Στην τελική ευθεία βρίσκεται το νομοσχέδιο που προβλέπει την ίδρυση της Κυπριακής Αρχής Ασφάλειας Τροφίμων, η οποία θα ελέγχει το οτιδήποτε μπαίνει στο πιάτο μας πριν ακόμα φθάσει στα ράφια των υπεραγορών. Θα έχει τη δυνατότητα να εποπτεύει όσους ασκούν τους ελέγχους και οι συστάσεις της θα είναι δεσμευτικές για όλους τους επίσημους φορείς.
Η νέα Αρχή, όπως προκύπτει από το νομοσχέδιο που αναμένεται ότι σύντομα θα προωθηθεί για τις απαραίτητες εγκρίσεις από τον υπουργό Υγείας, θα είναι αρμόδια για τη διασφάλιση της ποιότητας των τροφίμων, των ζωοτροφών, για την υγεία και καλή μεταχείριση των ζώων, για την υγεία των φυτών και την ασφάλεια των φυτοπροστατευτικών προϊόντων.
Παράλληλα και όπως προβλέπεται στο νομοσχέδιο, η Αρχή θα είναι αρμόδια και για δευτεροβάθμιους ελέγχους σε αρμόδιους φορείς και εργαστήρια με στόχο τη διασφάλιση της ποιότητας όλων των προϊόντων που φθάνουν στον καταναλωτή. Η Αρχή θα έχει, μάλιστα, τη δυνατότητα να ακυρώνει αποφάσεις φορέων όταν κρίνει ότι είναι παράνομες ή ανεπαρκείς, ενώ θα έχει τη δυνατότητα να απαιτεί πρόσθετους ελέγχους και να επιβάλλει πρόστιμα σε περιπτώσεις παραβάσεων ή παρακώλυσης ελέγχων.
Οι αρμοδιότητές της δεν περιορίζονται όμως στον έλεγχο. Θα είναι υπεύθυνη για τη χάραξη της εθνικής πολιτικής και στρατηγικής για την ασφάλεια της τροφικής αλυσίδας, θα συλλέγει και θα αναλύει επιστημονικά δεδομένα για την αξιολόγηση κινδύνων, θα παρέχει συμβουλές και γνωματεύσεις και θα εκπροσωπεί την Κυπριακή Δημοκρατία σε ευρωπαϊκά και διεθνή όργανα, σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και την Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφάλειας Τροφίμων. Παράλληλα, θα λειτουργεί ως σημείο επαφής με άλλες χώρες και διεθνείς οργανισμούς για την αντιμετώπιση υπαρκτών και νέων κινδύνων στην τροφική αλυσίδα.
Σε επίπεδο καθημερινής λειτουργίας, η Αρχή θα επιλέγει δειγματοληπτικά πρωτοβάθμιους ελέγχους, θα εξετάζει μεθόδους, διαδικασίες και εκπαίδευση ελεγκτών και θα παρακολουθεί επιτόπιες διαδικασίες.
Με απλά λόγια, η Κυπριακή Αρχή Ασφάλειας Τροφίμων θα αναλάβει ρόλο «φύλακα» της τροφικής αλυσίδας και ιδιαίτερα σημαντικό είναι το γεγονός ότι, πέραν αυτών, η Αρχή θα έχει και την ευθύνη να προστατεύει τους καταναλωτές από πιθανή νοθεία τροφίμων ή από παραπλανητικές ετικέτες, ισχυρισμούς και μηνύματα.
Το νομοσχέδιο δίνει επίσης έμφαση στην πλατφόρμα πληροφόρησης/ υπηρεσιών, όπου η Αρχή θα καθορίζει τις προδιαγραφές εξοπλισμού, θα εκπαιδεύει προσωπικό φορέων/ εργαστηρίων, και θα διαχειρίζεται λογαριασμούς κοινωνικών δικτύων για σκοπούς ενημέρωσης.
Σύμφωνα με το νομοσχέδιο, οι βασικές αρμοδιότητες της σε σχέση με τα τρόφιμα θα είναι:
>> Η διαμόρφωση εθνικής πολιτικής και στρατηγικής για την ασφάλεια και την υγιεινή των τροφίμων, σε ολόκληρη την τροφική αλυσίδα.
>> Ο συντονισμός και εποπτεία των επίσημων ελέγχων που διενεργούν οι αρμόδιοι φορείς και τα εργαστήρια τροφίμων, ώστε να διασφαλίζεται ότι τα τρόφιμα που διατίθενται στην αγορά είναι ασφαλή και σύμφωνα με τη νομοθεσία.
>> Η διεξαγωγή δευτεροβάθμιων ελέγχων στους φορείς αυτούς για να επιβεβαιώνεται ότι οι έλεγχοι είναι αποτελεσματικοί και αξιόπιστοι.
>> Η συλλογή, ανάλυση και επεξεργασία επιστημονικών δεδομένωνπου αφορούν πιθανούς κινδύνους από τρόφιμα, ώστε να μπορεί να γίνεται αξιολόγηση και διαχείριση κινδύνων.
