Σε μία περίοδο κατά την οποία το πολιτικό σκηνικό μοιάζει με κινούμενη άμμο, έτοιμο να βουλιάξει τα θεμέλια ολόκληρου του κομματικού οικοδομήματος όπως το έχουμε γνωρίσει τις τελευταίες δεκαετίες, καθοριστικά είναι τα στοιχεία που προκύπτουν ως συμπεράσματα μέσα από τις έρευνες κοινής γνώμης που βρίσκονται σε κομματικά γραφεία. Σύμφωνα με τις πληροφορίες του «Φ», τα δεδομένα από τις κομματικές δημοσκοπήσεις στέλνουν σαφή και ξεκάθαρα μηνύματα προς τις ηγεσίες και τα επιτελεία των κομμάτων ως προς τις τάσεις που υπάρχουν, αλλά ταυτόχρονα και τα… «γήπεδα» όπου αναμένεται να παιχτούν οι κρίσιμες μάχες. Η έκβαση αυτών των μαχών θα καθορίσει τελικά και τη σύνθεση του νέου εκλογικού χάρτη.
Η πρωτιά, οι συσπειρώσεις και η νέα Βουλή
Σύμφωνα με τις πληροφορίες μας, μέσα από διάφορες δημοσκοπήσεις που έχουν γίνει το προηγούμενο διάστημα, εξάγονται κάποια πρώτα βασικά συμπεράσματα.
>> Ρευστότητα: Το πολιτικό σκηνικό παρουσιάζει μεγάλη ρευστότητα, κάτι που σημαίνει ότι μπορεί να υπάρξουν μεγάλες ανατροπές, τις οποίες καμία δημοσκόπηση δεν μπορεί να εκτιμήσει σωστά. Η ρευστότητα του σκηνικού διαπιστώνεται και μέσα από το χαμηλό ποσοστό ανταπόκρισης στις έρευνες δημοσκοπήσεων. Το γεγονός ότι ένα μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας παρουσιάζεται αδιάφορο ή απρόθυμο να εκφράσει θέση ενδεχομένως να σημαίνει ότι όντως είναι αδιάφορο και άρα και η συμμετοχή του στην κάλπη να είναι περιορισμένη. Μπορεί όμως και όχι. Μπορεί δηλαδή να δείχνει αδιαφορία και απαξίωση έναντι της πολιτικής, όμως στις εκλογές να πάει να ψηφίσει με κριτήριο τα συναισθήματα του και με πρόθεση εκδίκησης. Αυτό είναι ένα στοιχείο που μπορεί να οδηγήσει σε ανατροπές με απρόβλεπτα αποτελέσματα.
>> Ανοικτή η πρωτιά: Παρά τη ρευστότητα, μέσα από τα αποτελέσματα των δημοσκοπήσεων διαπιστώνεται ότι το θέμα της πρωτιάς στις βουλευτικές εκλογές είναι ανοικτό. Παρότι ο ΔΗΣΥ έχει ένα μικρό προβάδισμα σε κάποιες έρευνες, εντούτοις είναι ορατό πλέον το σενάριο να τον ξεπεράσει το ΑΚΕΛ, το οποίο αφενός φαίνεται να καταγράφει μεγάλη συσπείρωση και αφετέρου και ένα μικρό ποσοστό επιστροφών από αδρανοποιημένους ψηφοφόρους της Αριστεράς.
Βασικό στοιχείο της εξίσωσης είναι τα χαμηλά ποσοστά συσπείρωσης που καταγράφει ο ΔΗΣΥ, που δέχεται πίεση από τα δεξιά του, λόγω των πολλών πιο δεξιών σχηματισμών, γύρω του, κυρίως όμως από το ΕΛΑΜ. Αυτό μπορεί να θεωρηθεί το στοίχημα για την Πινδάρου, αφού έχει αποθέματα για να αυξήσει τα ποσοστά του. Διαχρονικά καταδεικνύεται πως ο ΔΗΣΥ έχει αποθέματα και ότι παρά την έκφραση δυσφορίας των ψηφοφόρων του, αυξάνει τη συσπείρωση του στην κάλπη. Από την άλλη, το ΑΚΕΛ φαίνεται να έχει ισχυρή ψήφο, δηλαδή υπάρχει σιγουριά σε όσους δηλώνουν ότι θα το ψηφίσουν, πιο νωρίς από το στήσιμο της κάλπης, οπότε το στοίχημα μεταφέρεται στο «γήπεδο» των αποστασιοποιημένων, επενδύοντας σε επαναδραστηριοποίηση μεγαλύτερου ποσοστού.
