Έντονες αντιδράσεις προκαλεί το σχέδιο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για ριζική αναθεώρηση της φορολογίας στα προϊόντα καπνού και νικοτίνης, το οποίο συζητήθηκε πρόσφατα στο Συμβούλιο Οικονομικών και Δημοσιονομικών Υποθέσεων (Ecofin) στο Λουξεμβούργο. Το σχέδιο προβλέπει σημαντικές αυξήσεις στους ελάχιστους ειδικούς φόρους κατανάλωσης στα τσιγάρα, καθώς και την επιβολή φόρων για πρώτη φορά σε νέα προϊόντα, όπως τα ηλεκτρονικά τσιγάρα και τον θερμαινόμενο καπνό.
Σύμφωνα με την πρόταση, ο ελάχιστος φόρος στα τσιγάρα θα αυξηθεί από 60% στο 63% της σταθμισμένης μέσης τιμής λιανικής και από 90 ευρώ σε 215 ευρώ ανά 1.000 τεμάχια. Παράλληλα, ο καπνός για στριφτά τσιγάρα θα επιβαρύνεται με φόρο 62% της τιμής και τουλάχιστον 215 ευρώ ανά κιλό. Για τα προϊόντα νέας γενιάς, όπως τα e-cigarettes και ο θερμαινόμενος καπνός, προβλέπεται για πρώτη φορά ελάχιστος φόρος 45% ή 88 ευρώ ανά 1.000 τεμάχια από το 2028, με σταδιακή αύξηση έως το 2032.
Αν εφαρμοστούν οι προτεινόμενες αλλαγές, η τιμή του πακέτου τσιγάρων αναμένεται να εκτοξευθεί από 4,50-5,00 ευρώ σε 7,00-7,50 ευρώ. Αντίστοιχα, τα στριφτά τσιγάρα από περίπου 7,00 ευρώ θα φτάσουν στα 13,00 ευρώ.
Ο Επίτροπος για το Κλίμα και την Καθαρή Ανάπτυξη, Βόπκε Χούκστρα, χαρακτήρισε τη μεταρρύθμιση «επιβεβλημένη», τονίζοντας ότι η Ευρώπη παραμένει μια από τις περιοχές με τα υψηλότερα ποσοστά καπνιστών στον κόσμο. «Υπάρχουν νέα προϊόντα που στοχεύουν εσκεμμένα στους νέους, ακόμη και 15χρονους, δημιουργώντας μια νέα εξάρτηση από τη νικοτίνη», σημείωσε.
Ωστόσο, τουλάχιστον δώδεκα κράτη-μέλη εξέφρασαν αντιρρήσεις. Η Ιταλία, η Βουλγαρία και η Ρουμανία προειδοποίησαν για πιθανή αύξηση του παράνομου εμπορίου καπνού, ενώ χώρες όπως η Ελλάδα, η Κροατία, το Λουξεμβούργο και η Ουγγαρία υποστήριξαν ότι οι προτεινόμενες αυξήσεις είναι υπερβολικά υψηλές.
Το λαθρεμπόριο στην Κύπρο
Όπως είναι αναμενόμενο, οι αλλαγές αυτές θα επηρεάσουν και την αγορά της Κύπρου. Μια ενδεχόμενη αύξηση στις τιμές των καπνικών προϊόντων ενδέχεται να στρέψει τους πολίτες προς το λαθρεμπόριο τσιγάρων από τα κατεχόμενα.
Πρόσφατα στοιχεία κατέδειξαν αύξηση στην κατανάλωση παράνομων τσιγάρων στην Κύπρο το 2024, με τα χαμένα έσοδα για τα δημόσια ταμεία να υπολογίζονται σε 22 εκατομμύρια ευρώ.
Συγκεκριμένα, το ποσοστό των παράνομων τσιγάρων εκτιμάται στο 14,3% της συνολικής κατανάλωσης, αυξημένο κατά 3,29 ποσοστιαίες μονάδες σε σύγκριση με το 2023 (11,0%). Συνολικά, καταναλώθηκαν περίπου 130 εκατομμύρια παράνομα τσιγάρα, με τα χαμένα έσοδα για τα δημόσια ταμεία να φθάνουν τα 22 εκατ. ευρώ για το 2024.
Σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, καταναλώθηκαν 38,9 δισεκατομμύρια παράνομα τσιγάρα, με τις απώλειες εσόδων για τα δημόσια ταμεία να υπολογίζονται σε 14,9 δισ. ευρώ, αυξημένες κατά 3,3 δισ. ευρώ σε σχέση με το 2023.
Αξίζει να σημειωθεί ότι το ένα τέταρτο των πολιτών της ΕΕ (24%) είναι καπνιστές. Στην Κύπρο το ποσοστό αυτό ανέρχεται στο 29%, το έβδομο υψηλότερο στην Ευρώπη. Οι βαρύτεροι καπνιστές εντοπίζονται στην ανατολική και νοτιοανατολική Ευρώπη, με 37% στη Βουλγαρία, 36% στην Ελλάδα, 35% στην Κροατία και 34% στη Ρουμανία.