>> Η συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και την EFSA (Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφάλειας Τροφίμων), καθώς και με διεθνείς οργανισμούς, για την εναρμόνιση της κυπριακής πρακτικής με τα ευρωπαϊκά και διεθνή πρότυπα.
Τέλος, θα έχει την ευθύνη για έκδοση οδηγιών και καθορισμό κανόνων ορθής υγιεινής πρακτικής για τις επιχειρήσεις τροφίμων.
Τι εξουσίες προβλέπεται να έχει
Οι εξουσίες της Αρχής, βάσει πάντα του σχετικού νομοσχεδίου, επεκτείνονται και στην επιβράβευση επιχειρήσεων που συμμορφώνονται με τη νομοθεσία, αλλά και στην επιβολή προστίμων σε όσους παρανομούν. Δηλαδή, θα έχει την εξουσία να εκδίδει δεσμευτικές γνωμοδοτήσεις και εντολές, να ακυρώνει αποφάσεις και να εισηγείται την εφαρμογή διοικητικών κυρώσεων και προστίμων.
Αναλυτικά, η Αρχή θα έχει τη δυνατότητα να:
>> Εκδίδει δεσμευτικές αποφάσεις προς τους επίσημους φορείς/ εργαστήρια.
>> Ακυρώνει παράνομες αποφάσεις φορέων και να διατάσσει νόμιμες ενέργειες όταν διαπιστώνει παραλείψεις.
>> Δίνει εντολές για διενέργεια επίσημου ελέγχου σε οποιαδήποτε επιχείρηση τροφίμων/ ζωοτροφών και απαίτηση υποβολής έκθεσης για θέματα υγιεινής/ ασφάλειας. Οι φορείς οφείλουν να ανταποκριθούν σε «εύλογο» χρόνο ή όπως ορίσει η Αρχή.
>> Να αποφασίζει κυρώσεις. Θα έχει, δηλαδή, τη δυνατότητα επιβολής διοικητικών προστίμων σε όποιον παρεμποδίζει ή δυσχεραίνει τον έλεγχο της Αρχής· προβλέπεται, επίσης, πλαίσιο «επιβράβευσης».
Το νομοσχέδιο προβλέπει, επίσης, τη δημιουργία Συμβουλευτικού Σώματος με έως 21 μέλη, το οποίο θα παρέχει στρατηγικές κατευθύνσεις, ενώ η διεύθυνση αξιολόγησης κινδύνου, επιστήμης τροφίμων και προστασίας καταναλωτών θα αναλαμβάνει επιστημονικές μελέτες, ενημέρωση και εκπαίδευση του κοινού και, ταυτόχρονα, υποεπιτροπές θα δημιουργούνται για εξειδικευμένους επιστημονικούς και τεχνικούς τομείς.
Νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου
Η Αρχή, θα λειτουργεί ως νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου, θα διαθέτει πλήρη διοικητική και λειτουργική ανεξαρτησία και θα διοικείται, σύμφωνα με το νομοσχέδιο, από επταμελές διοικητικό συμβούλιο τα μέλη του οποίου θα διορίζονται από το Υπουργικό Συμβούλιο.
Ο πρόεδρος και ο αντιπρόεδρος της θα εργάζονται με πλήρη και αποκλειστική απασχόληση, ενώ τα υπόλοιπα μέλη θα πρέπει να διαθέτουν επιστημονική και διοικητική εμπειρία σε τομείς όπως η υγιεινή, η κτηνιατρική, η γεωπονία, η χημεία, η βιολογία, η διατροφή ή συναφή γνωστικά αντικείμενα.
Η χρηματοδότηση θα προέρχεται από τον κρατικό προϋπολογισμό, ενώ θα υπάρχει υποχρέωση τήρησης βιβλίων και δυνατότητα έκδοσης Κανονισμών για την αποτελεσματική λειτουργία της.
Το νομοσχέδιο ετοιμάστηκε από το υπουργείο Υγείας και, όπως πληροφορούμαστε, έχει ήδη υποβληθεί στον απαραίτητο νομοτεχνικό έλεγχο από τη Νομική Υπηρεσία. Εκτός απροόπτου και εάν οι προθέσεις της κυβέρνησης παραμένουν οι ίδιες, το νομοσχέδιο πολύ σύντομα θα πάρει την έγκριση για κατάθεσή του στη Βουλή.
Βεβαίως, το πώς θα διαμορφωθεί το τελικό κείμενο, το οποίο θα ψηφιστεί τελικά σε νόμο, παραμένει άγνωστο, αφού υπάρχει το ενδεχόμενο τροποποιήσεων οι οποίες δεν αποκλείεται να επιφέρουν ακόμα και σοβαρές αλλαγές στην φιλοσοφία της λειτουργίας της Αρχής, όπως αυτή έχει διαμορφωθεί από το υπουργείο Υγείας.
Αντιδράσεις, εξάλλου, είναι πιθανόν να προκύψουν και από επηρεαζόμενους φορείς, όπως για παράδειγμα εταιρείες εισαγωγής ή πώλησης τροφίμων, ζωοτροφών ή φυτοπροστατευτικών προϊόντων.