Η δυναμική του ΕΛΑΜ, το ερωτηματικό με το Άλμα
Ένα ακόμη στοιχείο που φαίνεται να εξάγεται από τα δεδομένα των δημοσκοπήσεων είναι η δυναμική που καταγράφει το ΕΛΑΜ, το οποίο εδραιώνεται στην 3η θέση μετά τον ΔΗΣΥ και το ΑΚΕΛ. Το πόσο κοντά ή μακριά θα είναι τελικά από τα δύο κόμματα είναι ζητούμενο, καθώς αυτό θα εξαρτηθεί σε έναν βαθμό από τη συσπείρωση που θα επιτύχει η Πινδάρου αλλά και από το κατά πόσο η Εζεκία Παπαϊωάννου θα επιτύχει τον εκλογικό της στόχο για άνοδο των ποσοστών της σε σχέση με το 2021. Δηλαδή, θα πρέπει να πάρει ποσοστό πάνω από 22,3%. Η τάση που διαφαίνεται πάντως είναι το ΕΛΑΜ να καταγράφει ποσοστό αρκετά πάνω από 10% και άρα να διεκδικεί ρόλο ρυθμιστή στη νέα Βουλή αλλά και στο πολιτικό σκηνικό για τη συνέχεια.
Το δεύτερο σημείο αναφοράς είναι το Άλμα του Οδυσσέα Μιχαηλίδη, το οποίο καταγράφει δυναμική που το «πλασάρει» στην πρώτη τετράδα του κομματικού χάρτη με διψήφιο ποσοστό. Η ρευστότητα του πολιτικού σκηνικού και η οριζόντια απαξίωση του κομματικού συστήματος σε συνδυασμό με την διατήρηση του ποσοστού δημοφιλίας του Οδυσσέα Μιχαηλίδη, ευνοούν μια δυναμική είσοδο του Άλματος στο πολιτικό προσκήνιο. Το στοίχημα, βέβαια, για τον Οδυσσέα Μιχαηλίδη είναι να βρει, για τη στελέχωση του ψηφοδελτίου, άτομα που μπορούν να προσελκύσουν κόσμο και να ενισχύσουν τη δική του δημοφιλία. Τα δεδομένα για το Άλμα αφορούν μία περίοδο που δεν είχε ακόμη συσταθεί ως κόμμα, ενώ η ψήφος προς αυτό δεν θεωρείται ισχυρή και άρα όχι δεδομένη στην κάλπη. Επιπρόσθετα, εφόσον συγκεντρώνει και ψήφο διαμαρτυρίας, η δυναμική του ενδεχομένως να εξαρτηθεί και από διάφορους άλλους παράγοντες. Σε κάθε περίπτωση, πολλά θα ξεκαθαρίσουν στην πορεία.
Το στοίχημα του ΔΗΚΟ
Το στοίχημα για την ηγεσία του κόμματος είναι το ΔΗΚΟ να πάρει στην κάλπη διψήφιο ποσοστό. Το 10% αποτελεί το φράγμα του φόβου για το κόμμα. Ποσοστό πάνω από 10% διατηρεί στο ΔΗΚΟ δυναμική για να έχει ακόμα κάποιο ρόλο ρυθμιστή στο πολιτικό σκηνικό που να μπορεί να κεφαλαιοποιεί μέσα από συνεργασίες με άλλες δυνάμεις. Η μάχη για εξασφάλιση διψήφιου ποσοστού αποτυπώνεται και στις διάφορες έρευνες που γίνονται. Το ΔΗΚΟ παλεύει για τη συγκράτηση των ποσοστών του, καθώς φαίνεται πως η 3η θέση που διατηρεί σήμερα στον εκλογικό χάρτη των βουλευτικών εκλογών μοιάζει απομακρυσμένη. Ενέργειες όπως η μεταγραφή στο ψηφοδέλτιο του, του Ανδρέα Αποστόλου, στόχο έχουν την ενίσχυση της προσπάθειας αυτής.
