Τους τελευταίους μήνες το σύστημα αξιολόγησης των εκπαιδευτικών βρέθηκε στην επικαιρότητα και εξακολουθεί να απασχολεί έντονα καθώς οι εξελίξεις γύρω από αυτό είναι ραγδαίες. Ο διάλογος για αυτό αν και είχε ολοκληρωθεί, επανήρχισε το καλοκαίρι έπειτα από πρωτοβουλία και έκκληση της επιτροπής Παιδείας σε μια προσπάθεια υπουργείο Παιδείας και εκπαιδευτικές οργανώσεις να έρθουν πιο κοντά σε συμφωνία και να αποφευχθεί το ναυάγιο. Όμως, η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών δεν είναι το μοναδικό ζήτημα που έχει ανοικτό το υπουργείο Παιδείας. Άλλωστε, το ίδιο είχε εξαρχής επισημάνει ότι τουλάχιστον άλλα δύο ζητήματα ήταν ψηλά στη λίστα των προτεραιοτήτων του: Το σύστημα διορισμού εκπαιδευτικών στη δημόσια εκπαίδευση και η αλλαγή της νομοθεσίας της Ειδικής Εκπαίδευσης με στόχο τη μετάβαση στην Ενιαία και Συμπεριληπτική. Αλήθεια, πού βρίσκονται αυτά τα θέματα τα οποία ίσως τα αφήσαμε λίγο στο περιθώριο λόγω των έντονων συζητήσεων για την αξιολόγηση; Πώς προτίθεται να προχωρήσει το υπουργείο Παιδείας, ιδιαίτερα στο θέμα του συστήματος διορισμών εάν αναλογιστούμε ότι το 2027 – έτος κατά το οποίο καταργείται ο κατάλογος διοριστέων – όλο και πλησιάζει; Τα ερωτήματα αυτά και όχι μόνο, απαντά σήμερα η υπουργός Παιδείας, Αθηνά Μιχαηλίδου.
–Παρά το γεγονός ότι το θέμα της αξιολόγησης των εκπαιδευτικών μονοπωλεί την επικαιρότητα και τον δημόσιο διάλογο για την εκπαίδευση, γνωρίζουμε ότι στην ατζέντα σας υπάρχουν και άλλα εξίσου σημαντικά κεφάλαια που προχωρούν παράλληλα. Ποια είναι αυτά και σε ποιο στάδιο βρίσκονται;
–Η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών αποτελεί ίσως το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα της αποφασιστικότητας με την οποία προσεγγίζουμε τις μεγάλες αλλαγές. Προχωρούμε με συνεργασίες και συνέργειες σε μεταρρυθμίσεις αναγκαίες για το εκπαιδευτικό σύστημα. Όμως, δεν είναι το μόνο ζήτημα που έχουμε θέσει ως Κυβέρνηση σε προτεραιότητα. Μαζί με αυτήν, προχωρούμε παράλληλα και σε δύο τουλάχιστον ακόμη πεδία που συνδέονται άμεσα με τη συνολική ποιότητα και τον εκσυγχρονισμό του εκπαιδευτικού μας συστήματος. Την Ειδική Εκπαίδευση και το Σύστημα Διορισμού.
–Μιλήσατε για δύο τομείς που συμπληρώνουν το μεταρρυθμιστικό σας έργο στην αξιολόγηση: την Ειδική Εκπαίδευση και το Σύστημα Διορισμού. Που βρισκόμαστε με τους δύο αυτούς πυλώνες;
-Η Ειδική Εκπαίδευση είναι ήδη σε φάση ουσιαστικής αναθεώρησης. Έχουμε προχωρήσει στη χαρτογράφηση των αναγκών, στην προετοιμασία για επικαιροποίηση του θεσμικού πλαισίου και στην επαναξιολόγηση και βελτίωση όλων των διαδικασιών, με στόχο ένα πιο ανθρώπινο και συμπεριληπτικό σχολείο. Παράλληλα, το Υπουργείο δίνει ιδιαίτερη βαρύτητα και στο Σύστημα Διορισμού, το οποίο σχετίζεται άμεσα με την ποιότητα του ανθρώπινου δυναμικού στην εκπαίδευση. Πρόκειται για ένα θέμα που αγγίζει θεμελιώδεις παραμέτρους αξιοκρατίας, δικαιοσύνης και λειτουργικότητας του συστήματος και απαιτεί προσεκτικό, θεσμικά τεκμηριωμένο χειρισμό. Το θέμα είναι ζωτικό και βρίσκεται εντός της τρέχουσας ατζέντας μας.
