Παρά την αλλαγή και την αυστηροποίηση του νομικού πλαισίου για το μειωμένο ΦΠΑ κατά την αγορά ή την ανέγερση κύριας κατοικίας, έπεσαν στα δίκτυα του Τμήματος Φορολογίας, άλλοι 270 φορολογούμενοι οι οποίοι παρόλο που επωφελήθηκαν του 5% ΦΠΑ είχαν επιπρόσθετο οικονομικό όφελος καθώς ενοικίαζαν πολυτελείς επαύλεις και διαμερίσματα μέσω του Airbnb και του booking.
Τους δύο τελευταίους μήνες λειτουργοί του αρμόδιου τμήματος συνέχισαν στις εκστρατείες ενώ ενίσχυσαν τους ελέγχους στις παράλιες περιοχές αλλά και στους χώρους που γειτνιάζουν με πανεπιστήμια. Μάλιστα, λόγω της αναβάθμιση του μηχανογραφικού συστήματος Tax For All και της μη λειτουργίας του, επιστρατεύθηκαν στην εκστρατεία άλλοι πενήντα φοροθέτες, οι οποίοι σε κλιμάκια προχώρησαν σε νέο «σαφάρι» στην αγορά.
Συγκεκριμένα, προχώρησαν σε 1000 επιτόπιους ελέγχους διαπιστώνοντας πως πέραν των 270 φορολογούμενων είχαν εκμεταλλευθεί τη νομοθεσία του μειωμένου ΦΠΑ. Βάσει του νόμου, όσοι πλήρωσαν 5% ΦΠΑ και δεν χρησιμοποιούν το ακίνητο ως κύρια κατοικία, τότε πληρώνουν τον επιπρόσθετο φόρο, δηλαδή επιπλέον 14% ΦΠΑ.
Οι φοροθέτες εντόπισαν πως κάποια υποστατικά τα οποία δήλωσαν αρχικά οι ιδιοκτήτες τους πως θα τα χρησιμοποιούσαν ως κύρια κατοικίας για να λάβουν μειωμένο ΦΠΑ, στην πορεία τα ενοικιάζουν τόσο σε κύπριους όσο και σε τουρίστες. Εντονότερο είναι το πρόβλημα είναι τους καλοκαιρινούς μήνες στις παραθαλάσσιες περιοχές της χώρας όπου πολλοί αλλοδαποί είχαν επωφεληθεί τα ακίνητα και στην πορεία έφευγα από το νησί ενοικιάζοντας τα αποκομίζοντας οικονομικό όφελος. Υπήρχαν περιπτώσεις κύπριων που επωφελήθηκαν του 5% ΦΠΑ αλλά τελικά δεν χρησιμοποιούσαν τα ακίνητα ως μόνιμη διαμονή αλλά ως εξοχικά και ακολούθως τα έβαζαν κάθε εβδομάδα στο νοίκι μέσω των ηλέκτρονικών πλατφόρμων. Την ίδια πρακτική εφαρμόζουν και στη Λευκωσία και στη Λεμεσό όπου υπάρχουν πολλά πανεπιστήμια. Φορολογούμενοι αγοράζουν διαμερίσματα δηλώνοντας πως αυτά θα τα χρησιμοποιούν ως κύρια κατοικία αλλά στην πορεία τα ενοικιάζουν σε φοιτητές, χωρίς μάλιστα κανείς να ελέγξει το σύνολο των εισοδημάτων που λαμβάνουν από τέτοιες ενέργειες καθώς πολλές φορές δεν εκδίδουν και τιμολόγια.