Πόσα κόμματα θα μπουν στη Βουλή
Ένα ακόμη ζητούμενο της εκλογικής μάχης του ερχόμενου Μαΐου είναι τελικά πόσα κόμματα θα μπουν στη Βουλή. Τα μέχρι τώρα στοιχεία των ερευνών δείχνουν ότι όλα τα υπόλοιπα κοινοβουλευτικά κόμματα, δηλαδή ΕΔΕΚ, ΔΗΠΑ και Οικολόγοι, δίνουν μάχη για είσοδο στη Βουλή. Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να μπουν και τα τρία, μπορεί όμως και κανένα από αυτά. Στην εξίσωση αυτή ασφαλώς χωρά και το ΒΟΛΤ ως νέο κόμμα, το οποίο διεκδικεί είσοδο στη Βουλή. Ο συνολικός αριθμός των κομμάτων στη νέα Βουλή θα καθορίσει και τον αριθμό των εδρών που θα μοιραστούν μεταξύ τους τα κοινοβουλευτικά κόμματα.
Η μείωση για Λευκωσία και η αύξηση για Πάφο
Η μετακίνηση της έδρας είναι σχεδόν δεδομένη λόγω της αλλαγής στην πληθυσμιακή σύνθεση του εκλογικού σώματος. Η Λευκωσία από 20 έδρες πηγαίνει στις 19, ενώ η Πάφος από τις 4 έδρες φτάνει στις 5. Η αλλαγή αυτή εκτιμάται ότι θα επηρεάσει γενικότερα την κατανομή των εδρών, θα αλλάξει τις ισορροπίες ως προς το εκλογικό μέτρο των δύο επαρχιών και, ως επακόλουθο αυτού, θα επηρεάσει και τον αριθμό του υπολοίπου ψήφων και παράλληλα την κατανομή των εδρών ανά επαρχία στη β’ και γ’ κατανομή. Για παράδειγμα, το ΑΚΕΛ, παρά το γεγονός ότι είχε πάρει λιγότερα ποσοστά από τον ΔΗΣΥ το 2021, είχε εκλέξει 6 βουλευτές στη Λευκωσία, με την 6η έδρα να την παίρνει στη γ’ κατανομή λόγω αδιάθετου υπολοίπου ψήφων. Επίσης, το ΔΗΚΟ πήρε δύο έδρες στη γ’ κατανομή, επίσης λόγω αδιάθετου υπολοίπου ψήφων. Το σενάριο της γ’ κατανομής με 19 έδρες στη Λευκωσία σίγουρα θα αλλάξει.
Δύσκολο το σενάριο για ανεξάρτητους βουλευτές
Λόγω της ρευστότητας που χαρακτηρίζει το πολιτικό σκηνικό, ένα νέο στοιχείο που μπαίνει στην εξίσωση, είναι το σενάριο εκλογής ανεξάρτητων μεμονωμένων βουλευτών. Κάτι αντίστοιχο δηλαδή που έγινε με την περίπτωση του Φειδία Παναγιώτου στις ευρωεκλογές. Με βάση την εκλογική νομοθεσία, για να εκλεγεί ένας ανεξάρτητος υποψήφιος βουλευτής θα πρέπει να καταφέρει να πάρει σε ψήφους, το εκλογικό μέτρο της επαρχίας που θα είναι υποψήφιος.