–Σε ό,τι αφορά ειδικότερα το Σύστημα Διορισμού, ποια είναι η κατεύθυνση που θέτει το Υπουργείο Παιδείας για τα επόμενα χρόνια;
–Το ζήτημα του καταλόγου διοριστέων είναι κομβικό, καθώς αφορά στον τρόπο με τον οποίο εισέρχονται νέοι εκπαιδευτικοί στο επάγγελμα και, κατ’ επέκταση, στην ποιότητα του ανθρώπινου δυναμικού του εκπαιδευτικού μας συστήματος. Κάθε σύγχρονο εκπαιδευτικό σύστημα επιδιώκει να έχει τους καλύτερους εκπαιδευτικούς, να τους στηρίζει και να τους ενδυναμώνει διαρκώς, αναδεικνύοντας καλές πρακτικές.
Σύμφωνα με την υφιστάμενη Νομοθεσία, το 2027 προβλέπεται η κατάργηση του καταλόγου διοριστέων και η εισαγωγή εκπαιδευτικών μόνο μέσω εξετάσεων. Δηλαδή η πλήρης εφαρμογή του καταλόγου διορισίμων. Αν δεν υπάρξει έγκαιρη τροποποίηση της νομοθεσίας, υπάρχει ορατός κίνδυνος να αντιμετωπίσουμε σοβαρές ελλείψεις εκπαιδευτικών σε αρκετές ειδικότητες και βαθμίδες.
Για το λόγο αυτό, ήδη έχει προηγηθεί διαβούλευση με τη Νομική Υπηρεσία, λόγω της φύσης του ζητήματος, και σύντομα θα ξεκινήσει διάλογος με τις εκπαιδευτικές οργανώσεις, ώστε να προχωρήσουμε στις αναγκαίες τροποποιήσεις όπου απαιτείται. Ο στόχος μας είναι ξεκάθαρος. Να ξεφύγουμε από το αναχρονιστικό πλαίσιο ενός καταλόγου που βασίζεται αποκλειστικά σχεδόν στην αρχαιότητα και να προχωρήσουμε σε ένα πιο δίκαιο και αξιοκρατικό σύστημα, που θα αξιοποιεί τόσο την εμπειρία όσο και τα προσόντα των ανθρώπων που υπηρέτησαν και συνέβαλαν ουσιαστικά στην εκπαίδευση.
Ο θεσμός των εξετάσεων θα ενισχυθεί και θα εκσυγχρονιστεί, ώστε να γίνει πιο έγκυρος, αξιόπιστος και προσαρμοσμένος στα δεδομένα κάθε ειδικότητας, χωρίς να αδικεί κανέναν υποψήφιο. Διαδικαστικά, εξετάζουμε ήδη 2-3 εναλλακτικά σενάρια, πάντα με γνώμονα το συμφέρον των παιδιών και την αναβάθμιση του εκπαιδευτικού μας συστήματος.
–Πώς συνδέεται αυτή η συζήτηση με το Νέο Σχέδιο Αξιολόγησης Εκπαιδευτικών και Εκπαιδευτικού Έργου που προωθεί το Υπουργείο;
-Σε συνδυασμό με το Νέο Σχέδιο Αξιολόγησης Εκπαιδευτικών και Εκπαιδευτικού Έργου, το οποίο αναμένουμε να εγκριθεί σύντομα από τη Βουλή – και θα αποτελεί μια συλλογική επιτυχία όλων των εμπλεκομένων (Βουλής, κομμάτων, εκπαιδευτικών οργανώσεων, γονέων και του ΥΠΑΝ) – θα έχουμε για πρώτη φορά ένα ολοκληρωμένο, σύγχρονο πλαίσιο επαγγελματικής ανάπτυξης των εκπαιδευτικών όλων των βαθμίδων.
Ένα πλαίσιο που θα αρχίζει από τη διαδικασία εισδοχής στο επάγγελμα και τη στοχευμένη στήριξη των νέων εκπαιδευτικών, θα περιλαμβάνει τη συνεχή επαγγελματική ανάπτυξή τους και θα προσφέρει ευκαιρίες ενδυνάμωσης και εξέλιξης, ανάλογα με τις επιλογές και τα ενδιαφέροντά τους, είτε αφορούν διοικητική πορεία είτε παιδαγωγική εξειδίκευση.
Πρόκειται, ουσιαστικά, για τη δημιουργία ενός νέου επαγγελματικού οικοσυστήματος για τον εκπαιδευτικό, που θα συνδέει την αξιοκρατία με τη στήριξη, την ανάπτυξη με την ευθύνη και, τελικά, την ποιότητα της διδασκαλίας με την ποιότητα της παιδείας που θέλουμε για τα παιδιά μας.