Βάσει ανάλυσης κινδύνου οι έλεγχοι
Συνολικά από το 2022 μέχρι το πρώτο εξάμηνο του 2025 το τμήμα Φορολογίας προχώρησε σε χιλιάδες επιτόπιους ελέγχους, εντοπίζοντας 1.260 φορολογούμενοι οι οποίοι επωφελήθηκαν το 5% ΦΠΑ χωρίς να δικαιούνταν. Το κράτος μέσω της επιβολής ΦΠΑ ύψους 19% στους συγκεκριμένους φορολογούμενους (πλήρωσαν 5% και στην πορεία άλλο 14%) κατέληξε στα κρατικά ταμεία ποσό €69.5 εκατ. Ο Έφορος Φορολογίας Σωτήρης Μαρκίδης, δήλωσε στον «Φ» πως κατά τους ελέγχους που έγιναν τους τελευταίους δύο μήνες εντοπίστηκαν 270 φορολογούμενοι οι οποίοι παραβίασαν το νόμο. Μάλιστα, είπε, πως κάποιοι από αυτούς πήγαν οικειοθελώς στο Τμήμα για να πληρώσουν τους φόρους, με αποτέλεσμα το κράτος να εισπράξει εποσπρόσθετο ποσό €18 εκατ. Διαβεβαίωσε πως το αμέσως επόμενο διάστημα οι έλεγχοι θα εντατικοποιηθούν έτσι ώστε να εντοπιστούν όσοι ξεγέλασαν το κράτος, οι οποίοι είχαν αποκομίσει και κέρδη. Βάσει των στοιχείων που παρέθεσε ο Έφορος Φορολογίας, το 2024 εντοπίστηκαν 260 φορολογουμένοι που επωφελήθηκαν το μειωμένο ΦΠΑ, στους οποίους επιβλήθηκε επιπρόσθετος φόρος €15 εκατ. Επίσης, το 2023 στο πλαίσιο των εκστρατειών εντοπίστηκαν άλλοι 280 φορογούμενοι οι οποίοι πλήρωσαν πρόσθετο φόρο €10.5 εκατ. Το 2022, στον πλαίσιο των ελέγχων βρέθηκαν 450 φορολογουμένοι που παραβίασαν το νόμο με το κράτος να εισπράττει €26 εκατ. Ο Εφόρος Φορολογίας σημείωσε πως πλέον οι έλεγχοι είναι πιο στοχευμένοι καθώς γίνονται μετά από ανάλυση κινδύνου μέσω της χρήσης των ηλεκτρονικών πλατφόρμων.
Ο νόμος πριν και τώρα…
Την προηγουμένη νομοθεσία που ήταν σε εφαρμογή από 2016-2023 , 5% ΦΠΑ επιβαλλόταν στα πρώτα 200 τετραγωνικά μέτρα (τ.μ) του ακινήτου, ανεξαρτήτως συνολικού εμβαδού. Μάλιστα το συγκεκριμένο μέτρο είχαν επωφεληθεί και πολλοί ξένοι επενδυτές στο πλαίσιο του Κυπριακού Επενδυτικού Προγράμματος, εξασφαλίζοντας κυπριακή υπηκοότητα. Λόγω των στρεβλώσεων και την εκμετάλλευσης που υπήρχε η Κομισιόν τράβηξε το αυτί της Κύπρου η οποία κινδύνευε με την επιβολή αυστηρού προστίμου, με αποτέλεσμα να αλλάξει ο νόμος. Η νέα νομοθεσία η οποία είχε μεταβατικές διατάξεις για δύο χρόνια προβλέπει ότι 5% ΦΠΑ επιβάλλεται στα πρώτα 130 τ.μ. κατοικίας/διαμερίσματος, με αξία μέχρι €350 χιλ. Παράλληλα, εφαρμόζεται και κλιμακωτή επιβολή μειωμένου ΦΠΑ.
Συγκεκριμένα, για κατοικίες και διαμερίσματα με εμβαδόν από 131 τ.μ. μέχρι 190 τ.μ. και με αξία μέχρι €475 χιλ. επιβάλλεται 19% ΦΠΑ. Δηλαδή, για τα πρώτα 130 τ.μ. και για αξία €350 χιλ. το ΦΠΑ είναι 5%, ενώ για τα υπόλοιπα 60 τ.μ., μέχρι τα 190 τ.μ., το ΦΠΑ αυξάνεται στο 19%. Για κατοικίες και διαμερίσματα με εμβαδόν πέραν των 190 τ.μ. και με αξία πέραν των €475 χιλ. θα επιβάλλεται 19% ΦΠΑ από πρώτο τετραγωνικό και το πρώτο σεντ.
