τιμή του Brent είχε σταθεροποιηθεί στα 83-85 δολάρια/βαρέλι πριν την τελευταία έξαρση των εντάσεων. Με την αναζωπύρωση της σύγκρουσης, είδαμε ενδοσυνεδριακές κορυφώσεις ακόμη και στα 89-90 δολάρια, ενώ τα ασφάλιστρα κινδύνου (geopolitical risk premium) προστίθενται πλέον ως σταθερά στις τιμολογήσεις.
Αναλυτές όπως η Goldman Sachs εκτιμούν ότι σε περίπτωση πλήρους κλιμάκωσης, το Brent μπορεί να ξεπεράσει τα 100 δολάρια, ενώ σε σενάριο εμπλοκής μεταφορών στον Περσικό Κόλπο, δεν αποκλείεται να δούμε βραχυχρόνιες κορυφώσεις στα 110-115 δολάρια. Η UBS προβλέπει ότι ακόμη και χωρίς γενικευμένο πόλεμο, η αβεβαιότητα αρκεί για να κρατήσει το πετρέλαιο πάνω από τα 90 δολάρια το επόμενο τρίμηνο.
OPEC+
Η κρίση αναζωπυρώνει τις συζητήσεις εντός του OPEC+, με τα κράτη να τηρούν στάση αναμονής. Εάν η προσφορά του Ιράν πληγεί, τότε υπάρχει πιθανότητα η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα να κληθούν να καλύψουν το κενό, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τις εσωτερικές ισορροπίες του καρτέλ.
Παράλληλα, οι traders βλέπουν τη Μέση Ανατολή ως περιοχή “υψηλής ευαισθησίας”, που σε συνδυασμό με τις εντάσεις στη Ρωσία και τις ΗΠΑ, δημιουργεί ένα εκρηκτικό μείγμα αβεβαιότητας.
Τι σημαίνει αυτό για την παγκόσμια οικονομία; Η αύξηση των τιμών πετρελαίου έρχεται σε μια περίοδο όπου οι κεντρικές τράπεζες, και κυρίως η Fed, βρίσκονται σε δίλημμα για το πότε θα αρχίσουν τις μειώσεις επιτοκίων. Ένα ακριβότερο πετρέλαιο σημαίνει μεγαλύτερες πιέσεις στον πληθωρισμό, πιθανή αναστολή της νομισματικής χαλάρωσης και περαιτέρω επιβάρυνση για τις αναδυόμενες οικονομίες.
Σε κάθε περίπτωση η κρίση Ιράν–Ισραήλ μετατρέπει την αγορά πετρελαίου σε κινούμενη άμμο. Με τη γεωπολιτική να επανέρχεται ως βασικός καταλύτης στην ενεργειακή εξίσωση, οι επενδυτές και οι κυβερνήσεις καλούνται να επανεκτιμήσουν τη στρατηγική τους – όχι μόνο σε ό,τι αφορά την ενέργεια, αλλά και τη συνολική οικονομική πολιτική τους.
Επίπτωση στην εγχώρια τιμή της βενζίνης
Οι γεωπολιτικές αναταράξεις δεν αφήνουν ανεπηράστεη και την ελληνική αγορά καυσίμων, η οποία ήδη κινείται σε οριακά επίπεδα. Οι λιανικές τιμές της βενζίνης και του πετρελαίου κίνησης στην Ελλάδα, που κατά μέσο όρο κυμαίνονται σε 1,95 ευρώ/λίτρο για την αμόλυβδη και 1,65 ευρώ/λίτρο για το diesel, βρίσκονται μόλις μία ανάσα πριν από το ορόσημο των 2 ευρώ/λίτρο, ειδικά στα νησιά και στις τουριστικές περιοχές όπου οι επιβαρύνσεις λόγω μεταφορικού κόστους είναι αυξημένες.
Η ελληνική αγορά, όντας απόλυτα εξαρτημένη από τις διεθνείς τιμές αργού και τα premiums των διυλιστηρίων, απορροφά γρήγορα κάθε διεθνή πίεση στην τιμή του Brent. Παράλληλα, η ενίσχυση του δολαρίου έναντι του ευρώ –σε συνδυασμό με την αναταραχή στις αγορές– επιβαρύνει περαιτέρω τα εισαγόμενα προϊόντα διύλισης.
Σύμφωνα με πηγές από την εγχώρια αγορά πετρελαιοειδών, εάν το Brent κινηθεί σταθερά πάνω από τα 90-95 δολάρια/βαρέλι για διάστημα μεγαλύτερο των δύο εβδομάδων, η μετακύλιση στη λιανική θα είναι αναπόφευκτη.
Παρότι ο ειδικός φόρος κατανάλωσης και ο ΦΠΑ παραμένουν αμετάβλητοι –αποτελώντας το 55%-60% της τελικής τιμής– η μεταβλητότητα του αργού και των διεθνών spreads δημιουργεί συνθήκες αστάθειας, τόσο για τους καταναλωτές όσο και για τις εταιρείες εμπορίας, που αδυνατούν να κάνουν ασφαλή τιμολόγηση μεσοπρόθεσμα.
capital.gr