Ασύμβατη η νομοθεσία της Ειδικής Εκπαίδευσης με τις σύγχρονες ανάγκες
–Η Ειδική Εκπαίδευση αποτελεί ένα από τα πιο ευαίσθητα και απαιτητικά ζητήματα της δημόσιας εκπαίδευσης, με το Υπουργείο να δέχεται συχνά κριτική για αποφάσεις των Επιτροπών Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης. Τι σκοπεύετε να αλλάξετε και πώς θα διασφαλίσετε ότι τα παιδιά με αναπηρίες ή ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες θα έχουν πραγματικά ίσες ευκαιρίες μάθησης, ένα σημείο που διεκδικούν έντονα και οι γονείς;
-Η Ειδική Εκπαίδευση είναι πράγματι το πιο ευαίσθητο και διαχρονικά δύσκολο κεφάλαιο της εκπαίδευσής μας. Εδώ και 25 χρόνια η σχετική Νομοθεσία δεν έχει τροποποιηθεί, γεγονός που την καθιστά ασύμβατη με τις σύγχρονες ανάγκες και τις διεθνείς πρακτικές. Αυτό που επιχειρούμε σήμερα είναι να επαναφέρουμε το ζήτημα στην ουσία του. Και η ουσία εστιάζει στην ισότητα, στην προσβασιμότητα και στην ενεργό συμμετοχή όλων των παιδιών στην εκπαιδευτική διαδικασία. Αυτές οι αρχές είναι ο πυρήνας του δημόσιου σχολείου που οραματιζόμαστε.
Τον τελευταίο ενάμιση χρόνο έχουμε προχωρήσει σε ουσιαστικά και μετρήσιμα βήματα:
- Ενισχύσαμε το ανθρώπινο δυναμικό στα σχολεία με αύξηση των σχολικών βοηθών και συνοδών.
- Θεσπίσαμε υποχρεωτική επιμόρφωση για τους συνοδούς, ικανοποιώντας ένα χρόνιο αίτημα και αναβαθμίζοντας την ποιότητα της στήριξης.
- Επεκτείναμε τη λειτουργία των θερινών ειδικών σχολείων, προσφέροντας στα παιδιά και τις οικογένειές τους συνεχή φροντίδα και στήριξη.
- Επενδύουμε συστηματικά στη στοχευμένη επιμόρφωση των εκπαιδευτικών σε θέματα διαφοροποιημένης διδασκαλίας.
- Και, μετά από εξαγγελία του ίδιου του Προέδρου της Δημοκρατίας, προχωρούμε στην παράταση της φοίτησης στην ειδική εκπαίδευση έως τα 22 έτη, ένα μέτρο που απαντά σε πραγματικές ανάγκες πολλών οικογενειών.
Παράλληλα, εδώ και δύο χρόνια, εργαζόμαστε εντατικά για την κατάθεση ενός σύγχρονου και παιδαγωγικά τεκμηριωμένου νομοσχεδίου (α’ φάση) για την Ειδική Εκπαίδευση. Οι προτεινόμενες τροποποιήσεις θα τεθούν εκ νέου σε διαβούλευση με όλους τους εμπλεκομένους, ώστε να διαμορφώσουμε ένα πλαίσιο με εστίαση στο συμφέρον των παιδιών.
Θέλω να τονίσω ότι το όραμα και ο σχεδιασμός μας στοχεύουν σε ένα ενιαίο, συμπεριληπτικό σχολείο για όλα τα παιδιά. Η μετάβαση αυτή δεν μπορεί να γίνει από τη μια μέρα στην άλλη. Απαιτεί συναίνεση, αλλαγή αντιλήψεων και κυρίως καλλιέργεια μιας νέας κουλτούρας. Οι αλλαγές που προωθούμε αφορούν, μεταξύ άλλων, στην ελεύθερη πρόσβαση παιδιών στη γενική τάξη με παροχή στήριξης, στην εξατομίκευση προγραμμάτων μάθησης και στην προσαρμογή της διδασκαλίας στις ιδιαίτερες ανάγκες του κάθε παιδιού. Ως Κυβέρνηση, παραμένουμε σταθερά προσηλωμένοι σε πολιτικές ισότητας και συμπερίληψης στην πράξη. Με σχέδιο, με ευθύνη και με επίγνωση ότι η Παιδεία αλλάζει, και αλλάζει για όλα τα παιδιά.