Στην λογική της συμμετοχής και των εκλογικών μέτρων των προηγούμενων βουλευτικών εκλογών, ένας ανεξάρτητος βουλευτής που καταφέρει να πάρει γύρω στις 6,5χιλιάδες ψήφους, μπορεί να πάρει την έδρα στη Λευκωσία. Το ερώτημα είναι, πόσο δύσκολο είναι με τα σημερινά δεδομένα, ένα δημοφιλές πρόσωπο, να κατέλθει σήμερα ως ανεξάρτητος υποψήφιος και να εκλεγεί, όταν ενάμιση χρόνο προηγουμένως, ο Φειδίας Παναγιώτου, κατάφερε παγκύπρια να πάρει 70χιλιάδες ψήφους;
Μέχρι στιγμής, το σενάριο εκλογής ενός ανεξάρτητου υποψηφίου θεωρείτο σχεδόν ακατόρθωτο και όσοι το επιχείρησαν στο παρελθόν απέτυχαν. Μετά την εκλογή Φειδία Παναγιώτου, η υπηρεσία εκλογών προωθεί και την τροποποίηση της νομοθεσίας για την περίπτωση κενωθείσας έδρας στην Βουλή ή την Ευρωβουλή από ανεξάρτητο βουλευτή ή ευρωβουλευτή, ούτως ώστε να διευθετείται ο τρόπος αναπλήρωσης της χωρίς να απαιτείται η διενέργεια αναπληρωματικής εκλογής για μία έδρα, κάτι το οποίο συνεπάγεται τεράστιο κόστος για τη Δημοκρατία. Μετά την εκλογή Φειδία στις ευρωεκλογές, πλέον το σενάριο αυτό, δεν μπορεί να αποκλειστεί ούτε στην περίπτωση των βουλευτικών εκλογών.
Με αυτό ως δεδομένο, αλλά και με την έντονη ρευστότητα που διακατέχει το πολιτικό σκηνικό, καθώς και με τα στοιχεία της απογοήτευσης, του θυμού και της απελπισίας να συνθέτουν ένα επικίνδυνο κοκτέιλ εκλογικής συμπεριφοράς του εκλογικού σώματος, δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για να προκύψει ένας πλήρως απορρυθμισμένο τοπίο στην εποχή μετά τις βουλευτικές εκλογές, με μια Βουλή-Βαβυλωνία.
Προεκλογικός με… κοινό αντίπαλο το λαϊκισμό
«Αγώνας κατά του λαϊκισμού», ψελλίζει η Αννίτα για την προεκλογική του ΔΗΣΥ. «Προτάσεις πολιτικής για την κοινωνία και την καθημερινότητά της», το μότο του Στέφανου Στέφανου. «Μάχη κόντρα στον λαϊκισμό και τον εθνικισμό», δήλωνε μέσα από συνέντευξή του στον «Φ» ο Νικόλας Παπαδόπουλος. «Νούσιμα», επαναλαμβάνει σε κάθε δημόσια τοποθέτησή του ο Μάριος Καρογιάν. Κάλεσμα ενότητας μέσω μίας παγκύπριας συνδιάσκεψης από μέρους της νέας ηγεσίας της ΕΔΕΚ, και πάει λέγοντας. Ατάκες μεν, που συνθέτουν δε τον βασικό άξονα της προεκλογικής των κομμάτων για τις βουλευτικές εκλογές του ερχόμενου Μαΐου.
Το απορρυθμισμένο πεδίο δημιουργεί πλέον έναν κοινό αντίπαλο στα κόμματα, τα οποία έχουν σχεδόν όλα τον ίδιο ή πανομοιότυπο άξονα προεκλογικής. Βασικός στόχος, η ανάδειξη ενός κρίσιμου διακυβεύματος για τις βουλευτικές εκλογές, που έχει να κάνει με τα κριτήρια με τα οποία θα προσέλθει ο κόσμος στην κάλπη. Το μήνυμα που θέλουν να περάσουν οι πολιτικές ηγεσίες προς τα έξω είναι πως το κύριο ζητούμενο της εκλογικής διαδικασίας είναι να αποφευχθούν φαινόμενα «Φειδίας» και στη Βουλή, με επικράτηση λαϊκιστών αλλά και κομμάτων πιο ακραίων ιδεολογιών. Αυτό προκύπτει και μέσα από τις τοποθετήσεις των πολιτικών αρχηγών αλλά και τη συνθηματολογία της προεκλογικής εκστρατείας των κομμάτων.
Η πρόεδρος του ΔΗΣΥ, στην ομιλία της τον περασμένο Ιούλιο, για την 49η επέτειο από την ίδρυση του κόμματος, μίλησε για απουσία «νηφάλιου δημοσίου διαλόγου» και «λαϊκίστικη συμμαχία» που διαπερνά οριζόντια το πολιτικό φάσμα. Είπε ακόμα ότι «προσωποπαγή, ετερόκλητα σχήματα στοιχηματίζουν στο χάος για να εξυπηρετήσουν προσωπικά σχέδια ετών, με συλλήβδην απαξίωση των θεσμών που οδηγεί στην αστάθεια και την ακυβερνησία».