«Τίποτα δεν είναι τυχαίο και αποσπασματικό»
–Τα τελευταία δύο χρόνια βλέπουμε το Υπουργείο σας να κινείται ταυτόχρονα σε πολλά μέτωπα: Αξιολόγηση, διορισμοί, ειδική εκπαίδευση, μείωση ύλης, ψηφιακό σχολείο, τεχνική εκπαίδευση. Πρόκειται για μια συγκυριακή συγκέντρωση αλλαγών ή για έναν συνολικό σχεδιασμό μεταρρύθμισης που αποσκοπεί στη δημιουργία ενός νέου εκπαιδευτικού μοντέλου;
-Τίποτα από όσα γίνονται αυτή την περίοδο δεν είναι τυχαίο ούτε αποσπασματικό. Πρόκειται για μια συνειδητή και συστηματική προσπάθεια που βασίζεται σε έναν συνολικό σχεδιασμό, ο οποίος έχει χαραχθεί από την πρώτη στιγμή της διακυβέρνησης. Η εκπαίδευση είναι ένας ζωντανός οργανισμός. Δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται με αποσπασματικές παρεμβάσεις ή μεμονωμένες εξαγγελίες, αλλά μέσα από ένα συνεκτικό πλαίσιο πολιτικής που να υπηρετεί έναν κοινό στόχο. Την αναβάθμιση της ποιότητας της μάθησης και των ευκαιριών για όλα τα παιδιά.
Η πολυετής μου ενασχόληση με τα θέματα της εκπαίδευσης – σε επίπεδο πολιτικής, διοίκησης και ερευνητικής γνώσης – και η έρευνα στην παιδαγωγική επιστήμη βοηθούν ώστε να γνωρίζουμε εκ των έσω τις αδυναμίες αλλά και τις τεράστιες δυνατότητες του συστήματός μας. Αυτή η γνώση είναι που καθοδηγεί τις αποφάσεις μας. Να μην διορθώνουμε επιφανειακά, αλλά να αλλάζουμε δομές, νοοτροπίες και εργαλεία με τρόπο βιώσιμο. Γι’ αυτό και οι παρεμβάσεις που υλοποιούνται σήμερα – είτε αφορούν την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών, την ειδική εκπαίδευση, την επιμόρφωση και επαγγελματική ανάπτυξη, είτε το ψηφιακό σχολείο και τη μείωση της ύλης – δεν είναι ξεχωριστά κεφάλαια, αλλά κομμάτια του ίδιου οράματος. Θέλουμε – και σε αυτό εργαζόμαστε με αφοσίωση – ένα σύγχρονο, δημοκρατικό και συμπεριληπτικό σχολείο, που προετοιμάζει τα παιδιά για τον κόσμο του αύριο, σύμφωνα και με το Πρόγραμμα Διακυβέρνησης που υλοποιούμε.
Αυτό το όραμα υλοποιείται με σχέδιο, τεκμηρίωση και κυρίως με συνέπεια. Όλες οι δράσεις μας τεκμηριώνονται από τα δεδομένα της εκπαιδευτικής έρευνας, με διεθνείς δείκτες και με διάλογο και συνεργασίες με τους εμπλεκόμενους. Δεν πιστεύω στις αποφάσεις που λαμβάνονται «ερήμην» του συστήματος, αλλά σε εκείνες που διαμορφώνονται μέσα από το σύστημα, με συμμετοχή και ευθύνη όλων.
Ταυτόχρονα, θέλω να υπογραμμίσω ότι υπάρχει ξεκάθαρη πολιτική βούληση από την Κυβέρνηση να προχωρήσουμε σε πραγματικές αλλαγές, μεταρρυθμίσεις, πέρα από τη συγκυρία ή τον πολιτικό χρόνο. Η εκπαίδευση δεν μπορεί να περιμένει. Όταν οι αλλαγές είναι ώριμες, τεκμηριωμένες και δίκαιες, οφείλουμε να τις κάνουμε πράξη.
Για μένα, αυτή είναι η ουσία της μεταρρύθμισης. Να μην κάνουμε «πολλά πράγματα ταυτόχρονα», αλλά να κινούμαστε συντονισμένα σε πολλά επίπεδα με έναν κοινό και στρατηγικά τοποθετημένο προσανατολισμό. Να δημιουργούμε τις προϋποθέσεις για ένα εκπαιδευτικό σύστημα που θα εμπνέει εμπιστοσύνη, θα στηρίζει τον εκπαιδευτικό και θα δίνει στα παιδιά όλα τα εφόδια για να πετύχουν σε μια κοινωνία που μεταβάλλεται με ταχύτητα.