Ήταν επίσης χαρακτηριστική η αναφορά του Στέφανου Στεφάνου στο Παγκύπριο Συνέδριο του κόμματος τον περασμένο Ιούνιο: «Στη σημερινή εποχή, όπου η πολιτική και η οργανωμένη πάλη έχουν απαξιωθεί στις συνειδήσεις πολλών ανθρώπων και τα πιεστικά προβλήματα σπρώχνουν ένα μέρος της κοινωνίας να αναζητεί σωτήρες και από μηχανής Θεούς, το ΑΚΕΛ, με το πιστοποιητικό αξιοπιστίας της εκατοντάχρονης ιστορίας του, έχει τη δύναμη, την εμπειρία, τη σοβαρότητα και την υπευθυνότητα για να εγγυηθεί το μέλλον του τόπου», είπε, προσθέτοντας πως δεν είναι λίγοι οι πολιτικοί σχηματισμοί και κόμματα που δημιουργήθηκαν στη βάση μιας πρόσκαιρης δημοτικότητας προσωπικοτήτων, αλλά τελικά αποδείχθηκαν βραχύβιοι και θνησιγενείς, αφού απογοήτευσαν και διέψευσαν προσδοκίες.
Ο Νικόλας Παπαδόπουλος, σε συνέντευξή του στον «Φ» μετά το συνέδριο του κόμματος, είχε αναφέρει, μεταξύ άλλων, πως η τάση του Κέντρου είναι η σταθερότητα, η σοβαρότητα και η υπευθυνότητα. «Αυτό ήταν, είναι και παραμένει η προτεραιότητά μας. Βάλαμε πλάτη και με πολιτικό κόστος πριν μια δεκαετία για να κρατήσουμε τη χώρα στην ευρωπαϊκή τροχιά και να πετύχουμε συνθήκες δημοσιονομικής σταθερότητας μετά τη χρεοκοπία, βάζουμε πλάτη σήμερα με σοβαρό και υπεύθυνο τρόπο απέναντι στη δημαγωγία και τον λαϊκισμό». Σε πολλές δηλώσεις του τόνισε επίσης πως το διακύβευμα σε αυτές τις εκλογές είναι αν θα επικρατήσουν οι δυνάμεις της σύνεσης και της λογικής ή αν θα κυριαρχήσουν οι λαϊκιστές και τα άκρα.
Αυτό ουσιαστικά είναι και το κύριο μήνυμα που θέλουν να στείλουν τα κόμματα. Η ΕΔΕΚ, παρά τα προβλήματά της, προτάσσει την ιστορία της, η ΔΗΠΑ τη θεωρία της σύμπραξης δυνάμεων και συνεργασίας, οι Οικολόγοι, υπό τη νέα τους ηγεσία, προτάσσουν τις θέσεις πολιτικής και την κοινοβουλευτική τους δράση. Όλα αυτά συνθέτουν τη βάση πάνω στην οποία το κάθε κόμμα χτίζει αναλόγως τη δική του προεκλογική.
Την ίδια ώρα, βέβαια, εγκλωβίζονται και τα ίδια στη λογική των εντυπώσεων, της επίδειξης της εικόνας και του λαϊκισμού, χωρίς να καταφέρνουν τις περισσότερες φορές να πείσουν ότι μπορούν να αναδείξουν και να καταθέσουν πολιτικές προτάσεις ουσίας και επίλυσης των προβλημάτων της κοινωνίας.
Στην εξίσωση μπαίνει και η μάχη συγκρότησης των ψηφοδελτίων με ονόματα «κράχτες» που μπορεί να κουβαλήσουν προσωπικές ψήφους. Σε περίοδο αποπολιτικοποίησης του σκηνικού, τα πρόσωπα υπερτερούν των κομματικών πολιτικών και ιδεολογιών. Συνεπώς η μάχη είναι πολυμέτωπη και όποιος… αντέξει
